Měrćin Nowak-Njechorński

Měrćin Nowak-Njechorński (wym. [miɪrtɕin nɔvak nʲekʰorɲski]; ur. 13 czerwca 1900 w Njechorniu jako Martin Sodan, zm. tamże 6 lipca 1990). Był serbołużyckim malarzem, pisarzem i działaczem narodowym. Studiował w Lipsku, Dreźnie oraz Pradze i w latach 1927–1929 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Pierwszą wystawę swojej twórczości malarskiej miał w Zgorzelcu w 1920 roku. Jako ponad 20-letni człowiek odnalazł swoją przynależność do narodu serbołużyckiego i postanowił poświęcić mu całe swoje życie.

Dom narodzin w Njerchorniu

W okresie 20-lecia międzywojennego redaktor czasopism serbołużyckich m.in. "Serbski Student", "Sokołske Listy", "Serbske Nowiny". W latach 1935-39 współpracownik Związku Polaków w Niemczech. Ilustrator i współredaktor czasopisma "Młody Polak w Niemczech". Polonofil i słowianofil. Człowiek bardzo kontrowersyjny. W okresie powojennym zwolennik idei socjalistycznej. Po wojnie redaktor naczelny czasopism: "Nowej Doby" oraz czasopisma kulturalnego "Rozhladu". Autor reportaży, bajek alegorycznych, opowiadań. Publikował pod pseudonimami Njechorński, Wohnjoš, Bobak. Jako pisarz niezwykle płodny. Bardzo czynny i utalentowany jako dziennikarz. Działacz narodowy w okresie przed- i powojennym. W latach 30. za artykuły o treści patriotycznej dwukrotnie więziony. W czasie II wojny światowej wcielony do Wehrmachtu. Odznaczony m.in. Orderem Zasług dla Ojczyzny.

Jego styl artystyczny był inspirowany folklorem serbołużyckim. Tak w malarstwie, jak i w literaturze preferował małe formy. Twórca narodowego stylu serbołużyckiego w malarstwie i rysunku. W jego domu w Njechorniu znajduje się muzeum poświęcone jego życiu i twórczości.

W 1980 roku otrzymał Order Uśmiechu^[1].

Dorobek literacki

• Ruskie byliny. Praha 1927
• Po serbskich pućach. Budyšin 1936
• Wusaty Krjepjel a druhe bajki. Budyšin 1950
• Wuknimy dolnoserbski. Krótki kurs delnjoserbšćiny za hornjołužiskich Serbow. Budyšin 1952
• Zapiski Bobaka. Budyšin 1952
• Serbski Wšudźebył. Budyšin 1954
• Mišter Krabat. Budyšin 1954, wydane w Polsce pod tytułem "Mistrz Krabat. Dobry łużycki czarodziej", Wyd. Śląsk, Katowice 1979
• Kołowokoło Błotow. Budyšin 1957
• Bołharske podlěćo. Budyšin 1958
• Wot wčerawša na jutřiše. Budyšin 1960
• Molerjo, spěwarjo, podróżnicy. Budyšin 1961
• Pod Pamirom a za Kaukazom. Budyšin 1961
• Baćon a žaby a druhe bajki. Budyšin 1967

Przypisy

Bibliografia

• Moler serbskeho luda. Bautzen 1959 (mit Texten von Měrćin Nowak-Njechorński und Alfred Schneider)
• Wubrane spisy, zwjazk 1 (pućowanske wobrazy). Bautzen 2000, ISBN 3-7420-1822-1
• Wubrane spisy, zwjazk 2 (bajki). Bautzen 2000, ISBN 3-7420-1824-8
• Helmut Kaltšmit: Leksikon awtorow serbskich knihow 1945–1978. Bautzen 1979