Lycoperdon
 Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | purchawka |
| Nazwa systematyczna | |
| Lycoperdon Pers. Ann. Bot. (Usteri) 1: 4 (1794) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Lycoperdon perlatum Pers. (1796) | |
Lycoperdon Pers. (purchawka) – rodzaj grzybów z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1]. W Europie występuje 14 gatunków.
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy naukowe: Bovistella Morgan, Calvatiella C.H. Chow, Capillaria Velen., Cerophora Raf., Handkea Kreisel, Lycoperdon subgen. Bovistella (Morgan) Jeppson & E. Larss., Lycoperdon subgen. Utraria (Quél.) Jeppson & E. Larss., Priapus Raf., )Sufa Adans., Utraria Quél.[2]:
Polska nazwa pochodzi od dźwięku wydawanego po nadepnięciu dojrzałego owocnika. Nazwa naukowa pochodzi od greckiego λύκος, tj. wilk oraz πέρδομαι — wypuszczam gazy jelitowe (por. prasłowiańskie *pьrdjǫ, *pьrděti). Nazwę polską podał Józef Jundziłł w 1830 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był też jako prochówka[3].
Charakterystyka
Owocniki kuliste lub odwrotnie gruszkowate z zarodnikami wewnątrz. Podczas dojrzewania powoli brązowiejące. Po naciśnięciu zarodniki rozpylają się wydostając na zewnątrz przez otworek w górnej części owocnika. Trzony płonne. Wysyp zarodników: oliwkowobrązowy do umbrowobrązowego. Zarodniki okrągławe, gładkie do brodawkowatych, bez pory rostkowej[4].
Saprotrofy rosnące na ziemi, rzadko na martwym drewnie. Większość gatunków jest jadalna, jednak do spożycia nadają się tylko osobniki młode, dopóki ich wnętrze jest biało zabarwione[4].
Niektóre gatunki
- Lycoperdon asperrimum Welw. & Curr. 1870
- Lycoperdon atropurpureum Vittad. 1842
- Lycoperdon bicolor Welw. & Curr. 1867
- Lycoperdon caudatum J. Schröt. 1889 – purchawka długostopkowa
- Lycoperdon cinereum Batsch 1783
- Lycoperdon coliforme Dicks. 1776
- Lycoperdon compactum G. Cunn. 1926
- Lycoperdon curtisii Berk. 1859
- Lycoperdon decipiens Durieu & Mont. 1848 – purchawka stepowa
- Lycoperdon dermoxanthum Vittad. 1843 – tzw. kurzawka drobniutka
- Lycoperdon echinatum Pers. 1794 – purchawka jeżowata
- Lycoperdon ericaeum Bonord. 1857 – purchawka wrzosowiskowa
- Lycoperdon excipuliforme (Scop.) Pers. 1801 – purchawka fiolowata[5]
- Lycoperdon favogineum Batsch 1786
- Lycoperdon fenestratum Batsch 1783
- Lycoperdon fornicatum Huds. 1778
- Lycoperdon gardneri Berk. 1873
- Lycoperdon glabrescens Berk)
- Lycoperdon globosum Bolton 1790
- Lycoperdon hungaricum Hollós 1901
- Lycoperdon laevisporum Velen. 1922
- Lycoperdon lividum Pers. 1809 – purchawka cisawa
- Lycoperdon mammiforme Pers. 1801 – purchawka łatkowata
- Lycoperdon microspermum Berk. 1851
- Lycoperdon molle Pers. 180 – purchawka miękka
- Lycoperdon nigrescens Wahlenb. 1794 – purchawka czarniawa
- Lycoperdon norvegicum Demoulin 1971 – purchawka norweska
- Lycoperdon pedicellatum Peck 1873
- Lycoperdon perlatum Pers. 1796 – purchawka chropowata
- Lycoperdon polymorphum Scop. 1772
- Lycoperdon pratense Pers. 1797 – tzw. purchaweczka spłaszczona
- Lycoperdon purpurascens (Berk. & M.A. Curtis) Sacc. 1888
- Lycoperdon pusillum Batsch 1789
- Lycoperdon pyriforme Schaeff. 1774 – purchawka gruszkowata
- Lycoperdon radicatum Durieu & Mont. 1848 – tzw. kurzaweczka korzeniowata
- Lycoperdon scabrum (Lloyd) G. Cunn. 1926
- Lycoperdon subcretaceum (Zeller) Jeppson & E. Larss. 2010
- Lycoperdon subincarnatum Peck 1872
- Lycoperdon umbrinum Pers. 1801 – purchawka brunatna
- Lycoperdon utriforme Bull. 1791 – purchawka oczkowana[6]
- Lycoperdon velutinum Berk. & M.A. Curtis 1892
Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie[7]. Nazwy polskie według checklist Władysława Wojewody[3].
Galeria
(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0
Purchaweczka spłaszczona
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum (ang.). [dostęp 2020-09-01].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-20].
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 594. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Nazwa polska podana przez J. Jundziłła w 1830
- ↑ Nazwa podana przez F. Berdau w 1876.
- ↑ Index Fungorum (gatunki) (ang.). [dostęp 2013-10-20].
Media użyte na tej stronie
Autor: Daniel Ullrich, Threedots, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lycoperdon perlatum, found in a mixed forest on sandy ground north Dorsten, Germany.
Autor: This image was created by user Josh Milburn (J Milburn) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
For more information about this, see the observation page at Mushroom Observer.
(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0
Lycoperdon nigrescens from Commanster, Belgium. If you think this is a different taxon, please contact James Lindsey.
Autor: This image was created by user Gerhard Koller (Gerhard) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
Lycoperdon mammiforme Pers
.JPG)
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Változékony szétesőpöfeteg
.JPG)
Autor: MichaelMaggs, Licencja: CC BY-SA 2.5
Lycoperdon umbrinum, Gala, Norway
Autor: Dan Molter, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Spiny puffball — Lycoperdon echinatum.
- Specimen photographed in Wayne National Forest, Athens Co., Ohio, USA.
- Notes: "This spiky little brown puffball was growing on a fallen stick about the size of my finger." Original photo cropped and brightened +5 with Photoshop.
