Maciej Matthew Szymanski

Maciej Matthew Szymański ps. Kruczkowski (ur. 24 lutego 1926 w Warszawie, zm. 5 maja 2015 w Vancouver) – polski działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, kapitan Wojska Polskiego, członek Związku Jaszczurczego, żołnierz Polski Podziemnej (do 1947 r.) w Narodowych Siłach Zbrojnych, uczestnik powstania warszawskiego^[1] architekt, pisarz, rysownik, emigrant.

Życiorys

Urodził się jako drugi syn dra Karola Szymańskiego i Anny z Trajdosów. Bratem jego matki był działacz polityczny i redaktor, Mieczysław Trajdos. Ojciec jego prowadził szpital psychiatryczny w Warcie. Szkolił się początkowo u oo. Marianów na Bielanach w Warszawie a po wybuchu II wojny światowej, był na kompletach w liceum im. Joachima Lelewela, gdzie zdał maturę. Jak się potem okazało, jego ojciec padł ofiarą zbrodni katyńskiej. Wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty NSZ w 1941 i jednocześnie do Związku Jaszczurczego, (ZJ). W 1944 wszedł do Armii Krajowej do I Obwodu „Radwan”, w Zgrupowaniu Chrobry II, (I batalion Lecha Żelaznego), kompanii „Warszawianki”, pluton IV^[2]. Walczył w stopniu sierżanta, pod dowództwem, kapitana Piotra Zacharewicza, ps Zawadzki. Jego placówka znajdowała się w tzw. Domu Kolejowym, na rogu ulic. Żelaznej i Chmielnej, nad torami kolejowymi. Nie została zdobyta do końca powstania. Po powstaniu wyszedł ze stolicy z ludnością cywilną i udał się do Częstochowy.

W Krakowie dostał się na wydział architektury. Ponieważ trwała nagonka na byłych członków podziemia, zdecydował się na powrót do Warszawy, gdzie zostały resztki rodziny. Tam w 1949 ukończył studia. Spotkania z Urzędem Bezpieczeństwa, oraz areszty i zamordowanie wielu jego kolegów, skłoniło go do ucieczki z Polski. Wraz z małżonką, Hanną z Kamlerów, i z paroma kolegami wypłynęli kutrem rybackim do Szwecji. Tam zamieszkali przez dwa lata, po czym przybyli do Kanady w 1951 r. W Montrealu przez wiele lat praktykował jako architekt w firmie Dawson and Szymanski – Architects o międzynarodowej renomię. Jest autorem m.in. siedziby Royal Bank of Canada w Quebecu, Ambasady Polski w Ottawie, konsulatu polskiego w Montrealu, ośrodków społecznych i kościołów w Kanadzie, gmachów lotniskowych w Abu Zabi na bliskim wschodzie, oraz projektów na dalekim wschodzie i na Karaibach^[3].

Od 1996 r., kiedy przeszedł na emeryturę, po krótkim wahaniu się z powrotem do kraju – w odróżnieniu do młodszego swego brata ciotecznego Wiktora Natansona także powstańca i osiadłego w Kanadzie – zamieszkał z rodziną w Vancouver: miał dwie córki, Dorotę i Annę. Okres do śmierci był zajęty sprawami kombatanckimi oraz pisaniem, głównie po polsku, nie tylko swych wspomnień^[4] ale i spostrzeżeń na temat rozwoju Polski i jej społeczeństwa powojennego. Zmarł na leukemię 5 maja 2015. Obecnie jego praca jest dostępna na internecie.

Odznaczenia

• Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (1944)
• Krzyż Armii Krajowej (1990)
• Warszawski Krzyż Powstańczy (1989)

Inne

• Rozkazem Ministra Obrony Narodowej z 23 lipca 2000 r. został kapitanem Wojska Polskiego
• Member of the Royal Architectural Institute of Canada
• Membre de l'Ordre des Architectes du Québec

Dzieła

• Ja-Jo Pamięta (dziadzio pamięta - dla anglojęzycznego potomstwa)^[5]
• 4 Pluton – Stan Osobowy (Losy uczestników Kompanii „Warszawianki”)
• Moje Abecadło
• Rodziny rozdzielone przez historię
• Powstańcze Blizny
• Widziane znad Pacyfiku
• Krucjata przeciw Golgocie
• Luźne Uwagi Agnostyka Frasobliwego
• Akademia ku Czci
• O Ojcach Paulinach
• Mieczysław Trajdos i jego Siostra Aleksandra
• List do Związku NSZ^[6]
• Wywiad z Maciejem Szymańskim – Montreal 1996^[7]

Zobacz też

• Karol Stanisław Szymański
• Zgrupowanie Chrobry II
• Kompania NSZ „Warszawianka”

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20151222110122/http://vancouver.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/bohater_powstania_warszawskiego__budowniczy_kanady;
• https://web.archive.org/web/20150420065510/http://www.szymanski.biulpol.net/wspomnienia_memoirs.htm

Przypisy