Mączniak prawdziwy zbóż i traw

Objawy choroby na jęczmieniu

Grzybnia i owocniki Blumeria graminis na liściu

Objawy choroby na wiechlinie rocznej

Mączniak prawdziwy zbóż i traw, mączniak prawdziwy traw – grzybowa choroba roślin z grupy mączniaków prawdziwych. Wywołana jest przez Blumeria graminis^[1].

Występowanie i szkodliwość

Choroba występuje na wielu gatunkach zbóż i roślin z rodziny wiechlinowatych, czyli traw – zarówno na uprawianych, jak i dziko rosnących. Jest to jedna z ważniejszych chorób tej grupy roślin. Największe straty powoduje w uprawach pszenicy i jęczmienia. Mogą one dojść do 20% plonu. Pszenżyto jeszcze do niedawna nie było przez tę chorobę porażane, ostatnio jednak coraz więcej jest informacji, że jednak pojawia się ona również na pszenżycie^[2]. Nie atakuje kukurydzy, ryżu, prosa ani sorga^[3].

Grzybnia pokrywająca liście i źdźbła ogranicza fotosyntezę i wzmaga ilość wody wyparowanej przez roślinę. Ziarno porażonych roślin jest drobne^[3].

Objawy

Pierwsze objawy pojawiają się na oziminach już jesienią. Są to delikatne, białe, mączyste naloty na liściach i pochwach liściowych siewek Wiosną ich liczba rośnie, a istniejące naloty rozrastają się i zlewają z sobą. Naloty pojawiają się także na źdźbłach. Początkowo są białe i mączyste, potem ciemnieją, stają się filcowate i pojawiają się w nich owocniki grzyba w postaci drobnych, czarnych kropek^[3].

Choroba poraża najpierw dolne liście, potem stopniowo przenosi się w górę pędu. W zaawansowanym stadium poraża również kłosy, a silnie porażone rośliny przedwcześnie obumierają^[2].

Epidemiologia

Mączniak prawdziwy zbóż wywoływany jest przez grzyba Blumeria graminis – pasożyta bezwzględnego, który występuje tylko na żywych częściach gospodarza^[4]. Wywołujący tę chorobę patogen zimuje w postaci grzybni na oziminach oraz samosiewach i dziko rosnących trawach. Infekcji pierwotnej dokonują zarówno zarodniki płciowe (askospory), jak i bezpłciowe konidia. W Polsce askospory dojrzewają dopiero w drugiej połowie lata i jesienią. W sezonie wegetacyjnym wytwarzane są na porażonych roślinach także konidia. Ich cykl rozwojowy trwa zaledwie 7–10 dni, może więc powstać w sezonie wiele ich pokoleń. Przenoszone są przez wiatr na duże odległości i dokonują infekcji pierwotnych i wtórnych^[2].

Ochrona

Zapobiega się chorobie, lub ogranicza jej rozwój przez wykonywanie podorywki i głębokiej orki jesiennej. Te zabiegi niszczą resztki pożniwne, na których mogą rozwijać się owocniki patogenu. Należy unikać sąsiedztwa upraw tych samych gatunków zbóż jarych z ozimymi, zbyt gęstego siewu oraz przenawożenia azotem^[3].

Aby uniknąć porażenia siewek zaraz po wykiełkowaniu, zaleca się zaprawianie nasion pszenicy i jęczmienia fungicydami systemicznymi. Używa się do tego fungicydów triazolowych, imidazolowych i beznzimidazolowych. Po zauważeniu choroby zboża opryskuje się fungicydami triazolowymi, imidazolowymi, morfolinowymi, benzimidazolowymi, strobilirunowymi oraz zawierającymi metrafenon i siarkę^[2].

Istnieją odmiany zbóż odporne na mączniaka prawdziwego^[2].

Przypisy