Mała Ententa
Mała Ententa – porozumienie utworzone przez Czechosłowację, Jugosławię i Rumunię[1]. Mała Ententa zawiązana była już na początku lat 20. XX wieku na podstawie dwustronnych porozumień[2][3][4], ale dopiero podpisanie paktu organizacyjnego państw sygnatariuszy bloku 16 lutego 1933[5] pozwoliło połączyć Czechosłowację, Jugosławię i Rumunię ściślejszymi więzami. Celem początkowym Małej Ententy była chęć wspólnego przeciwstawienia się rewizjonizmowi węgierskiemu[6], a także próbie powrotu Habsburgów na tron w Austrii lub na Węgrzech. Cele te jednak stopniowo stawały się mniej aktualne, gdyż każdy członek Małej Ententy był militarnie silniejszy od rozbrojonych po I wojnie światowej Węgier, a ewentualny powrót na tron Habsburgów z czasem stawał się coraz mniej realny.
W owym czasie każde z państw Małej Ententy miało silnego sąsiada, przeciw któremu pomoc obu partnerów byłaby pożądana, jednak takiej pomocy układy wzajemne nie przewidywały. Jugosławia obawiała się zagrożenia ze strony Włoch, Czechosłowacja – Niemiec, a Rumunia – ZSRR[7]. Tymczasem zaś z każdym z tych potencjalnych agresorów przeciw jednemu z partnerów bloku obaj jego sojusznicy nie mieli spraw spornych: Czechosłowacja i Rumunia z Włochami, Jugosławia i Rumunia z Niemcami, a Czechosłowacja i Jugosławia z ZSRR.
Pojawiały się więc projekty i dążenia, by rozszerzyć ważność sojuszów na wszystkie przypadki, przeciw wszelkim wypadkom zagrożenia, nie tylko ze strony Węgier, ale okazało się to nierealne.
Celem „nowej“ Małej Ententy było stałe uzgadnianie polityki zagranicznej wszystkich trzech państw, a także nadanie większej wagi wystąpieniom Małej Ententy jako całości na arenie międzynarodowej. Utworzone zostały Stała Rada, Rada Ekonomiczna[8] i Sekretariat. Ta pierwsza składała się z ministrów spraw zagranicznych trzech państw, zbierała się periodycznie i dyskutowała o wspólnych interesach i wspólnej polityce wobec państw trzecich. Pakt organizacyjny miał posiadać trwałość nieograniczoną, a dotychczasowe porozumienia dwustronne zostały także przedłużone bezterminowo.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Jerzy Tomaszewski, Zbigniew Landau, Polska w Europie i świecie 1918-1939, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2005, s. 307, ISBN 83-7436-009-7, OCLC 69371371.
- ↑ P. Eberhardt, Poglądy geopolityczne Tomasza Masaryka, „Przegląd Geograficzny“, 89, 2017, 2, s. 330.
- ↑ Sojusz Czechosłowacji i Jugosławii 14 sierpnia 1920 w Belgradzie (Convention of Alliance signed at Belgrade, August 14, 1920), Rumunii i Czechosłowacji 23 kwietnia 1921 w Bukareszcie (Convention of defensive alliance, signed at Bucarest, April 23, 1921), Jugosławii i Rumunii 7 czerwca 1921 w Belgradzie (Convention of Defensive Alliance, signed at Belgrade, June 7, 1921, and Protocols renewing the Convention, signed at Bucharest, July 7, 1923, and June 13, 1926), wszystkie skierowane przeciw Węgrom a ostatni także przeciw Bułgarii.
- ↑ Każde z trzech państw było połączone układem wzajemnej pomocy z Francją: układ francusko-czechosłowacki z 16 października 1925 (Treaty of Mutual Guarantee, done at Locarno, October 16, 1925), układ francusko-rumuński z 10 czerwca 1926 (Treaty of Friendship, with Protocol, signed at Paris, June 10, 1926) i układ francusko-jugosłowiański z 11 listopada 1927 (Treaty of Friendly understanding, signed at Paris, November 11, 1927).
- ↑ Pact of Organisation of the Little Entente was signed in Geneva on 16 February 1933 zarejestrowany w Sekretariacie Ligi Narodów 4 lipca 1933 r. (League of Nations Treaty Series 1933 tom 139, str. 233 - 239)
- ↑ D. Stevenson, Stosunki międzynarodowe, [w:] Dwudziesty wiek. 1900-1945, red. J. Jackson, przeł. M. Urbański, Świat Książki, s. 44-45. ISBN 978-83-7799-104-6
- ↑ P. Eberhardt, Poglądy geopolityczne Tomasza Masaryka, „Przegląd Geograficzny“, 89, 2017, 2, s. 331.
- ↑ J. Tomaszewski, Związki gospodarcze państw sukcesyjnych między wojnami światowymi, „Kwartalnik Historyczny“, 78, 1971, 2, s. 305.
Bibliografia
- Norman Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, przekł. E. Tabakowska, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 1038. ISBN 978-83-240-0004-3