Macierzanka halna

Macierzanka halna

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	macierzanka
Gatunek	Macierzanka halna
Nazwa systematyczna
Thymus alpestris Tausch ex A. Kern. Sched. Fl. Exsicc. Austro-Hung. 1: 56 (1881)

Macierzanka halna (Thymus alpestris) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w Karpatach oraz w Sudetach.

Morfologia

Pokrój

Półkrzew tworzący luźne darnie o wysokości 5–15 cm.

Łodyga

Łodygi długo pełzające po ziemi i zakorzeniające się. Część pędów jest zakończona kwiatostanami, część jest płonna. Pędy płonne są długie, płożące się i rosną przez wiele lat. Kwitnące pędy wznoszą się do góry. Pędy kwiatostanowe wyrastają z pędów płonnych, są wyraźnie 4-kanciaste i nagie, tylko krawędzie mają owłosione krótkimi i odgiętymi w dół włoskami.

Liście

Jajowate, eliptyczne lub okrągłojajowate, o długości do 11 mm. Są dość cienkie i prawie nagie (nieliczne rzęski występują tylko na nerwach). Wyrastają na bardzo krótkich ogonkach – długość ogonków nie przekracza 0,25–0,5 długości blaszki liściowej. Boczne nerwy słabo widoczne i nie łączą się ze sobą w jeden okrężny nerw. Ta cecha nerwacji liści różni ten gatunek od podobnych gatunków – macierzanki karpackiej i macierzanki nadobnej. Cechą charakterystyczną jest również to, że na łodygach kwiatowych liście są w kierunku wierzchołka wybitnie coraz to większe.

Kwiaty

Zebrane w luźną główkę, czasami wydłużoną. Kielich kwiatów jest owłosiony tylko dołem, lub niemal nagi, jest dwuwargowy, przy czym górna warga jest dłuższa od dolnej i ma trójkątnie lancetowate ząbki. Korona o ciemnopurpurowym kolorze i długości 5-8 mm. Występuje, podobne, jak u wszystkich macierzanek różnosłupkowość; część kwiatów na tym samym okazie ma dłuższe szyjki słupków i krótsze pręciki (te kwiaty są mniejsze), a część kwiatów odwrotnie, ma dłuższe pręciki i krótsze szyjki słupków (te kwiaty są większe).

Owoc

Rozłupnia. Rozpada się na 4 twarde, suche rozłupki.

Biologia i ekologia

• Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
• Siedlisko: murawy, skały, upłazy, hale. W Tatrach rośnie aż do piętra halnego.

Zmienność

Tworzy mieszańce z macierzanką zwyczajną.

Przypisy

Bibliografia

• Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.