Lungszar Dordże Cogjal

Lungszar
Lungszar wraz z czwórką Tybetańczyków niedługo przed opuszczeniem Anglii

Lungszar Dordże Cogjal (tyb. ལུང༌ཤར༌རྡོ་རྡྟེ་མཚོ་རྒྱལ, wylie: lung-shar rdo-rje mtsho-rgyal; ur. 1880 lub 1881, zm. 1938) – tybetański polityk, wojskowy, lekarz, muzyk, filozof i poeta, jeden z najbliższych współpracowników XIII Dalajlamy.

Życiorys

Wywodził się ze zubożałego rodu arystokratycznego[1], znanego już w czasach V Dalajlamy. W listopadzie 1912 został wysłany przez Dalajlamę do Europy. Oficjalnym powodem jego misji było towarzyszenie czterem tybetańskim chłopcom, mającym rozpocząć naukę w szkole w Rugby[2]. Podczas swego pobytu w Wielkiej Brytanii studiował na kilku uniwersytetach, poznając zasady funkcjonowania systemu demokratycznego i monarchii konstytucyjnej. Spotykał się z indyjskimi, japońskimi i chińskimi politykami, domagał się także audiencji u króla Jerzego V. Uważając, że w interesie Tybetu leży wyjście z międzynarodowej izolacji, odwiedził z misjami dyplomatycznymi również 6 innych krajów europejskich.

Gdy powrócił do kraju w 1914[3], władca powierzył mu przeprowadzenie modernizacji państwa. Jego polityczna pozycja stopniowo ulegała wzmocnieniu. W 1929 objął stanowisko głównodowodzącego armii. Pełniąc tę funkcję, zwiększył liczebność sił zbrojnych, a także wysokość żołnierskiego żołdu. Wprowadził również nowe mundury, wzorowane na brytyjskich[4]. Podejmowane przez niego aż do końca urzędowania działania, zmierzające do stworzenia silnego i nowoczesnego wojska, nie przyniosły jednak oczekiwanych rezultatów, głównie ze względu na opór konserwatywnych kół rządowych i religijnych. Wspomniane niepowodzenia nie zachwiały mimo wszystko jego karierą. W momencie śmierci XIII Dalajlamy (1933) był zaliczany do najpotężniejszych ludzi w kraju. Podczas walk o władzę, jakie wybuchły po zgonie monarchy, został, na skutek intryg arystokracji lhaskiej, aresztowany pod zarzutem zdrady stanu (1934)[5], a następnie skazany na konfiskatę dóbr ziemskich[6] i wyłupienie gałek ocznych. Wyrok wykonano w maju 1934[7]. Po czterech latach został wypuszczony z więzienia. Wkrótce potem zmarł[8].

Jeden z jego synów, Lhalu Cełang Dordże, w połowie lat 40. XX wieku wszedł w skład kaszagu[9].

Przypisy

  1. ↑ Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 187. ISBN 978-83-925306-0-2.
  2. ↑ Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 188. ISBN 978-83-925306-0-2.
  3. ↑ Thomas Laird: Opowieść o Tybecie. Rozmowy z Dalajlamą. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2008, s. 281. ISBN 978-83-7510-128-7.
  4. ↑ Thomas Laird: Opowieść o Tybecie. Rozmowy z Dalajlamą. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2008, s. 284. ISBN 978-83-7510-128-7.
  5. ↑ Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 183. ISBN 978-83-925306-0-2.
  6. ↑ Karénina. Kollmar-Paulenz: Tybet : zarys historii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2009, s. 153. ISBN 978-83-61203-37-7.
  7. ↑ Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 184. ISBN 978-83-925306-0-2.
  8. ↑ Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 190. ISBN 978-83-925306-0-2.
  9. ↑ Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 191. ISBN 978-83-925306-0-2.

Bibliografia

  • Glenn H. Mullin: Czternastu dalajlamów. Spadkobiercy oświeconej mądrości. Elżbieta Smolarz (red.). Warszawa: Jacek Santorski& Co Agencja Wydawnicza, 2008, s. 517. ISBN 978-83-7554-010-9.

Media użyte na tej stronie

Lungshar and the four Tibetan students just before leaving for England.jpg
Kusho Lungshar seated in center, two boys sitting at his feet and two standing behind him. All on carpet. Building and garden in background. Gangtok. British Residency
Lungshar Dorje Tsegyal.jpg
Lungshar at Buckingham Palace.