M7 Priest

105 mm Howitzer Motor Carriage M7
Priest
Ilustracja
M7 Priest
Dane podstawowe
Państwo Stany Zjednoczone
ProducentALCO (American Locomotive Company), Pressed Steel Car Company (M7B1), Federal Machine & Welder (M7B1)
Typ pojazdusamobieżna haubica
Trakcjagąsienicowa
Załoga7
Historia
Prototypy1942
Produkcja1942–1945
Wycofanie1951–1953
Egzemplarze3500
Dane techniczne
Silnik1 silnik gaźnikowy, 9-cylindrowy Continental R975 C1 o mocy 375 KM
Transmisjamechaniczna
Poj. zb. paliwa662 l
Pancerzgrubość: przód: 51mm (dół), 108 mm (góra); boki: 31 mm; tył: 13 mm; dno: 13-25 mm
Długość6,02 m
Szerokość2,88 m
Wysokość2,95 m
Prześwit0,43 m
Masa22 900 kg (bojowa)
Osiągi
Prędkość40–42 km/h (po drodze)
24 km/h (w terenie)
Zasięg130–200 km (po drodze)
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)1,00 m
Rowy (szer.)2,25 m
Ściany (wys.)60 cm
Kąt podjazdu30°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 haubica M1A2 kal. 105 mm (zapas amunicji – 69 szt.)
1 wielkokalibrowy karabin maszynowy Browning M2HB kal. 12,7 mm (zapas amunicji – 300 szt.)
Użytkownicy
Stany Zjednoczone, Wielka Brytania
M7 w Korei, 1951
M7 Priest

Howitzer Motor Carriage M7amerykańska haubica samobieżna zaprojektowana i używana w okresie II wojny światowej. Przez żołnierzy brytyjskich nazywana była „Priest” (ksiądz) ze względu na przypominające ambonę stanowisko strzelca.

Historia

Po wybuchu II wojny światowej amerykańscy obserwatorzy zdali sobie sprawę z potrzeby posiadania samobieżnego pojazdu artyleryjskiego z odpowiednio dużym działem nadającym się do wspomagania operacji piechoty. Wcześniejsze doświadczenia z T19 pokazały, że taki pojazd musi być opancerzony i mieć podwozie gąsienicowe. Do produkcji nowego pojazdu zdecydowano się użyć podwozia z czołgu średniego M3 Lee. Pojazd otrzymał tymczasowe oznaczenie T32. Został on uzbrojony w haubicę M1A2 kalibru 105 mm i wielkokalibrowy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm. Po próbach polowych, został przyjęty do uzbrojenia w lutym 1942 pod oznaczeniem M7. Produkcja seryjna ruszyła miesiąc później[1].

T32

Dwa prototypy wozu nazwanego oficjalnie 105 mm Howitzer Motor Carriage T32 zostały zamówione w ALCO (American Locomotive Company). Prototypy były gotowe w styczniu 1942 roku. Zostały one skierowane na poligon doświadczalny Aberdeen Proving Ground w stanie Maryland. Próby wypadły pozytywnie i po drobnych zmianach pierwszy prototyp został wysłany w lutym do Fort Knox na testy eksploatacyjne. W tym samym czasie drugi prototyp, pozostawiony na poligonie Aberdeen, przeszedł większe modyfikacje. Zmniejszono sylwetkę działa poprzez przekonstruowanie mocowań haubicy. Wiązało to się jednak ze zmniejszeniem maksymalnego podniesienia lufy z 65 stopni do 35 stopni. Obniżono burty przedziału bojowego o 28 cm, zaś przednią płytę, dla lepszej ochrony pancernej, podwyższono o 7,6 cm. Zmiana w ułożeniu amunicji zaowocowała możliwością przewozu większej liczby pocisków - z 44 do 57[1].

Produkcja seryjna

Produkcję M7 rozpoczęto w American Locomotive Company pod koniec marca 1942 roku. Pierwsze seryjne wozy były gotowe w pierwszych dniach kwietnia 1942 roku. Dwa pierwsze egzemplarze zostały 6 kwietnia dostarczone na poligon Aberdeen, w celu przeprowadzenia prób eksploatacyjnych. Wkrótce potem rozpoczęły się dostawy seryjnych wozów do jednostek artylerii pancernej. Do końca 1942 roku zbudowano 2028 pojazdów. Produkcję podstawowej wersji zakończono w sierpniu 1943 roku. Do tamtego czasu zbudowano łącznie 2814 "Priestów". W toku produkcji wprowadzono pewne zmiany. Najbardziej widoczną było zastąpienie trójdzielnej, przedniej, dolnej części kadłuba częścią jednoczęściową. Wiązało to się jednak z koniecznością wymiany głównego układu transmisji mocy z firmy Iowa Transmission Company (która wbrew swojej nazwie mieściła się w Dover w Delaware) na układ firmy Caterpillar Inc. z East Pretoria ze stanu Illinois. Zmianę tę wprowadzono w grudniu 1942 roku. Wtedy również w podwoziu zaczęto montować elementy z czołgu M4 Sherman w miejsce starszych z M3 Lee[1].

90 pojazdów dostarczono brytyjskiej 8 Armii w Afryce Północnej w połowie 1942 roku. Trafiły one do 11 Pułku Artylerii Polowej Królewskiej Artylerii Konnej z 1 Dywizji Pancernej, który użył ich pod EL Alamein. Kolejną jednostką wyposażoną w te pojazdy był 24. Pułk Artylerii Polowej Królewskiej Artylerii. Brał on udział w walkach na Sycylii i we Włoszech kontynentalnych, szczególnie podczas bitwy pod Anzio. Brytyjskie działa zostały wyposażone w radiostacje, kosztem zmniejszenia zapasu amunicji. Brytyjczycy byli bardzo zadowoleni z tego pojazdu, więc złożyli zamówienie na 5500 egzemplarzy. M7 miał niższą sylwetkę, był wygodniejszy i o wiele bardziej niezawodny od ich nieudanego modelu Bishop. Kłopoty z dostawami nietypowej dla wojsk brytyjskich amunicji spowodowały zapotrzebowanie Brytyjczyków na zamontowanie ich własnej 25-funtowej haubicy kal. 87,6 mm w miejsce amerykańskiej haubicy kal. 105 mm. Jednakże Amerykanie z kolei nie chcieli podjąć produkcji takich wozów i opóźniać produkcji na własne potrzeby, a te w 1942 roku były olbrzymie - trzeba było wyposażyć w "Priesty" już istniejące i formujące się dywizje pancerne US Army. W czerwcu 1942 roku powstał jednak prototyp pojazdu z brytyjską armatą i został nazwany 25 pounder Gun Motor Carriage T51, ale nie trafił do produkcji seryjnej. Brytyjskie zamówienie zostało zrealizowane w Kanadzie, gdzie na podwoziu czołgu Ram powstało działo samobieżne Sexton. Ogólny układ i koncepcja działa Sexton były podobne do M7. Różniły się głównie uzbrojeniem (brytyjska haubica kal. 87,6 mm), kształtem opancerzenia przedziału bojowego i nieco innym podwoziem. Produkcję tego działa rozpoczęto na początku 1943 roku, a zakończono w 1945 roku. Łącznie wyprodukowano 2150 Sextonów[1].

W drugiej połowie 1943 roku znów pojawiło się zapotrzebowanie na M7, częściowo dla kolejnych formowanych dywizji pancernych, a częściowo dla uzupełnienia strat i zużytych wozów w istniejących jednostkach. W marcu 1944 roku produkcję wozów wznowiono, ale w nieco zmienionej postaci. Główną zmianą było zastosowanie podwozia czołgu M4A3 Sherman, najpopularniejszej odmiany w US Army, w którym zastosowano silnik samochodowy Ford, w miejsce silnika lotniczego Continental. Pogrubiono również dno pojazdu z 13 mm do 25-28 mm. Produkcję nowej wersji oznaczonej M7B1 rozpoczęto w marcu 1944 roku. W tym czasie ALCO wyprodukowało 500 wozów, co dało łącznie 3314 tamże wyprodukowanych wozów. Jednocześnie w marcu 1944 roku podjęto produkcję dział M7B1 w zakładach Pressed Steel Car Company w Pittsburghu w Pensylwanii. Do końca 1944 roku zbudowano tam 664 dział, a w styczniu i lutym 1945 roku kolejne 162 wozy. W lutym 1945 roku produkcję przeniesiono do Federal Machine & Welder z Warren w Ohio, która wcześniej produkowała czołgi M4, a która zajmowała się produkcją sprzętu ciężkiego, takiego jak koparki, spychacze, dźwigi. Zbudowano tam jednak tylko 176 wozów. W maju 1945 roku zakończono budowę wersji B1. Łącznie zbudowano 1502 pojazdy tego typu w trzech zakładach, od marca 1944 roku do maja 1945 roku. Całkowita budowa działa M7 Priest wyniosła 4316 (w tym dwa prototypy)[1].

W trakcie wojny koreańskiej dokonano kolejnych modernizacji, tym razem już używanych dział. Podczas walk w górzystym terenie Korei możliwość podniesienie lufy haubicy na większy kąt nabrała nowego znaczenia. W zmodyfikowanych działach umożliwiono podniesienie lufy na kąt do 65°. Aby zapewnić swobodną obsługę karabinu maszynowego, podniesiono jego mocowanie, umożliwiając ostrzał w sektorze 360°. Tak zmodyfikowane działo oznaczono M7B2. Łącznie w warsztatach pod Tokio zmodyfikowano 127 dział M7B1. Podczas wojny w Korei działa M7 Priest zostały stopniowo wycofane z uzbrojenia US Army i zastąpione nowszymi typami[1].

Budowa

M7 posiadał kadłub spawany z płyt pancernych, z odkrytym od góry przedziałem bojowym. Przednia dolna część kadłuba chroniona była pancerzem o grubości 51 mm, a górna o grubości 108 mm. Boczne płyty kadłuba miały grubość 38 mm, tylne i pokrywa silnika po 13 mm. Dno kadłuba miało grubość 13 mm z tyłu i 25 mm z przodu, pod przedziałem załogi. W przedniej części kadłuba znajdowała się przekładnia i wał napędowy wraz z układem przeniesienia mocy i układem kierowania. Dalej były miejsca kierowcy i pomocnika kierowcy. Dowódca pojazdu obsługiwał wielkokalibrowy karabin maszynowy kal. 12,7 mm umieszczony w obrotowym stanowisku z prawej strony przedniej części przedziału załogowego. Dwaj celowniczowie zajmowali miejsce obok działa. Jeden z nich naprowadzał działo w poziomie, a drugi w pionie. Załogę uzupełniało dwóch amunicyjnych[1].

M7 był uzbrojony w haubicę M2A1 kal. 105 mm. Działo to zaczęto opracowywać w 1920 roku, a do produkcji seryjnej weszło w 1925 roku. W czasie II wojny światowej było ono standardową bronią artylerii dywizyjnej. Produkowane było przez Rock Island Arsenal, ulokowany na wyspie na rzece Missisipi pod miejscowością Rock Island w stanie Illinois. Od 1934 roku w zmodyfikowanej wersji haubicy używano amunicji scalonej 105x372R. Lufa działa miała długość 22 kalibry (2,31 m). W haubicy zastosowano poziomy zamek klinowy. Maksymalna donośność tego działa w wersji holowanej wynosiła 11 160 m, ale w wersji samobieżnej M7, w związku z ograniczeniem kąta podniesienia do 35° maksymalna donośność zmniejszyła się do 10 050 m. Haubica miała hydropneumatyczny oporopowrotnik o maksymalnym skoku 110 cm. Na lufie nie było hamulca wylotowego. Podstawowym typem pocisku był pocisk odłamkowo-burzący M1 o masie 14,97 kg. Cały nabój ważył 19,08 kg. Pocisk zawierał 2,18 kg trotylu lub mieszanki trotylu z amatolem. Jego prędkość początkowa wynosiła 472 m/s. Używano również naboju przeciwpancernego o masie 16,71 kg, z pociskiem przeciwpancernym o masie 13,25 kg. Pocisk ten ze specjalnym czepcem balistycznym zawierał 1,33 kg mieszanki pentrytu z trotylem ukształtowanej tak, by tworzyć strumień kumulacyjny. Pocisk ten, mimo mniejszej prędkości początkowej wynoszącej 381 m/s, przebijał pancerz o grubości 102 mm z odległości do 1800 m. Pocisk dymny M84 zawierał chloran cynku, pocisk dymny WP M60 - biały fosfor, a FS M60 - tlenek siarki. Istniała również odmiana H M60, która była pociskiem chemicznym napełnionym iperytem w ilości 1,44 kg. Do celów szkolnych używano nienapełnionego ładunkiem ładunkiem wybuchowym pocisku M1 Practice. Do celowania używano celownika optycznego M4, celownika peryskopowego M16, a do obserwacji pola walki przez celowniczego lub dowódcę używano panoramicznego przyrządu optycznego M12A2. Zapas amunicji do działa wynosił 69 naboi. Szybkostrzelność praktyczna działa wynosiła 8 strzałów przez pierwsze 90 sekund prowadzenia ognia, cztery wystrzały przez kolejne cztery minuty prowadzenia ognia i trzy wystrzały przez kolejne 10 minut prowadzenia ognia. Dodatkowym uzbrojeniem był wielkokalibrowy karabin maszynowy Browning Machine Gun Cal. 0.50 M2 HB kal. 12,7 mm z zapasem amunicji 300 nabojów w sześciu skrzynkach. Dodatkowo załoga wozu miała do dyspozycji broń osobistą, zazwyczaj pistolety maszynowe kal. 11,43 mm[1].

Pojazd w wersji podstawowej był napędzany spalinowym, benzynowym silnikiem Wright R-975C1 Whirlwind w wersji przeznaczonej dla M7, wyprodukowany przez zakłady Continental Motors, Inc. mieszczące się w Brookley Aeroplex na przedmieściach Mobile w stanie Alabama. Silnik ten był czołgową wersją silnika lotniczego Wright R-975. Była to chłodzona powietrzem, gwiazdowa, dziewięciocylindrowa jednostka napędowa. Ponieważ w wersji czołgowej nie było odpowiedniego przepływu powietrza do chłodzenia, zastosowano obieg wymuszony dużym wentylatorem, napędzanym z wału silnika. Maksymalna moc silnika R-975C1 wynosiła 400 KM (298 kW) przy 2400 obr./min, moc trwała zaś - 340 KM (254 kW) przy 2100 obr./min. Pojemność skokowa tego silnika wynosiła 15 945 cm3. W wersji M7B1 napędem działa samobieżnego był chłodzony wodą silnik samochodowy Ford GAA pochodzący z czołgu M4A3. Był to ośmiocylindrowy silnik widlasty, o pojemności skokowej 18 025 cm³, wyposażony w gaźnik Stromberg NA-Y5-G. Miał on moc 450 KM (336 kW) przy 2600 obr./min. W obu wersjach paliwo mieściło się w czterech zbiornikach w przedziale silnikowym o łącznej pojemności 662 litrów, w dwóch zbiornikach pionowych przy ścianie pomiędzy przedziałem załogowym a silnikowym o pojemności po 112 litrów oraz w dwóch dodatkowych zbiornikach w sponsonach kadłuba o pojemności 219 litrów każdy. Łączna pojemność zbiorników wynosiła 1324 litry. Umożliwiało to przebycie 200 km po drogach bitych. Szybkość przemieszczania się M7 po drogach wynosiła 40 km/h[1].

Pojazd w wersji amerykańskiej nie miał żadnych środków łączności, ani wewnętrznej, ani zewnętrznej. Do dowodzenia kolumną w ruchu używano środków łączności zamontowanych na towarzyszących pojazdach dowodzenia. Na stanowiskach ogniowych rozwijano po prostu telefony polowe, z aparatami umieszczonymi na każdym dziale. W wersji brytyjskiej, kosztem zmniejszenia zapasu amunicji, na każdym pojeździe zamontowano radiostację UKF[1].

Służba

Nowe działo stało się podstawowym uzbrojeniem amerykańskich oddziałów artylerii samobieżnej. Było przez nie używane na wszystkich frontach wojny. Od 1945 roku były zastępowane w uzbrojeniu przez działa samobieżne M37.

Działa M7 powstały wkrótce dołączone do programu Lend-Lease. 90 egzemplarzy zostało wysłanych do brytyjskiej 8 Armii stacjonującej w Afryce Północnej, gdzie wzięły one udział w II bitwie pod El Alamein. Po pierwszych bardzo dobrych doświadczeniach Brytyjczycy zamówili 5500 M7, zamówienie to nie zostało w pełni zrealizowane do końca wojny.

Z punktu widzenia Brytyjczyków głównym problemem związanym z M7 był fakt, że uzbrojony on był w haubicę produkcji amerykańskiej, która używała innej amunicji niż brytyjski standard. Oznaczało to dodatkowe utrudnienia logistyczne, związane z zaopatrywaniem oddziałów uzbrojonych w działa M7. Pomimo tego armia brytyjska kontynuowała używanie M7 w kampaniach w Afryce Północnej, we Włoszech i w początkowym okresie walk w Normandii. Po rozpoczęciu budowy działa samobieżnego Sexton, większość M7 zostało przerobionych na transportery opancerzone nazywane „Kangaroo” („kangur”).

127 egzemplarzy dział M7B2 zostało wykorzystanych w czasie wojny koreańskiej.

Łącznie zbudowano prawie 3500 egzemplarzy. M7 były niezawodną bronią i kontynuowały służbę, w wielu armiach świata, na długo po zakończeniu II wojny światowej.

Warianty

M7

Pierwsza produkcyjna wersja M7 bazowana na czołgu M3 Lee. W celu zachowania niskiej sylwetki pojazdu ograniczono pionową elewację haubicy.

W maju 1942 roku, po zaledwie miesiącu produkcji, zmieniono nieco konstrukcję pojazdu zwiększając liczbę amunicji przewożonej przez M7 z 24 do 69 naboi. Inne zmiany były związane z nową konstrukcją podwozia i zawieszenia które upodobniły się do rozwiązań zastosowanych w M4 Sherman.

W służbie brytyjskiej niektóre M7 miały zamontowane radio kosztem 24 sztuk amunicji.

M7B1

W tej wersji zaczęto używać standardowego podwozia Shermana w wersji M4A3. Zmieniono również silnik lotniczy Continental na silnik samochodowy Ford GAA chłodzony wodą. Był to ośmiocylindrowy silnik widlasty, o pojemności skokowej 18 025 cm sześciennych, wyposażony w gaźnik Stromberg NA-Y5-G. Miał on moc 450 KM (336 kW) przy 2600 obr./min.

M7B2

Wersja powstała w czasie wojny koreańskiej, w wyniku przebudowy dział M7B1. Zwiększono w niej kąt podniesienia lufy haubicy do 65° oraz zmodyfikowano mocowanie karabinu maszynowego, aby mógł on strzelać w promieniu 360°.

Sexton

Brytyjska wersja Priesta produkowana w Kanadzie. Ogólny układ i koncepcja działa Sexton była podobna do M7. Oba pojazdy różniły się jednak uzbrojeniem (brytyjska haubica 87,6 mm) i nieco innym kształtem opancerzenia przedziału bojowego, lecz przede wszystkim zastosowanym podwoziem (M7 – M3 Lee, Sexton – Ram). Łącznie wyprodukowano 2150 dział tego typu. Niektóre z nich były używane w polskiej 1 Dywizji Pancernej.

Kangaroo

Brytyjska konwersja M7. Transporter opancerzony. Kangaroo mógł przewozić 20 żołnierzy i miał dwuosobową załogę. Pomiędzy październikiem 1944, a kwietniem 1945 przebudowano tak 102 pojazdy.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński. Działo samobieżne M7 Priest. „Technika Wojskowa Historia”, s. 30-37, luty 2013. Warszawa: Magnum-X. ISSN 2080-9743. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States (1912-1959).svg
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
M7-Priest-OWI-1.jpg
M7 Priest 105 mm self-propelled howitzer is the Army's newest tank destroyer and is really a "killer." Being tested for desert warfare at Iron Mountains, California. It carries both a 105mm Howitzer and a 50 caliber gun. Lieutenant M. Hutchison of Enterprise, Alabama is at the extreme right. Corporal L. Roberts from Graham, Texas is at post behind the Howitzer. Corporal Downing, whose home is Dekalb, Missouri, is in the turret.
M7 'Priest' pic10.JPG
Autor: Alf van Beem, Licencja: CC0
Photographed at the army base Thun, Switserland.