MKUltra

Jedna z odtajnionych stron dokumentacji MKUltra

MKUltra (czasem MK-Ultra) – kryptonim kontrowersyjnego, początkowo ściśle tajnego projektu badawczego prowadzonego w latach 50. i 60. przez Centralną Agencję Wywiadowczą Stanów Zjednoczonych. Projekt został ujawniony i oprotestowany przez dziennikarzy i komisje śledcze Prezydenta i Kongresu USA (Komisję Rockefellera i Komitet Churcha). Na podstawie ustaleń śledztwa celem projektu MKUltra było zbadanie możliwości sterowania pracą ludzkiego mózgu i kontroli umysłu z wykorzystaniem substancji chemicznych (w tym środków psychodelicznych, m.in. LSD), bodźców elektrycznych, analizy fal mózgowych i form percepcji podprogowej. Według wielu relacji badania były często brutalne i odbywały się także na nieświadomych ich celu obywatelach USA, czasem z tragicznymi skutkami.

Geneza i przebieg

Początki projektu wynikały z lęku przed tym, że ZSRR opanowało sposób na kontrolowanie umysłów za pośrednictwem narkotyków lub technologii[1]. Podczas wojny koreańskiej w mediach amerykańskich pojawiły się doniesienia na temat więźniów, których rzekomo poddawano praniu mózgów. Podejrzewano, że ZSRR dysponuje jakąś specjalną tajną technologią, która wpływa na umysły[1].

CIA już na początku lat 50. prowadziło badania nad LSD. W celu przetestowania jego działania narkotyk zażywali sami pracownicy CIA[2]. Projekt MKUltra był rozwinięciem tych badań[2]. Agenci CIA podrzucali LSD przypadkowym osobom, które nie były świadome, że go zażyły i obserwowali ich reakcje[3]. W operacji wykorzystywano prostytutki, które w specjalnie wynajętym mieszkaniu podawały nieświadomym klientom LSD i inne narkotyki[3]. Mieszkania były wyposażone w podsłuchy i lustra weneckie, które umożliwiały ciągłą obserwację[3]. Początkowo podmiotami badawczymi byli głównie osoby z półświatka np. drobni dilerzy narkotykowi[4]. Z czasem poszerzono grupę badawczą o osoby z różnych warstw społecznych i ras[4].

Eksperymenty prowadził i koordynował chemik Sidney Gottlieb[1]. Badania nadzorowali oficerowie CIA Frank Wisner, Bedell Smith[1]. W ramach MK-Ultra wykonywano także Eksperymenty w Montrealu, gdzie kluczową postacią był autor techniki "psychic driving" Donald Ewen Cameron, który podróżował do Kanady z Nowego Jorku i podawał pacjentom bez ich wiedzy leki nasenne w dawkach powodujących wielotygodniowe śpiączki[5].

Oprócz badań nad LSD prowadzono również eksperymenty nad hipnozą[6]. W ich ramach podejmowano próbę hipnotyzowania nieświadomych tego, i niewyrażających zgodę na to osób, w celu wywołania efektu amnezji i wpojenia danej osobie jakiejś intencji[6].

Kulisy ujawnienia

Program, składający się z ok. 150 oddzielnych podprojektów, został po raz pierwszy opisany w 1974 r. przez dziennik The New York Times, i wkrótce stał się przedmiotem serii dochodzeń rządowych. Mimo zniszczenia większości dokumentacji dwa lata wcześniej na polecenie ówczesnego dyrektora Agencji, Richarda Helmsa, specjalne komisje – Church Committee powołany przez kongres, oraz prezydencka Rockefeller Commission – potwierdziły doniesienia gazety.

Podobne badania

Pokrewnymi projektami z okresu zimnej wojny były między innymi Bluebird (badania nad tworzeniem fałszywych wspomnień i zamazywaniem pamięci, przeprowadzane także z udziałem dzieci) oraz Artichoke (metody przesłuchań wykorzystujące hipnozę, substancje narkotyczne itp.). Podobne prace prowadzone były też przez wywiady Kanady, Wielkiej Brytanii, Związku Radzieckiego i innych krajów.

Skutki projektu

MKUltra stał się podstawą wielu publicznych spekulacji, debat oraz teorii spiskowych na temat tego, jakie technologie mogły zostać stworzone w trakcie trwania badań, i jaki wpływ mogły lub wciąż mogą mieć na wydarzenia na światowej scenie politycznej.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Thomas 2012 ↓, Chapter 14 Plots.
  2. ↑ a b Marks 1991 ↓, s. 59.
  3. ↑ a b c Marks 1991 ↓, s. 84.
  4. ↑ a b Marks 1991 ↓, s. 86.
  5. ↑ Maciej Jarkowiec: 170 dni na LSD, czyli jak CIA eksperymentowała na mózgach Amerykanów. [w:] Ale Historia [on-line]. Gazeta Wyborcza, 24 września 2018. [dostęp 2021-06-14].
  6. ↑ a b Marks 1991 ↓, s. 165.

Bibliografia

  • Evan Thomas: The Very Best Men : the Daring Early Years of the CIA [ebook]. 2012. ISBN 978-1-4391-2775-9.
  • John Marks: The search for the "Manchurian Candidate" : [the CIA and mind control : the secret history of the Behavioral Sciences]. New York: 1991. ISBN 0-393-30794-8.

Media użyte na tej stronie