Mały Gerlach

Mały Gerlach

Kotlový štít

Widok z Doliny Wielickiej
Państwo	Słowacja
Położenie	powiat Poprad
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	2601 m n.p.m.
Pierwsze wejście	lata 60. XIX wieku Martin Spitzkopf
Położenie na mapie Tatr Mały Gerlach
49°09′42″N 20°08′09″E/49,161667 20,135833

Mały Gerlach górujący ponad Kotłem Gerlachowskim

Mały Gerlach, Mały Gierlach (słow. Kotlový štít, dawniej Malý Gerlach, niem. Kleine Gerlsdorfer Spitze, węg. Kis-Gerlachfalvi-csúcs^[1], 2601 m n.p.m.) – szczyt w masywie Gerlacha (Gerlachovský štít, 2655 m) w Tatrach Wysokich, kończący jego grań biegnącą od Zadniego Gerlacha (Zadný Gerlach, 2616 m) w grani głównej.

Topografia

Pomiędzy głównym wierzchołkiem masywu Gerlacha a Małym Gerlachem znajduje się kilka podrzędnych obiektów:

• Wyżnie Gerlachowskie Wrótka (Batizovská priehyba),
• Pośredni Gerlach (Gerlachovská veža),
• Pośrednie Gerlachowskie Wrótka (Gerlachovská priehyba),
• Gerlachowska Czuba (Gerlachovský zub),
• Niżnie Gerlachowskie Wrótka (Štrbina za Kotlovým štítom).

Mały Gerlach jest szczytem zwornikowym, od jego wierzchołka odchodzą dwie granie, które okalają Gerlachowski Kocioł (Gerlachovský kotol).

Głównym ramieniem jest grań południowo-wschodnia, znajdują się w niej kolejno następujące obiekty:

• Lawiniasta Przełączka (Lavínová lávka) – opada z niej znany z wypadków Żleb Karczmarza (Krčmárov žľab),
• Ponad Kocioł Turnia (Čertova veža),
• Przełączka nad Kotłem (Sedielko nad Kotlom) – przechodzi przez nią zwykła droga na Gerlach (od Wielickiej Próby),
• Ponad Próbę Turnie (Čertove zuby) – trzy urwiste turnie, przedzielone dwoma przełączkami:
  • Zadnia Ponad Próbę Turnia (Zadný Čertov zub),
  • Zadnia Ponad Próbę Szczerbina (Zadná Čertova štrbina),
  • Pośrednia Ponad Próbę Turnia (Prostredný Čertov zub),
  • Pośrednia Ponad Próbę Szczerbina (Prostredná Čertova štrbina),
  • Skrajna Ponad Próbę Turnia (Predný Čertov zub),
• Skrajna Ponad Próbę Szczerbina (Predná Čertova štrbina),
• Ponad Ogród Turnia (Kvetnicová veža, 2433 m),
• Ponad Staw Przełączka,
• Ponad Staw Turnia,
• Gerlachowski Grzebień (Gerlachovský hrebeň).

Bocznym ramieniem jest grań południowo-zachodnia, w której wznoszą się:

• Przełączka pod Małym Gerlachem (Štrbina pod Kotlovým štítom) – płytkie siodełko, przez które prowadzi zwykła droga na Gerlach,
• Urbanowe Turnie (Dromedárov chrbát) – grupa pięciu wybitnych turni; między dwoma najbardziej wysuniętymi na południe (Urbanową Turnią V i IV) znajduje się Urbanowa Przełęcz (Urbanovo sedlo),
• Urbanowa Szczerbina (Dromedárova štrbina),
• Urbanowa Czuba (Dromedárov hrb, 2367 m),
• Urbanowa Kopka (Urbanova kôpka).

Mały Gerlach góruje nad dolinami:

• od zachodu nad Doliną Batyżowiecką (Batizovská dolina),
• od południowego wschodu nad Gerlachowskim Kotłem (Gerlachovský kotol), górnym piętrem Doliny Stos (Hromadná dolina),
• od wschodu nad Doliną Wielicką (Velická dolina). Jego stoki opadają do Żlebu Karczmarza i jego odnogi.

Historia

Pierwszego znanego wejścia na Mały Gerlach dokonał pod koniec lat 60. XIX wieku spiskoniemiecki przewodnik Martin Spitzkopf z towarzyszem. Wcześniej mogli tu być myśliwi polujący na kozice. Zimą na szczyt weszli jako pierwsi Josef Bethlenfalvy, Z. Bilek i Alfréd Grósz 19 marca 1928 r.

Nazewnictwo

Polska nazwa odnosi się do masywu Gerlacha (Mały Gerlach jest najniższym szczytem w tym masywie), natomiast nazwa słowacka Kotlový štít pochodzi od Kotła Gerlachowskiego. Nazwa Kotłowy Szczyt (spolszczona wersja dzisiejszej słowackiej) była dawniej używana w odniesieniu do najwyższego szczytu masywu Gerlacha. Oboczną formą nazwy szczytu jest Mały Gierlach, utworzona na podstawie nazwy Gierlach (zob. wyjaśnienie w haśle Gerlach).

Przypisy

Bibliografia

• Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6.
• Tatry Wysokie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. ISBN 83-87873-26-8.
• Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XII. Wschodnia Batyżowiecka Przełęcz – Litworowa Przełęcz. Warszawa: Sport i Turystyka, 1965, s. 114–124.
• Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.