Maczuga (broń)

Herakles walczący z hydrą lernejską przy użyciu maczugi

Maczuga (rum. măciucă, łac. matteuca) – jedna z najstarszych broni obuchowych; znana była od paleolitu, rozpowszechniona na wszystkich kontynentach zamieszkiwanych przez człowieka. Jej późniejsze odmiany, takie jak berło, buława czy buzdygan, bywały często oznaką władzy.

Ma kształt pałki rozszerzającej się na jednym końcu, wykonanej najczęściej z twardego drewna z masywną głowicą, którą nabijano czasem kamieniami (najczęściej krzemiennymi kolcami) lub metalowymi ćwiekami. W miarę ewolucji tej broni, do drewnianego trzonka mocowano głowice z kamienia lub metalu, na przykład w średniowieczu używano maczug o stalowych głowicach – maczug rycerskich, wekier, buzdyganów i buław. W wiekach XVI-XVIII były w Polsce oznaką godności oficerskiej, na przykład buzdygan nosił pułkownik lub rotmistrz, a buławę – hetman lub regimentarz[1][2].

W mitologii greckiej maczuga była atrybutem herosa Heraklesa. Plemiona Indian zamieszkujących do początków XIX wieku lesiste obszary Ameryki Północnej używały maczug bojowych, które białym przybyszom przypominały kształtem drewniane łoża broni palnej, stąd anglojęzyczna ich nazwa gunstock clubs.

Przypisy

  1. Michéle Byam: Broń i zbroje. Wyd. III. Warszawa: Arkady, 1991, s. 31. ISBN 83-213-3754-0.
  2. Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: PWN, 2010, s. 60–62. ISBN 978-83-01-16260-3.

Media użyte na tej stronie

Museum of Anatolian Civilizations034 kopie3.jpg
Autor: Georges Jansoone (JoJan), Licencja: CC BY 2.5
Golden mace; found in the royal tombs in Alacahöyük; 2300-2000 BC; product of Hattian art; Museum of Anatolian Civilizations, Ankara, Turkey
1-kenia-kierie.jpg
(c) Brugwachters, CC-BY-SA-3.0
Knopkierie: houten knots gebruikt door stammen in Zuid-Afrika.
Drevnosti RG v3 ill080b - Pernath.jpg
Пернач (буздыхан)
Hermitagemace16thcenturymilan.jpg
Autor: Ealdgyth, Licencja: CC BY-SA 3.0
Milanese mace, 16th century, currently in the Hermitage, St. Petersburg. Tag from exhibit inserted in the corner.
070 Streitkolbenkopf aus Bronze mit kleinen pyramidalen Spitzenaus dem Archäologische Museum Krakau.JPG
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Streitkolbenkopf aus Bronze mit kleinen pyramidalen Spitzenaus
Mace head, eastern Europe, late 1300s to early 1400s - Higgins Armory Museum - DSC05475.JPG
Exhibit in the Higgins Armory Museum, 100 Barber Avenue, Worcester, Massachusetts, USA. The museum permitted photography without any restriction, both in writing and when I asked verbally.