Maciej Morawski

Maciej Morawski

Maciej Morawski (Brwinów 2012)
Data i miejsce urodzenia	20 września 1929 Poznań
Data i miejsce śmierci	6 czerwca 2021 Paryż
Zawód, zajęcie	dziennikarz
Odznaczenia
Strona internetowa

Maciej Morawski, właśc. Maciej Eustachy Dzierżykraj-Morawski (ur. 20 września 1929 w Poznaniu, zm. 6 czerwca 2021 w Paryżu^[1]) – polski dziennikarz, publicysta, działacz emigracyjny i bloger. Wieloletni paryski korespondent Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, od 2015 r. prezes honorowy Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Życiorys

Syn Kajetana Dzierżykraj-Morawskiego i Marii z Turnów, brat Hieronima Morawskiego, Marii Barbary Ledóchowskiej i Magdaleny Morawskiej.

Dzieciństwo spędził w Jurkowie. Podczas II wojny światowej przebywał w Małej Wsi k. Grójca, następnie w Warszawie. Działał w służbie sanitarnej AK, pod szyldem Polskiego Czerwonego Krzyża. Na początku sierpnia 1944 r. doznał szoku z późniejszymi konsekwencjami zdrowotnymi, w wyniku okrucieństw popełnianych w domu rodzinnym przy ul. Zimorowicza 4 przez tzw. „Brygadę Kamińskiego”. Od września 1944 r. w AK w Belsku koło Grójca, w Drużynie Łączności „Pyry”. Od wiosny 1945 r. był członkiem Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w Kościanie, w porozumieniu z grupą byłych AK-owców, która wówczas kierowała głównymi organizacjami politycznymi i władzami miasta (grupę tę władze zlikwidowały dopiero jesienią 1948 r.). W Kościanie zdał też maturę (styczeń 1946 r.). Następnie w Poznaniu, gdzie studiował krótko psychologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Jednak w tym samym roku wyjechał do swego ojca i przebywał odtąd na emigracji we Francji.

Studiował na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu w Paryżu (Licence es Sciences Sociales CATHO), Akademii Handlowej w Paryżu, następnie w Instytucie Wyższych Studiów Europejskich Uniwersytetu w Strasburgu (był tam stypendystą Kolegium Komitetu Wolnej Europy, 1953–1954). Z końcem 1954 r. Kolegium odmówiło mu stypendium doktoranckiego w wyniku nadesłanego niezgodnego z prawdą donosu (inspirowanego zapewne przez służby specjalne bloku komunistycznego), jakoby miał on być w 1945 r. w Kościanie komunistą oraz że jest homoseksualistą (donosy takie były częste w epoce „makkartyzmu”, w okresie tzw. „polowania na czarownice”). Był (po Janie Kułakowskim) prezesem w latach 1955–1965 polskiego Zjednoczenia Młodzieży Chrześcijańsko-Społecznej (sekcji polskiej Międzynarodówki Młodych Chrześcijańskich Demokratów).

Maciej Morawski z Henrykiem Giedroyciem; Maisons-Laffitte, 2 grudnia 2008 r.

Współredagował następnie „Le Nouvel Horizon”, pracował we francuskich bankach, był działaczem społecznym, dziennikarzem „Journal des Finances”. Współpracował z biurami paryskimi Komitetu Wolnej Europy i Radia Wolna Europa. Od 1955 r. „wolny strzelec” (współpracował wówczas z późniejszym dyrektorem Sekcji Polskiej RWE Zygmuntem Michałowskim), a następnie wieloletni korespondent Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Paryżu (1965–1992), bliski współpracownik Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Jeden z najlepszych polskich korespondentów informacyjnych RWE; z tego być może powodu był przedmiotem ostrych ataków ze strony propagandy PRL (m.in. zarzut szpiegostwa), w wyniku nagonek i pogróżek jego żona, Jadwiga z Żeromskich, zaniemogła. Zasłynął pod koniec lat 80. XX wieku ze swych, prowadzonych na antenie w sposób nowatorski, bezpośredni i przyjacielski wywiadów radiowych z działaczami „Solidarności” i czołówką polskiego życia politycznego i kulturalnego, m.in. z Lechem Wałęsą, Jackiem Kuroniem, Januszem Onyszkiewiczem i in. Dorywczy współpracownik paryskiej „Kultury” (np. nowele pt. Jacek i Champs Elysées). Był członkiem Polskiego Komitetu Ruchu Europejskiego i współpracownikiem paryskiej delegatury Rządu RP na Wychodźstwie.

Z Władysławem Bartoszewskim; Warszawa, 26 listopada 2008 r.

Od 1994 r. był członkiem Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie (od 2015 r. do śmierci piastował funkcję prezesa honorowego tej organizacji).

W 1994 r. założył też w Warszawie Klub im. Giorgio La Piry (Dialog ponad podziałami).

Był także m.in. Prezesem Honorowym Polskiego Funduszu Humanitarnego we Francji, opiekującego się Domem Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val, Kawalerem Zakonu Maltańskiego. Był przedstawicielem Towarzystwa Polska-Francja w Paryżu (towarzystwo zabiegało o większą obecność Francji w Polsce i Polski we Francji), członkiem Rady Fundacji im. Kościelskich (obecnie członkiem honorowym) i Stowarzyszenia Wolnego Słowa.

Został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej (Londyn, 1967), Złotym Krzyżem Zasługi (Londyn), Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1993)^[2], Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995)^[3], Medalem „Zasłużony dla tolerancji” (2006), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2007)^[4]. Laureat nagrody im. Świętego Brata Alberta. 9 listopada 2001 r. otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta i Gminy Krzywiń, a 23 sierpnia 2012 r. – Honorowe Obywatelstwo Kościana. Kawaler francuskiego Orderu „Arts et Lettres” (komandoria, 2016).

W 2007 r., nakładem Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie, ukazała się książka Teresy Masłowskiej, poświęcona Morawskiemu pt. Łącznik z Paryża (ISBN 83-921389-9-6; wydanie 2, uzupełnione pt. Łącznik z Paryża – Rzecz o weteranie zimnej wojny, Instytut im. Stefana Grota-Roweckiego, Leszno 2009 [właśc. 2008]; wydanie 3, uzupełnione: Instytut im. Stefana Grota-Roweckiego, Leszno 2019).

We wrześniu 2009 r. z okazji 80. rocznicy urodzin Morawskiego odbyły się obchody rocznicowe: w Centre du Dialogue w Paryżu, oraz w Kościanie, Jurkowie, Krzywiniu i Warszawie – w Radio Café, siedzibie Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

W latach 2015–2017 nakładem Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego ukazały się cztery tomy jego dzienników pt. Dwa brzegi. Zapiski weterana zimnej wojny^[5]. W 2019 r., na 90-lecie urodzin ukazała się książka – opracowanie zbiorowe Weteran zimnej wojny (wyd. Instytut im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego i Urząd Miasta Kościana, ISBN 978-83-61960-32-4).

Jest bohaterem dwóch filmów dokumentalnych: Wujowie i inni – „zdrajcy i obszarnicy” (real. Jan Ledóchowski, 2014) oraz Paryski korespondent (reż. Piotr Morawski, 2017).

Mieszkał w Paryżu, w XVI dzielnicy (1 rue Largillière oraz 3, a później 5 rue du Général-Grossetti); kilka ostatnich lat życia spędził w Domu Św. Kazimierza - zasłużonej polskiej placówce dla osób starszych, w której niegdyś mieszkał i gdzie zmarł m.in. Cyprian Kamil Norwid (119 rue du Chevaleret).^[6]

Zmarł 6 czerwca 2021 r., w godzinach porannych, w paryskim szpitalu uniwersyteckim Pitié Salpêtrière.

Pogrzeb odbył się 11 czerwca 2021 r. Mszę świętą pogrzebową odprawiono w kościele Notre Dame de l’Assomption przy ulicy Saint-Honoré, w pierwszej dzielnicy Paryża; ceremonia pochówku odbyła się kilka godzin później na cmentarzu w Lailly-en-Val, niedaleko Orleanu.^[6] Spoczywa w grobie rodzinnym, wraz z rodzicami – w nekropolii, gdzie znajdują się groby licznych działaczy emigracji niepodległościowej.

Nad grobem swego ojca, Kajetana Morawskiego; Cmentarz w Lailly-en-Val (Francja), 5 grudnia 2008 r.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Maciej Morawski – strona internetowa
• Maciej Morawski – uroczystości jubileuszowe z okazji 80. urodzin (Paryż – Kościan – Jurkowo – Krzywiń – Warszawa, wrzesień 2009 r.)
• Paryż Macieja Morawskiego – Radio France Internationale
• Maciej Morawski – fotografie. picasaweb.google.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)].
• Dziennik Macieja Morawskiego: Widziane z Paryża
• Paryski korespondent – film o Macieju Morawskim (2017)