Lynn Margulis

Lynn Alexander Margulis

Lynn Margulis w czasie sympozjum „150 lat Darwina” (Madryt, listopad 2009)
Data i miejsce urodzenia	5 marca 1938 Chicago
Data i miejsce śmierci	22 listopada 2011 Amherst
Zawód, zajęcie	biolog, naukowiec, nauczyciel akademicki
Narodowość	amerykańska
Tytuł naukowy	dr
Edukacja	Hyde Park Academy High School, Chicago, IL (1952)
Alma Mater	BA: Uniwersytet Chicagowski MS: Uniwersytet Wisconsin w Madison PhD: Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley
Pracodawca	Brandeis University Boston University University of Massachusetts Amherst
Odznaczenia
Strona internetowa

Lynn Margulis (ur. 5 marca 1938^[a] w Chicago, zm. 22 listopada 2011 w Amherst) – amerykańska specjalistka w dziedzinie biologii i nauczycielka akademicka, znana z prac naukowych dotyczących teorii endosymbiozy, propagatorka hipotezy Gai, popularyzatorka nauki^[1].

Życiorys

Urodziła się w marcu 1938 roku w Chicago. Jej ojciec, Morris Alexander, był prawnikiem, matka, Leone Alexander – agentką w biurze podróży. W 1952 roku ukończyła Hyde Park Academy High School(ang.) (Woodlawn, Chicago). Studia rozpoczęła w Uniwersytecie Chicagowskim. Po uzyskaniu w 1957 roku stopnia BA studiowała zoologię i genetykę w Uniwersytecie Wisconsin w Madison, uzyskując stopień MS w 1960 roku. Studia doktoranckie w dziedzinie genetyki zakończyła w 1965 roku w Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley^[2].

Pracowała zawodowo na stanowiskach^[2]:

• 1964–1966 – wykładowcy biologii w Brandeis University
• 1966–1977 – nauczyciela biologii w Uniwersytecie Bostońskim
• 1977–1988 – profesora biologii w Uniwersytecie Bostońskim
• od 1988 – profesora botaniki w University of Massachusetts Amherst

Praca naukowa

Jest określana jako twórczyni endosymbiotycznej teorii o pochodzeniu mitochondriów i chloroplastów, w której przyjmuje się, że organella te powstały w wyniku symbiozy przodków współczesnych przedstawicieli Eucariota z przodkami współczesnych cyjanobakterii (chloroplasty) oraz bakterii purpurowych (mitochondria). Symbiotyczni przodkowie cyjanobakterii umożliwiali proces fotosyntezy, a przodkowie bakterii purpurowych – oddychanie tlenowe. Z biegiem ewolucji pełnione przez te symbionty funkcje metaboliczne stały się nieodzowne dla gospodarza, a same symbionty stały się organellami komórkowymi. Teoria ta, przyjęta początkowo krytycznie, obecnie jest powszechnie uznawana.

Była współpracowniczką Jamesa Lovelocka i propagatorką hipotezy Gai, opartej na koncepcjach opisanych m.in. w pracy pt. Gaia. A New Look at Life on Earth^[3]. Zgodnie z hipotezą Gai cała biosfera jest samoregulującym się superorganizmem, w którym działalność świata żywego wpływa na takie aspekty środowiska Ziemi jak klimat, atmosfera, zasolenie oceanów itp. (zob. ekosystem i jego struktura, równowaga biocenotyczna, homeostaza).

Była także współautorką jednego z obecnie istniejących systematycznych podziałów ziemskich organizmów na pięć królestw Whittakera^[4]. Była sceptyczna wobec doniesień, że HIV jest czynnikiem wywołującym AIDS^[2].

Publikacje

Publikowała artykuły w czasopismach naukowych (np. On the origin of mitosing cells, 1967^[5], Whittaker’s five kingdoms of organisms, 1971^[6]) oraz liczne książki^[7], np. (wybór według NNDB)^[2]:

• Billion Years of Genetic Recombination (1986, wsp. Dorion Sagan)
• Microcosmos (1987, with Dorion Sagan)
• Mystery Dance: On the Evolution of Human Sexuality (1991, wsp. Dorion Sagan)
• Symbiosis as A Source of Evolutionary Innovation (1991)
• Symbiosis in Cell Evolution (1992)^[8]
• The Garden of Microbial Delight (1993, wsp. Dorion Sagan)
• Five Kingdoms (1997, wsp. Karlene V. Schwartz)
• Slanted Truths: Essays on Gaia, Symbiosis, and Evolution (1997, wsp. Dorion Sagan)
• What Is Sex? (1997, wsp. Dorion Sagan)
• Symbiotic Planet: A New Look at Evolution (1998)^[9]
• Acquiring Genomes: A Theory of the Origins of Species (2002, wsp. Dorion Sagan)
• Dazzle Gradually: Reflections on the Nature of Nature (2007, wsp Dorion Sagan)
• Mind, Life and Universe (2007, wsp. Eduardo Punset)
• Luminous Fish: Tales of Science and Love (2007)

Prace przetłumaczone na język polski

• Lynn Margulis, Symbiotyczna planeta, tłum. Marcin Ryszkiewicz, Warszawa 2000, Wydawnictwo CiS, ISBN 83-85458-72-7 (Symbiotic Planet a New Look at the Evolution, 1998^[10]
• Lynn Margulis, Gaja to twarda sztuka (esej), tłum. Marcin Ryszkiewicz, [w:] Lee Smolin, Brockman John (red.), 1996, Trzecia kultura, Warszawa, Wydawnictwo CiS^[11].

Wyróżnienia

W Notable Names Database (NNDB)(ang.) wymieniono^[2]:

• członkostwo National Academy of Sciences (1983)
• National Medal of Science (1999)
• William Procter Prize for Scientific Achievement(ang.) (1999)
• członkostwo American Academy of Arts and Sciences
• członkostwo Rosyjskiej Akademii Nauk (członek zagraniczny)
• LSL Darwin-Wallace Medal(ang.) (2008)
• Stroke Nov-2011

Życie osobiste

Lynn Margulis była dwukrotnie zamężna. W latach 1957–1965 jej mężem był Carl Sagan, astronom zainteresowany astrobiologią, popularyzator nauki^[12], a w latach 1967–1980 – Thomas Margulis, krystalograf. Z obu małżeństw miała trzech synów i jedną córkę (Dorion Sagan, Jeremy Ethan Sagan, Zachary Margulis-Ohnuma, Jennifer Margulis di Properzio). Od 2000 roku jej partnerem był Ricardo Guerrero, biolog^[2].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Obituary: Distinguished University Professor of Geosciences Lynn Margulis. [w:] News and Media Relations [on-line]. University of Massachusetts Amherst, November 23, 2011. [dostęp 2019-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-20)]. (ang.).
• Lynn Margulis. [w:] UMass Search [on-line]. University of Massachusetts Amherst. [dostęp 2019-02-20]. (ang.).
• Distinguished University Professor Lynn Margulis (3/5/1938 – 11/22/2011). [w:] ScholarWorks at the W.E.B. Du Bois Library ; A Lynn Margulis archive [on-line]. University of Massachusetts Amherst. [dostęp 2019-02-20]. (ang.).