Małoszów (województwo świętokrzyskie)

Małoszów
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Mikołaja w Małoszowie z XVII wieku
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kazimierski

Gmina

Skalbmierz

Liczba ludności (2011)

229[1][2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

28-530[3]

Tablice rejestracyjne

TKA

SIMC

0267878[4]

Położenie na mapie gminy Skalbmierz
Mapa konturowa gminy Skalbmierz, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Małoszów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Małoszów”
Położenie na mapie powiatu kazimierskiego
Mapa konturowa powiatu kazimierskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Małoszów”
Ziemia50°16′30″N 20°22′01″E/50,275000 20,366944

Małoszów – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kazimierskim, w gminie Skalbmierz[5][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Integralne części wsi Małoszów[5][4]
SIMCNazwaRodzaj
0267884Backiczęść wsi
0267890Baranówczęść wsi
0267909Dołyczęść wsi
0267915Poninczęść wsi


Historia

Położony u podnóża jednej z większych wyniosłości okolicy Skalbmierza, w pobliżu pokładów kamienia, wydobywanego kiedyś przez okolicznych mieszkańców.

Wieś datowana w piśmiennictwie w XIII wieku. Pierwsze wzmianki o Małoszowie pochodzą z 1243 roku.(Kod. dypl. pol. pod r. 1243 w.t. III.)[6].

W wieku XV Małoszów jest własnością Jana z Kurozwęk herbu Róża.(Długosz (Lib. ben. II, 169)).

Kościół tutejszy, ubogo uposażony, w roku 1646 przez Tomasza Lachowskiego miejscowego proboszcza, w miejsce wprzód drewnianego śród wioski stojącego, przeniesiony na drugą stronę, wybudował Dembiński z kamienia ciosowego.
Kościół ten niewielki, pod wezwaniem św. Mikołaja, mieści w sobie trzy ołtarze. Szczególnie zasługują na uwagę oddrzwia z pięknego czarnego marmuru przy wschodzie do zakrystii. W nawie środkowej kościoła trzy marmurowe pomniki Stanisława Dembińskiego, Ksawerego i Franciszka Ponińskich, późniejszych właścicieli Małoszowa, w ścianie wmurowane a obok drzwi wchodowych do kruchty kościelnej proboszcza Ks. Jakóba Rzepczewskiego. (Opis kościoła pochodzi z wieku XIX[6].)
W połowie XVIII wieku Małoszów należał prawem własności do Stanisława Kostki Dembińskiego, wojewody krakowskiego[6].

W 1806 r. został kupiony przez hrabiego Franciszka Ponińskiego od starościny wolbromskiej Dembińskiej za sumę 600000 złotych polskich i odtąd należał do Ponińskich.

Podług spisu z 1827 roku wieś miała 23 domy i 192 mieszkańców.

W 1885[6]do parafii należało 212 osób, istniała tu szkoła początkowa jednoklasowa ogólna, dobra małoszowskie składały się wówczas z folwarków: Małoszów, Sietejów i Bolowiec oraz wsi: Małoszów, Sietejów i Wola Bolowiecka. Razem zajmowały powierzchnię ponad 600 ha. W Małoszowie i Sietejowie grunty orne i ogrody zajmowały 380 ha, łąki – 46 ha, pastwiska – 7 ha, wody – 0,5 ha, lasy – 10 ha, nieużytki i place – 16 ha.

Od końca XIX wieku do 1934 roku kościół był zamknięty. W 1934 roku na nowo utworzono parafię małoszowską, pierwszym stałym proboszczem został ks. Józef Belczyński. Otwarto również cmentarz parafialny, położony na południe od kościoła, na wzniesieniu.

Zabytki

Dzwonnica barokowa przy kościele pw. św. Mikołaja
Figurka MB z 1918 roku, położona przy kościele
  • Kościół pw. św. Mikołaja (nr rej.: A.206/1-2 z 15.01.1957 i z 15.02.1967)[7] – parafia istniała od XV wieku, pierwszy kościół był drewniany. Obecny kościół murowany, wzniesiony ok. 1646 roku w stylu barokowym, staraniem ks. Tomasza Lachowskiego. Znajduje się na wzniesieniu, na uboczu wsi. Orientowany, jednonawowy z prezbiterium zamkniętym apsydą. Przy ścianie północnej znajduje się zakrystia. Wejście z prezbiterium do zakrystii jest przez XVII wieczny barokowy portal z czarnego marmuru. Wystrój wnętrza kościoła wykonany jest głównie w stylu rokokowym z XVIII wieku. Ołtarz główny z obrazem św. Mikołaja, są też dwa boczne ołtarze i ambona. Zachowane epitafia wewnątrz i na zewnątrz kościoła z XIX wieku. Kościół odnowiony i przebudowany w połowie XIX wieku. Od końca XIX wieku do 1934 roku zamknięty. Świątynia jest otoczona starymi drzewami posadzonymi symetrycznie w około, głównie kasztany, lipy i klony. W latach 2001–2002 wymieniono więźbę dachową i blachę na kościele. W 2007 roku renowacja kościoła, m.in. malowanie wnętrza. Plebania przy kościele współczesna z lat 80. XX wieku, po poprzedniej plebanii pozostały tylko fundamenty. Do parafii należy ok. 800 osób z kilku pobliskich wsi: Małoszów, Gunów-Wilków, Gunów-Kolonia, Głuchów, Bolowiec. Wydawana jest tu gazeto-kronika „Magnificat”.
  • Dzwonnica (nr rej.: A.206/1-2 z 15.01.1957 i z 15.02.1967)[7] w stylu barokowym, murowana, wolnostojąca, stoi przed wejściem głównym do kościoła. Mieści trzy dzwony.
  • Figurka Matki Boskiej z 1918 roku, znajduje się przy kościele.
  • Cmentarz parafialny położony na wzgórzu, otwarty w 1934 roku. Najstarszym zachowanym grobem jest, znajdujący się poza ogrodzeniem obecnego cmentarza, nagrobek w kształcie żelaznego krzyża na kamiennym cokole Ignacego Macharzyńskiego oficera b. Wojska Polskiego żyjącego 68 lat zm. 21 lipca 1868 roku.

Przypisy

  1. ↑ Wieś Małoszów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-03-08] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 762 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  6. ↑ a b c d Małoszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 78.
  7. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 15 [dostęp 2015-10-23].

Bibliografia

  • Słownik Geograficzny Królestwa Polski, tom VI, 1885
Gmina Skalbmierz
Miasta
Wsie
Integralne
części wsi

POL Skalbmierz COA.svg

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Kazimierza County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kazimierza County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.40 N
  • S: 50.17 N
  • W: 20.28 E
  • E: 20.79 E
Małoszów (województwo świętokrzyskie). Kościół. 13.V.2007.JPG
Autor: Sebastian Rózga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Małoszów (województwo świętokrzyskie) - kościół pw. św. Mikołaja z XVII wieku, fasada.
Małoszów (Województwo Świętokrzyskie 27.V.2007)- figurka z 1918 r..JPG
Autor: Sebastian Rózga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Małoszów (województwo świętokrzyskie) - figurka MB z 1918 roku, położona przy kościele.
7 Małoszów - dzwonnica (26.XII.2007).JPG
Autor: Sebastian Rózga, Licencja: CC BY-SA 4.0
Małoszów (województwo świętokrzyskie) - dzwonnica przy kościele pw. św. Mikołaja.