Lycoperdon

Purchawka
Ilustracja
Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

purchawkowate

Rodzaj

purchawka

Nazwa systematyczna
Lycoperdon Pers.
Ann. Bot. (Usteri) 1: 4 (1794)
Typ nomenklatoryczny

Lycoperdon perlatum Pers. (1796)

Lycoperdon Pers. (purchawka) – rodzaj grzybów z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1]. W Europie występuje 14 gatunków.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy naukowe: Bovistella Morgan, Calvatiella C.H. Chow, Capillaria Velen., Cerophora Raf., Handkea Kreisel, Lycoperdon subgen. Bovistella (Morgan) Jeppson & E. Larss., Lycoperdon subgen. Utraria (Quél.) Jeppson & E. Larss., Priapus Raf., )Sufa Adans., Utraria Quél.[2]:

Polska nazwa pochodzi od dźwięku wydawanego po nadepnięciu dojrzałego owocnika. Nazwa naukowa pochodzi od greckiego λύκος, tj. wilk oraz πέρδομαιwypuszczam gazy jelitowe (por. prasłowiańskie *pьrdjǫ, *pьrděti). Nazwę polską podał Józef Jundziłł w 1830 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był też jako prochówka[3].

Charakterystyka

Owocniki kuliste lub odwrotnie gruszkowate z zarodnikami wewnątrz. Podczas dojrzewania powoli brązowiejące. Po naciśnięciu zarodniki rozpylają się wydostając na zewnątrz przez otworek w górnej części owocnika. Trzony płonne. Wysyp zarodników: oliwkowobrązowy do umbrowobrązowego. Zarodniki okrągławe, gładkie do brodawkowatych, bez pory rostkowej[4].

Saprotrofy rosnące na ziemi, rzadko na martwym drewnie. Większość gatunków jest jadalna, jednak do spożycia nadają się tylko osobniki młode, dopóki ich wnętrze jest biało zabarwione[4].

Niektóre gatunki

  • Lycoperdon asperrimum Welw. & Curr. 1870
  • Lycoperdon atropurpureum Vittad. 1842
  • Lycoperdon bicolor Welw. & Curr. 1867
  • Lycoperdon caudatum J. Schröt. 1889 – purchawka długostopkowa
  • Lycoperdon cinereum Batsch 1783
  • Lycoperdon coliforme Dicks. 1776
  • Lycoperdon compactum G. Cunn. 1926
  • Lycoperdon curtisii Berk. 1859
  • Lycoperdon decipiens Durieu & Mont. 1848 – purchawka stepowa
  • Lycoperdon dermoxanthum Vittad. 1843 – tzw. kurzawka drobniutka
  • Lycoperdon echinatum Pers. 1794 – purchawka jeżowata
  • Lycoperdon ericaeum Bonord. 1857 – purchawka wrzosowiskowa
  • Lycoperdon excipuliforme (Scop.) Pers. 1801 – purchawka fiolowata[5]
  • Lycoperdon favogineum Batsch 1786
  • Lycoperdon fenestratum Batsch 1783
  • Lycoperdon fornicatum Huds. 1778
  • Lycoperdon gardneri Berk. 1873
  • Lycoperdon glabrescens Berk)
  • Lycoperdon globosum Bolton 1790
  • Lycoperdon hungaricum Hollós 1901
  • Lycoperdon laevisporum Velen. 1922
  • Lycoperdon lividum Pers. 1809 – purchawka cisawa
  • Lycoperdon mammiforme Pers. 1801 – purchawka łatkowata
  • Lycoperdon microspermum Berk. 1851
  • Lycoperdon molle Pers. 180 – purchawka miękka
  • Lycoperdon nigrescens Wahlenb. 1794 – purchawka czarniawa
  • Lycoperdon norvegicum Demoulin 1971 – purchawka norweska
  • Lycoperdon pedicellatum Peck 1873
  • Lycoperdon perlatum Pers. 1796 – purchawka chropowata
  • Lycoperdon polymorphum Scop. 1772
  • Lycoperdon pratense Pers. 1797 – tzw. purchaweczka spłaszczona
  • Lycoperdon purpurascens (Berk. & M.A. Curtis) Sacc. 1888
  • Lycoperdon pusillum Batsch 1789
  • Lycoperdon pyriforme Schaeff. 1774 – purchawka gruszkowata
  • Lycoperdon radicatum Durieu & Mont. 1848 – tzw. kurzaweczka korzeniowata
  • Lycoperdon scabrum (Lloyd) G. Cunn. 1926
  • Lycoperdon subcretaceum (Zeller) Jeppson & E. Larss. 2010
  • Lycoperdon subincarnatum Peck 1872
  • Lycoperdon umbrinum Pers. 1801 – purchawka brunatna
  • Lycoperdon utriforme Bull. 1791 – purchawka oczkowana[6]
  • Lycoperdon velutinum Berk. & M.A. Curtis 1892

Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie[7]. Nazwy polskie według checklist Władysława Wojewody[3].

Galeria

Przypisy

  1. a b Index Fungorum (ang.). [dostęp 2020-09-01].
  2. Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-20].
  3. a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 594. ISBN 83-7404-513-2.
  5. Nazwa polska podana przez J. Jundziłła w 1830
  6. Nazwa podana przez F. Berdau w 1876.
  7. Index Fungorum (gatunki) (ang.). [dostęp 2013-10-20].

Media użyte na tej stronie

Single lycoperdon perlatum.jpg
Autor: Daniel Ullrich, Threedots, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lycoperdon perlatum, found in a mixed forest on sandy ground north Dorsten, Germany.
2010-08-29 Lycoperdon utriforme 129357.jpg
Autor: This image was created by user Josh Milburn (J Milburn) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
For more information about this, see the observation page at Mushroom Observer.
Lycoperdon nigrescens - Lindsey.jpg
(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0
Lycoperdon nigrescens from Commanster, Belgium. If you think this is a different taxon, please contact James Lindsey.
2012-08-25 Lycoperdon mammiforme Pers 254085.jpg
Autor: This image was created by user Gerhard Koller (Gerhard) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
Lycoperdon mammiforme Pers
Lycoperdon excipuliforme G6 (3).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Változékony szétesőpöfeteg
Lycoperdon pratense G5 (1).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lycoperdon pratense
Lycoperdon echinatum 54507 crop.jpg
Autor: Dan Molter, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Spiny puffball — Lycoperdon echinatum.
  • Specimen photographed in Wayne National Forest, Athens Co., Ohio, USA.
  • Notes: "This spiky little brown puffball was growing on a fallen stick about the size of my finger." Original photo cropped and brightened +5 with Photoshop.
Lycoperdon pyriforme BŻ 7.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lycoperdon pyriforme