Lutenica

Lutenica, ljutenica (bułg. лютеница, serb. љутеница, mac. лутеница) – potrawa kuchni macedońskiej, serbskiej i bułgarskiej. Słowo ljuto oznacza w języku serbskim "pikantny"^[1] a w bośniackim - "zły". Lutenica jest to pikantna pasta warzywna lub gęsty sos zawierający nie mniej niż 50% papryki oraz pastę pomidorową i pieczone bakłażany, a w różnych kombinacjach również marchew, orzechy, olej słonecznikowy, cukier, sól, pietruszkę, pieprz czerwony i czarny. Oryginalny smak lutenica uzyskuje poprzez dodanie kuminu, chilli i czosnku, w pewnych regionach dodaje się do niej ziemniaki^[2]. Potrawę przygotowuje się z upieczonej uprzednio papryki, startych na drobno pomidorów, które łącznie z wszystkimi składnikami miele się w maszynce i smaży na oleju^[3]. Gęstość uznawana za idealną to taka, gdy po zamieszaniu pasta powoli powraca w miejsce zostawiane przez łyżkę. Gotową potrawę można przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach.

Lutenica produkowana na skalę przemysłową jest często drobno zmielona, a warzywa przygotowywane z pominięciem etapu pieczenia. Bułgarzy przygotowują z niej potrawę, którą przygotowują poprzez dodanie cebuli i gotowanego bobu lub fasoli. Jest wiele sposobów podawania lutenicy, bywa traktowana jako sos dań z grilla, smaży się w niej mięso lub wędliny. Nadaje się na smarowidło do pieczywa, tortilli, naleśników czy wytrawnych omletów. Z bobem lub fasolą można przyrządzić potrawkę na danie główne^[4]. Podobnymi potrawami w innych kuchniach są ajvar^[5], pindżur, zacuscă, kyopolou, biber salçası, adżika i muhammara.

Przypisy