Lunar Roving Vehicle
Lunar Roving Vehicle (LRV) – pojazd kołowy używany przez astronautów programu Apollo do przemieszczania się po powierzchni Księżyca. Służył do transportu narzędzi, sprzętu naukowego i łącznościowego oraz próbek gruntu księżycowego. Używany był podczas trzech ostatnich księżycowych lotów programu Apollo (Apollo 15, 16 i 17). Jedna z kamer LRV nakręciła moment odlotu załogi misji Apollo 17 z powierzchni Księżyca.
Konstrukcja
Masa własna pojazdu LRV wynosiła 209 kg (na Księżycu ważył około 35 kG); mógł zabrać ładunek o masie (wraz z dwoma astronautami) 490 kg. Podwozie wykonane było z aluminium. Długość całkowita pojazdu wynosiła 3,1 m, wysokość 1,14 m, rozstaw osi 2,29 m. Koła miały średnicę 81,3 cm i szerokość 22,9 cm. Masa koła wynosiła 5,4 kg. Opony wykonane zostały z ocynkowanego drutu fortepianowego i posiadały tytanowe elementy bieżnika. Każde z czterech kół napędzane było osobnym silnikiem elektrycznym o mocy 0,18 kilowata (0,25 KM). Energii dostarczały dwie 36-woltowe baterie srebrowo-cynkowe o pojemności 121 Ah każda (razem 242 Ah). Każde z ogniw miało dość mocy do poruszania pojazdu[1]. Jedna bateria wystarczała na przewiezienie 180-kilogramowym łazikiem ładunku o masie 440 kg na odległość 120 km[2]. LRV osiągał prędkość maksymalną 13 km/h i mógł przebyć łącznie do około 92 km. Hamulec postojowy mógł zablokować koła pojazdu, zapobiegając zsuwaniu się na pochyłości do 35°. Prześwit między ramą podwozia a gruntem wynosił 35,6 cm. Pojazd miał zapewnioną stateczność przy przechyłach bocznych i pochyleniach w kierunku osi podłużnej dochodzących do 45°. Promień skrętu LRV wynosił 3 m. Według obliczeń konstruktorów pojazd mógł funkcjonować na Księżycu przez 78 godzin w ciągu dnia księżycowego[1]. Ze względów bezpieczeństwa dopuszczano jednak jazdy na odległość do 9,6 km (6 mil) od lądownika księżycowego – ograniczenie to było podyktowane tym, że w wypadku awarii łazika taką odległość mogli przebyć astronauci pieszo zachowując niezbędną rezerwę tlenu. Pojazd mógł wspinać się i zjeżdżać po zboczach o nachyleniu do 25°. Przewidziany zakres temperatur pracy wynosił od −130 do 200 stopni Celsjusza. LRV był wyposażony w stację telewizyjną o zasięgu co najmniej pół miliona kilometrów i pokładowy system nawigacyjny[3]. Dzięki zainstalowanym antenom astronauci mogli podczas jazdy utrzymywać bezpośrednią łączność z Ziemią.
Wykonawcą pojazdu LRV był koncern Boeing Company, głównym podwykonawcą General Motors. Jednym z głównych konstruktorów był Mieczysław Bekker, inżynier polskiego pochodzenia pracujący w Stanach Zjednoczonych. LRV Boeinga był pojazdem terenowym, który można było złożyć dosłownie w pół. Został dostarczony NASA 14 marca 1971 roku, na dwa tygodnie przed wyznaczonym terminem i jednocześnie w siedemnaście miesięcy po podpisaniu kontraktu[3].
Przebieg misji
- źródło[4]
- Apollo 15
- całkowity przebyty dystans: 27,9 km
- całkowity czas jazdy: 3 h
- maksymalna odległość od lądownika: 5 km
Dzięki LRV zgromadzono także większą masę próbek gruntu. Astronauci zebrali 77,1 kg, niemal dwa razy więcej niż misja Apollo 14. Średnia prędkość osiągnięta przez samochód wyniosła 9,2 km/h, a prędkość maksymalna 14 km/h. LRV zużył na jazdę około 50 procent mniej energii niż zaplanowano[1].
- Apollo 16
- całkowity przebyty dystans: 26,9 km
- całkowity czas jazdy: 3 h 26 min
- maksymalna odległość od lądownika: 4,6 km
- Apollo 17
- całkowity przebyty dystans: 35,7 km
- całkowity czas jazdy: 4 h 29 min
- maksymalna odległość od lądownika: 7,6 km
Przypisy
- ↑ a b c Jacek Nowicki: Roverem po Księżycu. Polak z General Motors w NASA. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991, s. 18-24. ISBN 83-02-04794-5.
- ↑ Gene Kranz: Porażka nie wchodzi w grę. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2010, s. 224-225. ISBN 978-83-7648-467-9.
- ↑ a b Robert Godwin: Apollo. Eksploracja Księżyca.. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2011, s. 13-14, seria: Historia podboju Kosmosu. ISBN 978-83-7648-927-8.
- ↑ Richard W. Orloff: Apollo By The Numbers (ang.). NASA History Division, 2004. [dostęp 2013-02-25].
Linki zewnętrzne
- LRV w Encyclopedia Astronautica. astronautix.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
- Smithsonian National Air and Space Museum
| Misje |
| ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sprzęt |
| ||||||||||||||||||
| Przedmioty o znaczeniu symbolicznym |
|
Media użyte na tej stronie
AS17-134-20476 (13 Dec. 1972) --- Astronaut Eugene A. Cernan, Apollo 17 commander, approaches the parked Lunar Roving Vehicle (LRV) on the lunar surface during the flight's third period of extravehicular activity (EVA). South Massif can be seen in the background. The photograph was taken with a hand-held Hasselblad camera by scientist-astronaut Harrison H. Schmitt, lunar module pilot. While the two explored the surface of the moon, astronaut Ronald E. Evans remained with the Command and Service Modules (CSM) in lunar orbit.
David R. Scott, Commander of Apollo 15, works at the Lunar Roving Vehicle (LRV) during the third lunar surface extravehicular activity (EVA) of the mission at the Hadley-Apennine landing site. Hadley Rille is at the right center of the picture. Hadley Delta, in the background, rises approximately 4,000 meters (about 13,124 feet) above the plain. St. George Crater is partially visible at the upper right edge. This photograph was taken by Lunar Module pilot James B. Irwin. This view is looking almost due South.
One of a series of images taken as a pan of the Apollo 15 landing site, taken by Commander Dave Scott. Featured is the Lunar Roving Vehicle at it's final resting place after EVA-3. At the back is a rake used during the mission. Also note the red Bible atop the hand controller in the middle of the vehicle, placed there by Scott.