Macierz jądrowa

Macierz jądrowa^[a], macierz jądra komórkowego, nukleoszkielet, szkielet jądrowy – sieć włókien białkowych tworzących wewnętrzny szkielet jądra komórkowego, odpowiedzialny za utrzymanie struktury przestrzennej chromatyny. Do macierzy jądrowej należą pozachromatynowe struktury pozostałe po trawieniu jądra komórkowego buforami o wysokiej sile jonowej oraz niejonowymi detergentami i nukleazami.

Skład macierzy jądrowej

Strukturę macierzy jądrowej tworzą następujące elementy:

• blaszka jądrowa z jądrowymi kompleksami porowymi, która jest pozostałością otoczki jądrowej
• resztkowa struktura jąderka
• pozająderkowa włóknisto-ziarnista sieć znajdująca się w przestrzeni interchromatynowej, tworząca macierz wewnętrzną).

Około 98% macierzy jądrowej stanowią białka. Reszta to kwasy nukleinowe oraz fosfolipidy. Białka macierzy jądrowej stanowią mniej niż 10% całkowitych białek jądrowych. Skład chemiczny macierzy jądrowej nie jest do końca poznany, ale zidentyfikowano w jej obrębie, między innymi, matryny, laminy, białka Ag-NOR, aktynę, rybonukleoproteiny jądrowe, polimerazę α, topoizomerazę oraz kinazę jądrową zależną od kalmoduliny i jonów wapnia.

Funkcje

Niewątpliwe jest, że do funkcji macierzy jądrowej należy utrzymywanie wewnętrznej architektury jądra komórkowego. Funkcjami hipotetycznymi są:

• rola w replikacji DNA
• udział w regulacji ekspresji genów
• uczestnictwo w transkrypcji i dojrzewaniu pre-rRNA oraz hnRNA oraz w transporcie prekursorów rybosomów do cytoplazmy
• wiązanie hormonów steroidowych
• rola w procesie wirogenezy, fosforylacja białek wirusowych
• wiązanie karcynogenów.

Zobacz też

• macierz mitochondrialna

Uwagi

Bibliografia

• Maria Olszewska, Wanda Krajewska: Jądro komórkowe. W: praca zbiorowa pod redakcją J. Kawiaka, J. Mireckiej, M. Olszewskiej, J. Warchoła: Podstawy cytofizjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-11829-6.
• Stanisław Orkisz, Hieronim Bartel: Organizacja i funkcjonowanie jądra komórkowego. W: Seminaria z cytofizjologii dla studentów medycyny, weterynarii i biologii. pod redakcją Jerzego Kawiaka i Macieja Zabla. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban i Patrner, 2002. ISBN 83-87944-62-9.