Maciej Płażyński

Maciej Płażyński

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1958 Młynary
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 2010 Smoleńsk
Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 20 października 1997 do 18 października 2001
Przynależność polityczna	Akcja Wyborcza Solidarność / Platforma Obywatelska
Poprzednik	Józef Zych
Następca	Marek Borowski
Wicemarszałek Senatu VI kadencji
Okres	od 27 października 2005 do 4 listopada 2007
Przynależność polityczna	Koło Senatorów Niezależnych i Ludowych
Przewodniczący Platformy Obywatelskiej
Okres	od 18 października 2001 do 1 czerwca 2003
Następca	Donald Tusk
Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej
Okres	od 18 października 2001 do 9 kwietnia 2003
Przynależność polityczna	Platforma Obywatelska
Następca	Donald Tusk
Wojewoda gdański
Okres	od 4 sierpnia 1990 do 11 lipca 1996
Poprzednik	Jerzy Jędykiewicz
Następca	Henryk Wojciechowski
Odznaczenia

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Maciej Płażyński podczas ceremonii otwarcia VIII Światowych Zimowych Igrzysk Polonijnych w Zakopanem (6 marca 2010)

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Podczas Zgromadzenia Posłów i Senatorów z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja w Sali Obrad Senatu (2 maja 2007)

Maciej Płażyński (ur. 10 lutego 1958 w Młynarach, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – polski prawnik i polityk. Wojewoda gdański w latach 1990–1996, marszałek Sejmu III kadencji w latach 1997–2001, jeden z liderów Akcji Wyborczej Solidarność, a następnie współzałożyciel Platformy Obywatelskiej, przewodniczący partii i jej klubu parlamentarnego w latach 2001–2003, poseł na Sejm III, IV i VI kadencji, senator i wicemarszałek Senatu VI kadencji w latach 2005–2007.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Pasłęku, następnie przez rok pracował fizycznie w województwie katowickim, w tym przy budowie Huty Katowice w Dąbrowie Górniczej. W 1977 rozpoczął studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, które ukończył w 1991^[1].

Działalność polityczna w okresie PRL

W latach 80. należał do Ruchu Młodej Polski. W 1980 był współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Jesienią 1981 koordynował strajk okupacyjny na Uniwersytecie Gdańskim, następnie działał w opozycji solidarnościowej. W 1983 współtworzył i do 1990 kierował Spółdzielnią Pracy Usług Wysokościowych „Świetlik” (później przemianowanej na „Gdańsk”^[2]). W przedsiębiorstwie tym znalazło zatrudnienie wielu działaczy opozycji demokratycznej, m.in. Donald Tusk i Jan Krzysztof Bielecki. W 1987 został prezesem konserwatywnego Klubu Myśli Politycznej im. Lecha Bądkowskiego, skupiającego środowisko gdańskich konserwatystów i liberałów. W 1989 współtworzył stowarzyszenie Kongres Liberałów.

Działalność polityczna w III RP

Lata 1990–1997

W sierpniu 1990 został powołany przez premiera Tadeusza Mazowieckiego na urząd wojewody gdańskiego. Jeszcze w tym samym roku został członkiem Koalicji Republikańskiej, która w 1992 przystąpiła do Partii Konserwatywnej. W 1991 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Jako wojewoda gdański w marcu 1992 pomagał w utworzeniu pierwszej sportowej spółki akcyjnej Lechii Gdańsk. Nadto w 1996 pomagał w szukaniu sponsorów oraz wsparcia dla podupadającego klubu piłkarskiego Lechia/Olimpia Gdańsk, który mimo tego w ciągu dwóch lat spadł o dwie klasy rozgrywkowe, po czym został rozwiązany^[3]. Urząd wojewody sprawował do lipca 1996^[4].

Odwołanie Macieja Płażyńskiego przez premiera Włodzimierza Cimoszewicza spowodowało szereg protestów przedstawicieli samorządów lokalnych, stoczniowców i innych grup zawodowych, których kulminacją był kilkutysięczny wiec pod gdańskim Dworem Artusa^[5]. W tym samym roku został wiceprzewodniczącym Akcji Wyborczej Solidarność w województwie gdańskim.

Lata 1997–2005

W 1997 uzyskał mandat posła na Sejm III kadencji z listy AWS, następnie wybrano go na urząd Marszałka Sejmu. Należał do Ruchu Społecznego AWS. W wyborach zdobył 124 683 głosów, uzyskując wówczas najlepszy indywidualny wynik wyborczy w Polsce.

19 stycznia 2001 wraz z Andrzejem Olechowskim i Donaldem Tuskiem współtworzył Platformę Obywatelską, z listy której po raz drugi został posłem w tym samym roku w okręgu gdańskim. W wyborach zdobył 66 290 głosów, co stanowiło najlepszy indywidualny wynik wyborczy w tym okręgu (wyprzedził o ponad 13 tysięcy głosów drugiego w kolejności Lecha Kaczyńskiego z PiS)^[6].

Po przekształceniu PO w partię objął stanowisko jej pierwszego przewodniczącego. W 2002 negocjował utworzenie koalicji wyborczej PO i PiS w wyborach samorządowych. Odszedł z PO w 2003, oficjalnie powołując się na rozbieżności programowe. W Sejmie IV kadencji był członkiem Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej.

Przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2004 zorganizował własny komitet pod nazwą Narodowy Komitet Wyborczy Wyborców, skupiający głównie byłych działaczy AWS, a także działaczy UW i innych ugrupowań prawicy^[7]. Maciej Płażyński nie wystartował w tych wyborach. NKWW uzyskał w skali kraju 13 495 głosów, nie przekraczając progu wyborczego^[8].

Lata 2005–2010

W wyborach parlamentarnych w 2005 startował jako niezależny kandydat do Senatu, zdobywając w okręgu gdańskim największą liczbę głosów (około 151 tysięcy)^[9] i tym samym mandat senatora VI kadencji. 27 października 2005 został wybrany na wicemarszałka. Przed drugą turą wyborów prezydenckich w 2005 zadeklarował poparcie dla Lecha Kaczyńskiego^[10]. Po uzyskaniu refundacji za kampanię wyborczą wspomógł klub KS Oliva, współfinansując budowę nowoczesnego boiska ze sztuczną nawierzchnią obok gimnazjum nr 23 w Gdańsku^[3].

We wrześniu 2007 ogłosił, że w przedterminowych wyborach wystartuje do Sejmu z listy PiS w Gdańsku. W wyborach z października tego samego roku po raz trzeci uzyskał mandat poselski, zdobywając 58 318 głosów, zajmując indywidualnie trzecie miejsce za Sławomirem Nowakiem i Jarosławem Wałęsą (z PO)^[11].

Wkrótce po rozpoczęciu kadencji wystąpił z klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości. W listopadzie 2007 został członkiem Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, w kwietniu 2008 wszedł w skład Podkomisji stałej do spraw przygotowania Polski do organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej „UEFA Euro 2012”, natomiast w listopadzie 2009 w skład Podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego i poselskiego projektów ustaw o sporcie. We wszystkich komisjach i podkomisjach zasiadał do śmierci^[12]. Według słów arcybiskupa Sławoja Leszka Głódzia pod koniec kwietnia 2010 miał ogłosić swój start w wyborach prezydenckich w 2010^[13].

Działalność społeczna

Był członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. 11 maja 2008 został wybrany na prezesa „Wspólnoty Polskiej” w Warszawie, stowarzyszenia zajmującego się opieką nad Polonią, zwłaszcza w krajach postradzieckich^[14]. Zastąpił na tym stanowisku Andrzeja Stelmachowskiego. Pełniąc tę funkcję, w sierpniu 2009 wystosował list do kanclerz Angeli Merkel, w którym zaapelował o życzliwe potraktowanie postulatów wystosowanych przez polskie organizacje w Niemczech wobec rządu niemieckiego, dotyczących m.in. kwestii symetrycznej realizacji zobowiązań wynikających z polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie w zakresie wspierania kultury polskiej w Niemczech, zwrotu zagrabionej w 1940 własności polskich organizacji i moralnego zadośćuczynienia dla działaczy polskich organizacji w Niemczech, którzy trafili z tego powodu do obozów koncentracyjnych, jak też wyjaśnienia statusu prawnego Polaków w Niemczech (nieposiadających od 1940 statusu mniejszości narodowej)^[15]. Kierowana przez niego Wspólnota Polska opracowała obywatelski projekt ustawy o repatriacji. Po jego śmierci koordynacją zbierania podpisów zajmował się jego syn Jakub^[16].

Śmierć i pogrzeb

Sarkofag Macieja Płażyńskiego w gdańskiej bazylice Mariackiej

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Tablica upamiętniająca Macieja Płażyńskiego w gmachu Sejmu

Zginął 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej^[17]. Został pochowany 21 kwietnia tego samego roku w kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej^[18], w bazylice mariackiej w Gdańsku^[19], stając się drugą osobą (po prałacie Józefie Zator-Przytockim) pochowaną tam w okresie powojennym^[20]. Mszy świętej pogrzebowej przewodniczył abp Sławoj Leszek Głódź. W uroczystościach pogrzebowych udział wzięli przedstawiciele najwyższych władz państwowych, w tym premier Donald Tusk oraz marszałek Sejmu Bronisław Komorowski^[21].

Życie prywatne

Jego rodzice i młodszy brat zostali weterynarzami^[22]. Rodzina matki Danuty pochodziła z Wielkopolski, a rodzina ojca Wojciecha z Lublina i Tarnopola^[14]. Dziadek ze strony ojca służył w 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich^[23].

Maciej Płażyński był żonaty z Elżbietą (sędzią Sądu Okręgowego w Gdańsku), miał troje dzieci: Jakuba (ur. 1984), Katarzynę (ur. 1986) i Kacpra (ur. 1989).

Wyniki wyborcze

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
1997		Akcja Wyborcza Solidarność	Sejm III kadencji	nr 11	124 683 (21,87%)[24]
2001		KWW Platforma Obywatelska	Sejm IV kadencji	nr 25	66 290 (18,32%)[6]
2005		KWW Macieja Płażyńskiego	Senat VI kadencji	nr 24	151 018 (43,20%)[9]
2007		Prawo i Sprawiedliwość	Sejm VI kadencji	nr 25	58 318 (12,34%)[11]

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie

W 2000 został uhonorowany Orderem Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy^[25]. Otrzymał tytuły honorowego obywatela Młynar, Pucka, Pionek i Lidzbarka Warmińskiego.

Postanowieniem z 16 kwietnia 2010 marszałek Sejmu Bronisław Komorowski wykonujący obowiązki prezydenta RP, na wniosek Kapituły Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi w służbie państwu i społeczeństwu, odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski^[26]. Tego samego dnia rada miejska w Sopocie podjęła uchwałę o nazwaniu jego imieniem ronda przy skrzyżowaniu ulic Bitwy pod Płowcami i Polnej^[27]. Wyróżniony też pośmiertnie Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010)^[28] oraz Odznaką Honorową za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego (2015)^[29].

Maciejowi Płażyńskiemu poświęcono tablice pamiątkowe: w siedzibie Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (odsłonięta 18 października 2010^[30]), w gmachu Sejmu w Warszawie (odsłonięta 20 października 2010^[31]) oraz na ul. Szerokiej 80/81 w Gdańsku-Śródmieściu (odsłonięta 10 kwietnia 2011^[32]). Jego imieniem nazwano m.in. ronda w Rumi (2010)^[33], Brusach (2010)^[34], Pucku (2010)^[35], Nowym Dworze Gdańskim (2011) i Białej Podlaskiej (2015)^[36], wiadukt 800-lecia Tczewa (2010)^[37] oraz aleję w Gdańsku będącą częścią Drogi Zielonej (2016)^[38][39].

W 2011 Maciej Płażyński został patronem tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1041^[40].

W 2012 została ustanowiona Nagroda im. Macieja Płażyńskiego przyznawana dziennikarzom i mediom służącym Polonii^[41]. W 2018 na terenie kampusu Uniwersytetu Gdańskiego w Oliwie otwarto EkoPark im. Macieja Płażyńskiego^[42], w którym w 2020 ustawiono upamiętniający polityka pomnik^[43][44].

Przypisy

Bibliografia

• Strona sejmowa posła VI kadencji. [dostęp 2010-04-10].
• Biogram na stronie Senatu (VI kadencja). [dostęp 2010-04-10].