Mārtiņš Lācis

Mārtiņš Lācis
Mārtiņš Lācis
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1888 osada Ragajni, gubernia inflancka, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	20 marca 1938 Moskwa, RFSRR, ZSRR
Przynależność polityczna	Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)

Mārtiņš Lācis, Martyn Łacys, właśc. Jānis Sudrabs (ur. 16 grudnia 1888 w osadzie Ragajni w guberni inflanckiej, zm. 20 marca 1938 w Moskwie) - łotewski działacz komunistyczny w Imperium Rosyjskim, wysoki funkcjonariusz Czeki.

Życiorys

Od 1905 w SDPRR(b), 1908-1910 pomocnik nauczyciela w szkole wiejskiej, 1912-1915 słuchacz Moskiewskiego Miejskiego Uniwersytetu Ludowego im. A. Szaniawskiego, w sierpniu 1915 aresztowany i zesłany w trybie administracyjnym do guberni irkuckiej, skąd w 1916 zbiegł i w 1917 wstąpił do Czerwonej Gwardii.

Od listopada 1917 członek Rewolucyjnego Komitetu Wojskowego w Piotrogrodzie, od 15 listopada 1917 członek Kolegium NKWD Rosyjskiej Republiki Radzieckiej/Rosyjskiej FSRR, od 20 maja 1918 członek Kolegium Czeki przy Radzie Komisarzy Ludowych, od maja do lipca 1918 kierownik Wydziału do Walki z Kontrrewolucją Czeki przy Radzie Komisarzy Ludowych Rosyjskiej FSRR. Bliski współpracownik Dzierżyńskiego, wyróżniał się gorliwością w zwalczaniu "kontrrewolucjonistów", "reakcjonistów", "obszarników" i wszelkich innych przeciwników władzy bolszewickiej; podczas "czerwonego terroru" stwierdzał, że o losach masowo branych zakładników i więźniów miało rozstrzygać tylko to, "do jakiej klasy należą, jakie jest ich pochodzenie, wykształcenie, zawód". W lipcu 1918 kierował tłumieniem powstania lewicowych eserowców w Moskwie. Od lipca do listopada 1918 przewodniczący Czeki, Trybunału Wojskowego i członek Rewolucyjnej Rady Wojskowej Frontu Wschodniego, od 2 kwietnia do 16 sierpnia 1919 przewodniczący Wszechukraińskiej Czeki przy Radzie Komisarzy Ludowych Ukraińskiej SRR, w sierpniu-wrześniu 1919 przewodniczący kijowskiej gubernialnej Czeki, od 17 września 1919 do września 1920 szef Tajnego Wydziału Operacyjnego Czeki przy Radzie Komisarzy Ludowych Ukraińskiej SRR, 1922-1923 zastępca przewodniczącego Głównego Zarządu Przemysłu Górniczego. Od 1923 członek Kolegium Ludowego Komisariatu Rolnictwa ZSRR, przewodniczący Rady Moskiewskiego Banku Rolniczego, szef Leningradzkiego Wydawnictwa Państwowego, od 1928 instruktor odpowiedzialny KC WKP(b), zastępca kierownika Wydziału Pracy na Wsi KC WKP(b), 1932-1937 dyrektor Instytutu Gospodarki Narodowej im. Plechanowa.

Odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru i Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy.

W okresie "wielkiej czystki" 29 listopada 1937 aresztowany przez NKWD, następnie skazany na śmierć i rozstrzelany. 1956 pośmiertnie zrehabilitowany.

Bibliografia

• Ludwik Bazylow, Paweł Wieczorkiewicz, Historia Rosji, Wrocław 2005.
• Richard Pipes, Krótka historia rewolucji rosyjskiej, Warszawa 2007.
• Richard Pipes, Rewolucja rosyjska, Warszawa 1994.
• Richard Pipes, Rosja bolszewików, Warszawa 2010.
• http://www.hrono.ru/biograf/bio_l/lacis_mi.php (ros.)
• http://www.knowbysight.info/LLL/12512.asp (ros.)