Luna (mitologia)

Luna
—bogini Księżyca—
Ilustracja
Popiersie Luny (Selene), marmurowy relief na sarkofagu z III w., termy Dioklecjana, Rzym
Występowanie

mitologia sabińska
mitologia rzymska

Atrybuty

półksiężyc, rydwan zaprzężony w dwa konie

Teren kultu

starożytny Rzym

Odpowiednik

Selene (grecki)

Rodzina
Rodzeństwo

Aurora
Sol

Luna (łac. Luna ‘Księżyc’, gr. Σελήνη Selḗnē ‘Księżyc’) – w mitologii rzymskiej bogini Księżyca; utożsamiana z grecką Selene[1][2].

Pierwotnie była bóstwem sabińskim. Sprowadzenie jej kultu do Rzymu (równocześnie z kultem Sola) przypisywano Tytusowi Tacjuszowi[2][3]. Wcześnie utożsamiano ją z italską i rzymską Dianą[4].

W sztuce starożytnego Rzymu najczęściej przedstawiano ją na wzór greckiej Selene, to jest w świetlistej szacie, z półksiężycem, na rydwanie zaprzężonym w dwa konie.

W starożytnym Rzymie wzniesiono dla niej kilka świątyń, z których najbardziej doniosła znajdowała się na Awentynie[5]. W jej sanktuarium na Palatynie (gdzie czczono ją pod przydomkiem Noctiluca ‘Świecąca Nocą’) każdego wieczoru zapalano światło ku jej czci[5][6].

Od słowa Luna pochodzą niektóre nazwy dotyczące Księżyca (naturalnego satelity Ziemi), np. lunochemia, lunacja[7], lunarny[8], a także łacińska nazwa rodzaju roślin z rodziny kapustowatych – Lunaria (miesiącznica).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 406. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej.
  2. ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 324. ISBN 83-04-04673-3.
  3. ↑ Andrzej Kempiński: Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich. Warszawa: Iskry, 2001, s. 395-396. ISBN 83-207-1629-2.
  4. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 212, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  5. ↑ a b Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 263. ISBN 80-8046-098-1.
  6. ↑ Noctiluca (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-16)].
  7. ↑ Lunacja. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-07-30]. Cytat: „lunacja «odstęp czasu między jednym a drugim nowiem Księżyca»”.
  8. ↑ Kalendarz księżycowy, lunarny. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-07-30]. Cytat: „kalendarz księżycowy, lunarny «mierzenie czasu oparte na zmianie faz Księżyca»”.

Bibliografia

  • Homer: Odyseja. pl.wikisource.org. [dostęp 2012-05-11].Sprawdź autora:1.
  • Luna (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-28)].
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 685. ISBN 83-7399-022-4.
  • Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 431. ISBN 83-01-03529-3.
  • Sol i Luna. W: Wanda Markowska: Mity Greków i Rzymian. Warszawa: Iskry, 1987, s. 332. ISBN 83-207-1010-3.
  • Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 365: Luna (ang.). ancientlibrary.com. [dostęp 2011-03-22].
  • William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Luna (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-11].
  • Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Luna (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-11].

Media użyte na tej stronie

Clipeus Selene Terme.jpg
Bust of Selene in a clipeus, detail from a strigillated lenos sarcophagus. Roman artwork.