MS-DOS

MS-DOS
Rodzina systemów operacyjnych DOS
Logo
Ilustracja
Interfejs użytkownika
Producent

Microsoft

Architektura

x86

Pierwsze wydanie

sierpień 1981; 41 lat temu

Aktualna wersja

8.0 (Windows ME)
(16 września 2000; ponad 22 lat temu)

Jądro

monolityczne

Środowisko pracy

wiersz poleceń

Licencja

zamknięte oprogramowanie
Licencja MIT (MS-DOS 1.25 i MS-DOS 2.0)

Wersja Live

T dostępna

Następca

Microsoft Windows

Strona internetowa
Instalator systemu MS-DOS 6.22

MS-DOS (ang. Microsoft Disk Operating System) – system operacyjny stworzony przez przedsiębiorstwo Microsoft na podstawie nabytego przez nie kodu źródłowego systemu QDOS (ang. Quick and Dirty Operating System) stworzonego przez Seattle Computers. Jest to wersja systemu operacyjnego DOS przeznaczona dla komputerów IBM PC.

Choć MS-DOS sam w sobie jest środowiskiem tekstowym, rolę graficznej nakładki działającej na tym systemie spełniać miał DOS Shell oraz wczesne wersje systemu Microsoft Windows. Od rozwiązań Microsoftu bardziej popularny okazał się jednak Norton Commander – napisany poza firmą Microsoft DOS-owy menedżer plików, korzystający z tzw. semigrafiki środowiska tekstowego DOS. Prócz tego istniały także inne programy będące graficznymi nakładkami na system, takie jak np. 1dir i XTree. Późniejsze wersje Windows (od 3.0 wzwyż w linii systemów 9x, kończącej się systemem Millennium Edition) stawały się coraz bardziej samodzielnymi systemami operacyjnymi, tworząc odrębną, własną platformę programistyczną. Jednak wszystkie systemy tej linii startowały z poziomu DOS-a i były z nim zgodne wstecz.

Wraz z pojawieniem się systemu Windows 95 firma Microsoft oficjalnie zaprzestała rozwoju MS-DOS jako autonomicznego systemu operacyjnego, ostatnia samodzielna jego wersja nosi numer 6.22. Wersje 7, 7.1 i 8.0 MS-DOS są bazą, na której zbudowane zostały systemy Windows 9x/Millenium, stanowiąc ich integralną część i nie były sprzedawane jako oddzielny produkt[a].

W 1993 roku wprowadzony został system Microsoft Windows NT, gdzie Microsoft po raz pierwszy zrezygnował z używania MS-DOS-a jako podstawy systemu operacyjnego. Natomiast usunięcie systemu MS-DOS z linii Microsoft Windows przeznaczonych dla użytkowników domowych było trudnym krokiem, gdyż duża część istniejących wtedy programów, wśród nich wiele gier, było zaprojektowanych wyłącznie dla systemu DOS. Dlatego też Microsoft utrzymywał dwie linie systemów: Windows 9x/Windows Millennium Edition (Me) oraz linię Windows NT. W Windows Me system MS-DOS został ukryty przed użytkownikiem – bez odpowiednich modyfikacji nie istniała możliwość uruchomienia samego środowiska tekstowego przy starcie systemu – natomiast od wersji Microsoft Windows XP nie są już wydawane systemy operacyjne bazujące na MS-DOS.

Mimo jego braku w nowszych systemach operacyjnych, nadal można korzystać z niektórych poleceń MS-DOS-a po uruchomieniu interpretera poleceń instrukcją cmd. Większość aplikacji napisanych dla systemu operacyjnego MS-DOS w tym przypadku jednak nie będzie się uruchamiać albo będzie działać nieprawidłowo, lecz wtedy można skorzystać z pomocy emulatorów takich jak np. DOSBox.

W 2018 roku Microsoft opublikował kod źródłowy MS-DOS 1.25 i 2.0 na repozytorium GitHub[1].

Ważniejsze polecenia MS-DOS

PolecenieOpis
<litera>:zmiana bieżącego dysku (np. a:)
dirwyświetlanie zawartości bieżącego katalogu lub wyszukanie pliku o danym formacie albo nazwie np. dir *.txt
cd <katalog>zmiana bieżącego katalogu (np. cd windows)
copy <nazwa pliku> <miejsce docelowe>kopiowanie plików (np. copy c:\command.com c:\windows\command.com)
xcopy <nazwa pliku> <miejsce docelowe>polecenie zewnętrzne dla rozszerzonego kopiowania plików i katalogów
del <nazwa pliku> lub erase <nazwa pliku>usuwanie pliku (np. del c:\config.sys); erase jest używane w usuwaniu wielu plików
ren <nazwa pliku> <nowa nazwa> lub rename <nazwa pliku> <nowa nazwa>zmiana nazwy pliku (np. ren c:\config.sys c:\config1.sys)
move <nazwa> <miejsce docelowe>przenoszenie pliku lub katalogu (np. move c:\command.com c:\windows\command.com)
md <nazwa> lub mkdir <nazwa>tworzenie nowego katalogu (np. md c:\super)
rd <nazwa> lub rmdir <nazwa>usuwanie istniejącego katalogu (np. rd c:\super)
attrib <parametr> <nazwa pliku>wyświetlanie lub zmiana atrybutów plików i katalogów (np. attrib -A c:\config.sys)
fdiskpolecenie zewnętrzne uruchamiające program zarządzania partycjami
format <litera>: <parametr>formatowanie partycji (np. format c: /q)
vol <litera>:wyświetlanie informacji o dysku (np. vol c:)
helpwywołanie pomocy
help <polecenie>wyświetlanie pełnej pomocy dotyczącej danego polecenia
<polecenie> /?wyświetlanie podstawowej pomocy dotyczącej danego polecenia
date <rrrr-mm-dd>wyświetlanie i ustawianie bieżącej daty (np. date 2006-07-02)
time <gg:mm:ss>wyświetlanie i ustawianie czasu (np. time 16:25:30)
start <plik>uruchamianie pliku programu lub programu skojarzonego z plikiem (od MS-DOS 7.0)
verwyświetlanie wersji systemu
memwyświetlanie informacji o pamięci
edlin <nazwa pliku>edytor linii tekstu
edit <nazwa pliku>pełnoekranowy edytor tekstu
exitzamknięcie procesora poleceń (wtórnego lub okna konsoli)
clsczyszczenie ekranu konsoli
substprzydzielenie dysku logicznego do katalogu
qbasicpełnoekranowy edytor i interpreter QBasic służący do programowania w języku BASIC

Historia

WersjaMaksymalna wielkość
dysku twardego
Obsługiwane
systemy plików
Obsługa
dyskietek 3.5"
Obsługa
dyskietek 5.25"
Zintegrowany
program do kompresji
Zintegrowana obsługa
długich nazw plików
Data publikacji
MS-DOS 1.1nieobsługiwaneFAT12nie360 kBnienie1982
MS-DOS 2.010 MBFAT12nie360 kBnienie1983
MS-DOS 3.032 MBFAT12nie360 kB, 1,2 MBnienie1984
MS-DOS 3.232 MBFAT12720 kB360 kB, 1,2 MBnienie1986
MS-DOS 3.332 MBFAT12720 kB, 1,44 MB360 kB, 1,2 MBnienie1987
MS-DOS 4.02 GBFAT12, FAT 16720 kB, 1,44 MB360 kB, 1,2 MBnienie1988
MS-DOS 5.02 GBFAT12, FAT 16720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB360 kB, 1,2 MBnienie1991
MS-DOS 6.02 GBFAT12, FAT 16720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB360 kB, 1,2 MBDoublespacenie1994
MS-DOS 6.22 GBFAT12, FAT 16720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB360 kB, 1,2 MBDoublespacenie1994
MS-DOS 6.212 GBFAT12, FAT 16720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB360 kB, 1,2 MBnienie1994
MS-DOS 6.222 GBFAT12, FAT 16720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB360 kB, 1,2 MBDriveSpacenie1994
MS-DOS 7.0 (Windows 95A)2 GBFAT12, FAT 16720 kB, 1.44 MB, 2.88 MB360 kB, 1.2 MBDriveSpacenie (DOSLFN)1995
MS-DOS 7.1x
(Windows 95B/OSR2, 95C/OSR2.5, 98 i 98SE)
124.55 GBFAT12, FAT 16, FAT 32720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB360 kB, 1,2 MBDriveSpace w Windows 95,
brak w Windows 98
nie (DOSLFN)1996
MS-DOS 8.0 (Windows Me)124.55 GBFAT12, FAT 16, FAT 32720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB360 kB, 1,2 MBnienie (DOSLFN)2000

Konfiguracja

Cała konfiguracja MS-DOS znajduje się w zasadzie w 2 lub 3 plikach: CONFIG.SYS, AUTOEXEC.BAT oraz w nowszych systemach – MSDOS.SYS. Plik CONFIG.SYS definiuje konfigurację systemu operacyjnego, AUTOEXEC.BAT pełni funkcję swoistego Autostartu, natomiast plik MSDOS.SYS był w samodzielnych wersjach systemu, czyli do wersji 6.22, plikiem binarnym zawierającym kod wykonywalny, a dopiero w późniejszych wersjach – tekstowym plikiem konfiguracyjnym.

Związek z CP/M

Pierwsze wersje tego DOS-a były zaprojektowane do odczytu plików systemu operacyjnego CP/M[2], a także odwołania systemowe (ang. system calls) zostały skopiowane bezpośrednio z CP/M-a. Istnieją ponadto dwie nagrody „Zeidman Challenges” o wysokości 100 000 dolarów każda za udowodnienie przy pomocy akceptowalnych metod naukowych tezy, że MS-DOS jest kopią CP/M-a, oraz za znalezienie w kodzie źródłowym funkcji pokazującej imię i nazwisko Gary'ego Kildalla lub informację o prawach autorskich DRI (autorów CP/M-a)[3].

Zobacz też

Uwagi

  1. Możliwe jest ręczne wyodrębnienie plików systemu MS-DOS z systemów Windows 9x/Millenium oraz stworzenie samodzielnej lub równoległej instalacji, jednak do pełnej funkcjonalności przydatne są programy narzędziowe z innych wersji systemu DOS. Dowiedz się więcej (ang.).

Przypisy

  1. Microsoft: Microsoft/MS-DOS: The original sources of MS-DOS 1.25 and 2.0, for reference purposes. GitHub. [dostęp 2019-02-09].
  2. Was DOS copied from CP/M? | Embedded, www.embedded.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  3. Was DOS copied from CP/M? | Embedded, www.embedded.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Tickmark icon.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
OOjs UI icon check.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
MS-DOS install welcome.gif
Pierwsze okno instalacyjne MS-DOS
StartingMsdos.png
MS-DOS 6.22 booting, from QEMU. Image created by Mike Swanson. MS-DOS © 1994 Microsoft.
Msdos-icon.png
Autor: Microsoft, Licencja: MIT
Bitmap version of the MS-DOS logo, used as an icon in older versions of Microsoft Windows.