Maślak ziarnisty

Maślak ziarnisty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	maślakowate
Rodzaj	maślak
Gatunek	maślak ziarnisty
Nazwa systematyczna
Suillus granulatus (L.) Roussel F. Calvados: 34 (1796)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]
najmniejszej troski

(c) Luridiformis z angielskiej Wikipedii, CC BY 3.0

Maślak ziarnisty (Suillus granulatus (L.) Roussel) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Boletus granulatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1796 r. Henri François Anne de Roussel, przenosząc go do rodzaju Suillus^[2].

Ma ponad 40 synonimów. Niektóre z nich^[3]:

Nazwę polską podał J. Jundziłł w 1830 r. Przez tegoż autora gatunek ten opisywany był też pod nazwami: huba mochowik, grzyb ziarnisty, mchownik, mochowik, sitnik^[4].

Morfologia

Kapelusz

Początkowo brązowy lub rdzawoczerwony, nagi i śluzowaty, w dojrzałych okazach żółtoochrowy i suchy. Skórka gładka, naga i łatwo oddzielająca się od miąższu. Za młodu łukowaty z ostrym brzegiem, dojrzały poduchowaty, o średnicy 4–10 cm^[5].

Rurki

Najpierw bladożółte, później ochrowe, wreszcie brążowożółte, przyrośnięte do trzonu. Pory jasnożółte, za młodu drobne, dojrzałe większe. Wydzielają białe kropelki mlecznego płynu, które po zaschnięciu pozostawiają na porach i szczycie trzonu brązowe ziarenka^[5].

Trzon

Wysokość 4–8 cm, średnica 1–2 cm, cylindryczny, pełny, bez pierścienia. Powierzchnia bladożółta, w dojrzałych owocnikach przy podstawie brązowawa, u góry z brązowymi ziarenkami. Są to zaschnięte kropelki mlecznego płynu^[5].

Miąższ

Biało-żółtawy, tylko u podstawy trzonu brązowawy. Smak łagodny, zapach przyjemny^[6].

Wysyp zarodników

Żółtobrązowe. Zarodniki o średnicy 7–9 × 2,5–3,5 µm, gładkie, bladożółte^[7].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach^[8]. W Polsce jest pospolity^[6].

Owocniki wyrastają od maja do listopada, na ziemi, pod różnymi gatunkami dwuigłowych sosen (sosna zwyczajna, kosodrzewina, sosna czarna, itp.)^[5]. Preferuje miejsca dobrze oświetlone, piaszczyste i trawiaste. Często spotykany jest na obrzeżu lasów^[6].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[4]. Smaczny grzyb jadalny. Można go przyrządzać bez ściągania skórki, jednakże bez niej potrawy są bardziej apetyczne, ponadto jej ściągnięcie ułatwia dobre oczyszczenie kapeluszy z ziemi, igliwia itp. W rzadkich przypadkach zdarzały się objawy nietolerancji niektórych ludzi na maślaki, objawiające się wymiotami i biegunką. Z tego powodu wskazane jest przed pierwszym spożyciem maślaków dokonać próby polegającej na spożyciu tylko niewielkiej ich ilości^[6].

Gatunki podobne

• maślak zwyczajny (Suillus luteus). Ma większe owocniki, pierścień na trzonie i żółtopomarańczowy kapelusz. Rośnie pod sosnami^[5].
• maślak rdzawobrązowy (Suillus collinitus) rośnie również pod sosnami dwuigłowymi, ale tylko na wapieniach i u podstawy trzonu ma różowawą grzybnię. Jest rzadki^[6].

Przypisy