Márta Mészáros

Márta Mészáros
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

19 września 1931
Budapeszt, Węgry

Zawód

reżyserka, scenarzystka

Współmałżonek

László Karda
(1957–1959; rozwód)
Miklós Jancsó
(1960–1973; rozwód)

Lata aktywności

od 1954

Márta Mészáros, wym. [maːrtɒ meːsaːroʃ] (ur. 19 września 1931 w Budapeszcie) – węgierska reżyserka i scenarzystka filmowa.

Marta Mészáros zdobyła nagrodę Złotego Niedźwiedzia oraz Srebrnego Niedźwiedzia na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie, Srebrną Muszlę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián oraz nagrodę FIPRESCI na Festiwalu Filmowym w Cannes[1].

Życiorys

Wczesne lata

Urodzona w Budapeszcie, spędziła pierwsze dwa lata swojego życia Kirgistanie w Związku Radzieckim, gdzie jej rodzice wyemigrowali jako artyści komunistyczni w 1936. Tam jej ojciec, László Mészáros, został aresztowany i zabity w 1938 pod rządami stalinowskiego reżimu[2]. Matka zmarła przy porodzie. Osierocona Mészáros była wychowywana przez swoją przybraną matkę w ZSRR, gdzie uczęszczała do szkoły. W 1946 przyjechała do Moskwy na studia w VGIK, a na Węgry powróciła dopiero po ukończeniu studiów w 1956.

Kariera

Początkowo pracowała w studiu kroniki filmowej w Budapeszcie, a następne dwa lata w wytwórni filmów dokumentalnych w Bukareszcie. Po powrocie na Węgry w 1958 roku realizowała początkowo filmy popularnonaukowe i dokumentalne, których ma w swym dorobku blisko trzydzieści. W 1968 zadebiutowała filmem fabularnym Dziewczyna[3]. Márta Mészáros wyreżyserowała dwadzieścia jeden pełnometrażowych filmów fabularnych, głównie na temat prześladowania ludzi przez system totalitarny i prześladowania kobiet. Reżyserowała także znany w Kanadzie dokumentalny serial telewizyjny English Teachers (znany jako Taipei Diaries). W latach 80. nakręciła cykl filmów autobiograficznych. W latach 2003–2004 wyreżyserowała film o Imre Nagyu Niepochowany. Niektóre jej filmy (np. Córy szczęścia) powstały w Polsce lub w koprodukcji polsko-węgierskiej.

Życie prywatne

W latach 1957–1959 jej mężem był László Karda. W 1960 wyszła za mąż za węgierskiego reżysera Miklósa Jancsó[4]. Mają dwóch synów – Nyikę (ur. 22 czerwca 1952) i Miklósa Juniora, którzy pracowali jako operatorzy filmowi na planie wielu z jej filmów, oraz córkę Kasię (ur. 1955)[5]. W 1973 doszło do rozwodu.

Przez wiele lat była związana z polskim aktorem Janem Nowickim[6], który wystąpił w jej licznych filmach. Często powierzała mu główne role – w tym Imre Nagya. Również syn Nowickiego z wcześniejszego związku, Łukasz Nowicki wystąpił w jednej z głównych ról w filmie Mészáros Mała Vilma. Nowicki i Mészáros rozstali się w 2008[7].

Mieszka w Polsce.

Filmografia

RokTytułReżyseriaScenariusz
1968Dziewczyna (Eltávozott nap)TT
1969Węzły uczuć (Holdudvar)TT
1970Nie płaczcie, ślicznotki! (Szép lányok, ne sírjatok!)T
1973Swobodny oddech (Szabad lélegzet)TT
1977Szeptember végén (TV)T
1975Adopcja (Örökbefogadás)TT
1976Dziewięć miesięcy (Kilenc hónap)TT
1977One dwie (Ök ketten)TT
1978Jak to w domu (Olyan, mint otthon)TT
1979Po drodze (Útközben)TT
1980Sukcesja (Örökség)TT
1981AnnaTT
1983Rewizor (Délibábok országa)T
1984Dziennik dla moich dzieci (Napló gyermekeimnek)TT
1987Dziennik dla moich ukochanych (Napló szerelmeimnek)TT
1989Żegnaj, Czerwony Kapturku (Piroska és a farkas)TT
1990Dziennik dla mojego ojca i matki (Napló apámnak, anyámnak)TT
1993Edith és Marlene (TV)T
1994Ostatni dzień Anny Kareniny (TV)TT
1994Embrion (A magzat)TT
1996Siódmy pokój (A hetedik szoba)TT
1999Córy szczęścia (A szerencse lányai)TT
2000Mała Vilma (Kisvilma - Az utolsó napló)TT
2004Niepochowany (A temetetlen halott)TT
2009Ostatni raport na temat Anny (Utolsó jelentés Annáról)TT
2011Ármány és szerelem Anno 1951 (TV)TT
2017Zorza polarna (Aurora Borealis: Északi fény)TT

Przypisy

  1. https://www.filmweb.pl/person/M%C3%A1rta+M%C3%A9sz%C3%A1ros-11313/awards
  2. Andrew James Horton: Ordinary Lives in Extraordinary Times – Márta Mészáros Interviewed. Senses of Cinema. [dostęp 2022-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-12)]. (ang.).
  3. Ryan Gilbey: ‘A woman wanting to make films was a joke’: Márta Mészáros, pioneering Hungarian director. „The Guardian”, 2021-07-13. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
  4. Márta Mészáros Relationships. FamousFix. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
  5. Miklós Jancsó Biography. Moviefit.me. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
  6. Barbara Hollender, Zofia Turowska: Zespół Tor. Anna M. Płażewska (red.). Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, s. 274. ISBN 83-7255-659-8.
  7. Paweł Kołakowski: Tworzyli nietypowy związek przez ponad 30 lat. Nagłe rozstanie opisała jako „nieeleganckie”. Plejada.pl. [dostęp 2022-02-12]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Tickmark icon.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
OOjs UI icon check.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
Mészáros Márta.jpg
Autor: Gáspár Stekovics , Licencja: CC BY 4.0
Márta Mészáros (born 19 September 1931) is a Hungarian screenwriter and film director.