Luzowanie ilościowe

Luzowanie ilościowe[1][2] (ang. quantitative easing, QE) – skupowanie przez banki centralne długoterminowych aktywów na dużą skalę.

Opis

Standardowy instrument służący do regulacji podaży pieniądza to stopy procentowe banków centralnych. Jednak jeśli są one bliskie zera, i nie wystarcza to do osiągnięcia pożądanych efektów makroekonomicznych (w szczególności, gdy trwa recesja gospodarcza i występuje pułapka płynności), bank centralny może, według ekonomii głównego nurtu, zwiększyć podaż pieniądza poprzez niekonwencjonalne bodźce podażowe, takie jak zakupy obligacji (zwłaszcza obligacji skarbowych). Bank centralny może skupiać takie działania w obszarach rynku, które są ogniskiem kryzysu. Zakup instrumentów dłużnych sprawia, że prywatne podmioty które utraciły doraźną płynność gotówkową, mogą przetrwać recesję. Uzyskane rozluźnienie rozprzestrzenia się w obrębie gospodarki i w założeniu prowadzi do obniżenia rynkowych stóp procentowych, przełamania recesji i spłacenia zakupionych obligacji. Luzowanie ilościowe nie zwiększa majątku banków komercyjnych, a jedynie zmienia w nim udział aktywów płynnych.

Stosowanie luzowania ilościowego sygnalizuje zaangażowanie się banku centralnego w utrzymanie bardzo niskich stóp procentowych[3].

Działania odwrotne do luzowania ilościowego określane są w języku angielskim pojęciem quantitative tightening (QT)[4].

Luzowanie ilościowe w czasie kryzysu finansowego 2007–2009

W marcu 2009 r. po wybuchu kryzysu finansowego System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych po już wprowadzonym obniżeniu stopy do zera postanowił wykupić obligacje skarbu państwa i papiery wartościowe typu MBS o skumulowanej wartości ok. 1,25 biliona USD przez okres jednego roku w programie nazywanym w mediach QE1[5]. W następnych miesiącach przeprowadzono także analogiczne programy QE2 (ok. 1 bilion USD przez okres 8 miesięcy od listopada 2010[6]), oraz QE3 (o wartości 40 mld USD, bez limitu czasowego, od sierpnia 2012[7]). Podobne programy realizowały w tym czasie również inne banki centralne, m.in. Bank Anglii i Bank Japonii[8].

Interwencje monetarne i fiskalne, takie jak QE i TARP, stosowane przez Fed i rząd USA w czasie kryzysu, przyniosły im już w 2010 r. zysk ze stopą zwrotu szacowaną na 8,2%[9], i w ocenie ekonomistów na pewno wpłynęły pozytywnie na rynki finansowe, i najprawdopodobniej przyczyniły się do załagodzenia i zakończenia recesji[10][11][12]. Były szef Fed Ben Bernanke stwierdził w 2016 r., że luzowanie ilościowe nie jest optymalnym narzędziem, m.in. wiąże się z trudnościami przy odstępowaniu od tej polityki, ale może być uzasadnione ze względu na duże zagrożenie kryzysem, i ograniczenia polityczne w dostępności alternatyw[13]. W 2012 r. oszacował, że dzięki temu narzędziu udało się uniknąć zmniejszenia zatrudnienia w gospodarce amerykańskiej o ok. 2 miliony miejsc pracy[14].

Od początku działań związanych z QE obserwowany jest znaczący przyrost bazy monetarnej, np. w 2007 wynosiła ona nieco ponad 800 mld USD[15], podczas gdy w 2013 przekroczyła 3 biliony USD[16].

Przypisy

  1. ↑ Luzowanie ilościowe. [w:] Narodowy Bank Polski [on-line]. [dostęp 2022-09-20].
  2. ↑ Danuta Adamiec. Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego w odpowiedzi na kryzysy lat 2008–2020. „Studia BAS”. 3(67), s. 78, 2021. 
  3. ↑ Goodbye, QE. Hello, QT. „The Economist”, s. 57, 9th April 2022. 
  4. ↑ From QE to QT. „The Economist”, s. 64, 29th January 2022. 
  5. ↑ Detale programu QE1 w Stanach Zjednoczonych. [dostęp 2012-11-16]. (ang.).
  6. ↑ Detale programu QE2 w Stanach Zjednoczonych. [dostęp 2012-11-16]. (ang.).
  7. ↑ Detale programu QE3 w Stanach Zjednoczonych. [dostęp 2012-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-29)]. (niem.).
  8. ↑ David Wessel, Pari Sastry, The Hutchins Center Explains: Quantitative Easing, „Brookings Institution”, 21 stycznia 2015 [dostęp 2017-01-25] (ang.).
  9. ↑ Yalman Onaran, Alexis Leondis, Bank Bailout Returns 8.2% Beating Treasury Yields, „Bloomberg News”, 20 października 2010 [dostęp 2017-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-08].
  10. ↑ Vladimir Klyuev, Phil De Imus, Krishna Srinivasan, Unconventional Choices for Unconventional Times: Credit and Quantitative Easing in Advanced Economies, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, 11 kwietnia 2009 [dostęp 2017-01-25].
  11. ↑ Brett W. Fawley, Christopher J. Neely, Four Stories of Quantitative Easing, research.stlouisfed.org [dostęp 2017-01-25] (ang.).
  12. ↑ Renee Haltom, Alexander L. Wolman, A Citizen’s Guide to Unconventional Monetary Policy, Federal Reserve Bank of Richmond, grudzień 2012 [dostęp 2017-01-25].
  13. ↑ Ben Bernanke, What tools does the Fed have left? Part 1: Negative interest rates, „Brookings Institution”, 18 marca 2016 [dostęp 2017-01-25] (ang.).
  14. ↑ Ben Bernanke, Monetary Policy since the Onset of the Crisis, Federal Reserve Board of Governors, 31 sierpnia 2012 [dostęp 2017-01-25].
  15. ↑ Aggregate reserves of depository instittutions and the monetary base. federalreserve.gov. [dostęp 2013-07-26].
  16. ↑ Aggregate Reserves of Depository Institutions and the Monetary Base. federalreserve.gov. [dostęp 2013-07-26].