Macierz Polska we Lwowie

Macierz Polska – polskie stowarzyszenie oświatowo-wydawnicze założone we Lwowie w 1882 roku z inicjatywy Józefa Ignacego Kraszewskiego oraz Władysława Bełzy[1].

Historia

Stowarzyszenie powstało w 1882 z prywatnych fundacji i dzięki nim również prężnie się rozwijało. Jego misją było szerzenie oświaty ludowej wśród społeczeństwa polskiego za pomocą tanich wydawnictw popularnych[1].

Na czele Macierzy stała Rada Nadzorcza kierowana przez kuratora (pierwszym był Kraszewski, następnymi marszałkowie Sejmu Krajowego) oraz Rada Wykonawcza składająca się z siedmiu osób (w tym m.in. Jan Amborski, Antoni Małecki, Ludwik Kubala, Mikołaj Zyblikiewicz).

W 1804 ukonstytuował się nowy zarząd, który do oferty wydawniczej dodał dzieła na wyższym poziomie. W 1902 pod przewodnictwem Ludwika Finkla organizacja połączyła się z fundacją im. Tadeusza Kościuszki założoną w 1804, w setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej, dla uczczenia pamięci Naczelnika. Jej założyciele pod przewodnictwem ks. Jerzego Czartoryskiego mieli podobne aspiracje do Macierzy i za cel stawiali sobie m.in. „szerzenie oświaty wśród młodzieży, która opuszcza szkoły ludowe". Połączenie przyczyniło się do umocnienia i dalszego rozwoju organizacji. Fundacja przyniosła Macierzy również nowy kapitał w sumie 67.200 koron.[1].

Działalność publicystyczna

Organizacja rozwinęła szeroko zakrojoną działalność oświatowo-wydawniczą. W latach 1894—1903 ukazało się w sumie 56 popularnych wydawnictw Macierzy Polskiej przeznaczonych dla ludu z czego 3. przypadło na powiastki moralno-obyczajowe, 28. utwory religijno-patriotyczne, 15. na opowiadania historyczne, 10. na praktyczne publikacje o tematyce gospodarczo rolnej, 6. na różne poradniki w tym "Domowy poradnik lekarski", 2 na książki z dziedziny nauk przyrodniczych[1].

W 1904 nowy zarząd zainicjował „Bibliotekę Macierzy Polskiej* zawierającą dzieła większe, utrzymane na wyższym poziomie: Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, Skarbiec strzechy polskiej oraz Księga rzeczy polskich Zygmunta Glogera. Ogółem od początku istnienia organizacji do 1904 wybito 756.300 egzemplarzy, z czego sprzedaż własna wyniosła 685.192[1].

W sumie do wybuchu I wojny światowej (1914) Macierz wydrukowała ok. 1.500.000 książek w tym 180-tysięczny nakład Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Pieśń o ziemi naszej Wincentego Pola, a także cztery edycje dwóch polskich encyklopedii: dwutomowej Encyklopedii zbiór wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy (1898-1907)[2] oraz czterotomowej Encyklopedii podręcznej ilustrowanej z lat 1905-1906[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Kierski, t.I 1923 ↓, s. 272-273.
  2. ↑ Finkel 1898 ↓.
  3. ↑ Praca zbiorowa, t. I 1905 ↓.

Bibliografia