Mały Kozi Wierch
![]() Mały Kozi Wierch – widok z Orlej Perci | |
Państwo | |
---|---|
Pasmo | |
Wysokość | 2226 m n.p.m. |
Wybitność | 69 m |
Pierwsze wejście | 10 lipca 1892 |
![]() |
Mały Kozi Wierch (niem. Kleiner Gemsenberg, słow. Malý Kozí vrch, węg. Kis-Zerge-hegy [1]) – szczyt w długiej wschodniej grani Świnicy w Tatrach Wysokich, na trasie Orlej Perci. Na zachodzie graniczy z Zawratową Turnią, od której oddziela go Zawrat (2157 m[2]), natomiast na wschodzie od Zmarzłych Czub oddziela go Zmarzła Przełączka Wyżnia[3]. Najczęściej podawana wysokość Małego Koziego Wierchu to 2226 m[3][4][5][2], w niektórych źródłach 2228 m[6].
Mały Kozi Wierch to rozłożysty masyw o trzech graniach (dwie wzdłuż szlaku). W kierunku Doliny Pięciu Stawów Polskich odchodzi trzecia grań (południowa), oddzielająca Dolinkę pod Kołem od Dolinki Pustej. W niej znajduje się wierzchołek zwany Kołową Czubą, oddzielony od szczytu Małego Koziego Wierchu przełęczą Schodki. Północne stoki Małego Koziego Wierchu opadają ścianą do Kotła Zmarzłego Stawu Gąsienicowego[7].
W grani wschodniej Małego Koziego Wierchu znajdują się dwie szerokie turnie – Zmarzłe Czuby opadające w kierunku Dolinki Pustej stromymi ścianami. Od głównego wierzchołka oddziela je wąska Zmarzła Przełączka Wyżnia, z której na północ opada głęboki żleb Honoratka[6], dawniej zwany Żydowskim Żlebem i jeszcze dziś tak oznaczany na niektórych mapach[7]. Obie nazwy mają niejasną genezę, starsza może pochodzić od żydowskiego turysty, Kurta Langfeldesa, który zginął w tym miejscu w 1925 r.[8]
Widok z Małego Koziego Wierchu jest szeroki, ciekawszy niż z Zawratu[9]. Od roku 1876 panoramę polecał w swoich przewodnikach Karl Kolbenheyer[10].
Pierwsze odnotowane wejścia turystyczne:
- latem – prawdopodobnie Karl Kolbenheyer, 24 sierpnia 1875 r., na pewno Janusz Chmielowski i Jakub Gąsienica Szustek, 10 lipca 1892 r.,
- zimą – Józef Lesiecki, Leon Loria, Mariusz Zaruski i Stanisław Zdyb, 1 kwietnia 1911 r.[9]
Nazwa Mały Kozi Wierch pochodzi z pierwszych lat XX wieku, do 1903 r. oznaczała jednak Zamarłą Turnię[10]. W 1905 r. przez szczyt poprowadzona została Orla Perć[10]. Do 2012 r. na Małym Kozim Wierchu zdarzyło się 6 wypadków śmiertelnych[11].
![]() Widok na Mały Kozi Wierch i inne szczyty Orlej Perci z Gładkiej Przełęczy |
Szlaki turystyczne
Orla Perć prowadząca z Zawratu przez dwa niewielkie garby (2183 i 2204 m[2]) na wierzchołek Małego Koziego Wierchu, dalej przez Zmarzłą Przełęcz Wyżnią i jedną ze Zmarzłych Czub, z której schodzi się na Zmarzłą Przełęcz. Na tym odcinku zamontowane są liczne łańcuchy, a w Zmarzłej Przełęczy Wyżniej często przez całe lato leży płat śniegu. Na odcinku Zawrat – Kozi Wierch od lipca 2007 r. ruch odbywa się wyłącznie w kierunku wschodnim z Zawratu w kierunku Koziego Wierchu. Czas przejścia z Zawratu na Kozi Wierch: 2:50 h[12]
Przypisy
- ↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2019-01-04].
- ↑ a b c Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego .
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
- ↑ Wysokość Rysów zweryfikowana, geoforum.pl [dostęp 2022-09-03] .
- ↑ a b Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ a b Orla Perć. Mapa 1:5000. Kraków: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/2006. ISBN 83-87873-42-X.
- ↑ Gropa.pl. Nazewnictwo: Żydowski Żleb. [dostęp 2012-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
- ↑ a b Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część II. Zawrat – Żółta Turnia. Warszawa: Sport i Turystyka, 1951, s. 11.
- ↑ a b c Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XV. Latchorzew: Trawers, 2007. ISBN 978-83-60078-04-4.
- ↑ Dariusz Dyląg: Orla Perć. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2012. ISBN 978-83-62460-23-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.
Media użyte na tej stronie
Autor:
- Tatry mapa 2.png: ToSter 2 września 2008
- Poland location map white.svg,
- Poland location map.svg: NordNordWest
- derivative work: Mareklug Mareklug
Mapa Tatr
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
- Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
- Geographic limits of the map:
- N: 50.0° N
- S: 44.25° N
- W: 16.0° E
- E: 27.5° E
- GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
- GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
- GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
- Relief: SRTM30plus.
- Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Czerwony szlak turystyczny.
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY 2.5
Mały Kozi Wierch (Orla Perć, High Tatra Mountains)
Autor: Paweł Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Panorama z Gładkiej Przełęczy
Autor: Adam Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zmarzłe Czuby i Mały Kozi Wierch