MS St. Louis

St. Louis w porcie w Hamburgu

MS St. Louis – niemiecki statek pasażerski, na którym w 1939 grupa Żydów podjęła próbę ewakuacji z terytorium III Rzeszy.

13 maja 1939 statek rozpoczął rejs z Hamburga do Hawany, któremu historia nadała nazwę rejs wyklętych. Na jego pokładzie znajdowało się 937 osób, w tym 930 pochodzenia żydowskiego^[1]). Ich celem była emigracja z terenu III Rzeszy i uniknięcie prześladowań o charakterze antysemickim. Po przybyciu na Kubę okazało się, że dokumenty imigracyjne pasażerów statku zostały anulowane, a negocjacje z rządem kubańskim (prowadzone m.in. przez kapitana Gustava Schrödera) nie przyniosły rezultatów. Wówczas statek udało się opuścić jedynie 29 pasażerom. Kilku pasażerów w tej sytuacji popełniło samobójstwo^[2].

Negocjacje z innymi krajami regionu również okazały się nieskuteczne. Próba przedostania się na wybrzeże Stanów Zjednoczonych skutkowała ostrzałem z kanonierek straży przybrzeżnej, a prezydent Franklin Roosevelt nie zdecydował się na udzielenie pomocy uciekinierom. Także Kanada odmówiła przyjęcia pasażerów St. Louise. W tej sytuacji statek odpłynął w kierunku Europy. Kilkanaście dalszych osób popełniło samobójstwo^[2].

Ostatecznie 17 czerwca 1939 St. Louise zacumował w Antwerpii. Stamtąd po trudnych negocjacjach przeprowadzonych przez amerykańską organizację żydowską (American Jewish Organizations: Joint Distribution Committee (JDC)) i drektora HAPAG-u Holthusen'a 288 pasażerów udało się do Wielkiej Brytanii, 245 do Francji, 245 do Belgii, a 245 do Holandii (podawane są rozbieżne liczby^[1][2]). Większość z osiedlonych w Europie kontynentalnej zginęła w Zagładzie po ataku Niemiec na Europę Zachodnią. Przeżyli tylko ci z Anglii. Dowodzący statkiem kapitan Gustav Schröder po wojnie za swoją postawę został uhonorowany w 1957 Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, a w 1993 medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata^[2][3][4].

• pełna lista imienna pasażerów w przypisach Nr. 1 – Scott Miller and Sarah Ogilvie (2010). Refuge Denied: The St. Louis Passengers and the Holocaust. University of Wisconsin Press. pp. 174–75. Pełna imienna lista pasażerów s. 197-203. ISBN 978-0-299-21983-3

II wojna światowa

Po powrocie do Hamburga służył jako statek pasażerski na linii Hamburg – Nowy Jork. Udało mu się opuścić Nowy Jork (bez pasażerów) na krótko przed wybuchem wojny i tym samym uniknął internowania w USA. W dniach 4-8 września 1939 przepłynął przez Cieśninę Duńską niezauważony przez brytyjskie okręty i 11 września 1939 dotarł do sowieckiego Murmańska, żeby grudniu 1939 wzdłuż norweskiego wybrzeża przedostać się do Niemiec. 1 stycznia 1940 dotarł do Hamburga. Po przebudowie w maju 1940 służył marynarce wojennej za koszary. Podczas nalotu alianckiego na Kilonię 30 sierpnia 1944 został trafiony kilkoma bombami i częściowo spłonął. Poważnie uszkodzony statek został osadzony na dnie 22 września, aby uniknąć zatonięcia^[5].

Losy powojenne

W 1946 roku statek został podniesiony, odholowany do Hamburga za zgodą brytyjskich sił okupacyjnych i prowizorycznie naprawiony. Zacumowany w Altonaer Landungsbrücke St. Louis służył jako statek hotelowy dla HAPAG do kwietnia 1950. St. Louis został następnie sprzedany do Bremerhaven do rozbiórki i złomowany tam w 1952^[5].

W 2012 Departament Stanu Stanów Zjednoczonych przeprosił ocalałych ze statku, a premier Kanady Justin Trudeau zrobił to samo w 2018^[3][6].

Zobacz też

• Przeklęty rejs

Przypisy