Maestà (poliptyk Duccia di Buoninsegni)

Maestà
Ilustracja
Autor

Duccio di Buoninsegna

Data powstania

1308-1311

Medium

tempera na drewnie

Wymiary

370 × 450 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Muzeum dell'Opera del Duomo

Rewers poliptyku
Rekonstrukcja pierwotnego wyglądu poliptyku (awers)
Rekonstrukcja pierwotnego wyglądu poliptyku (rewers)
Narodzenie z prorokami Izajaszem i Ezechielem

Maestànastawa ołtarzowa, obustronnie malowana, o rozbudowanym programie, wykonana w latach 1308-11 przez włoskiego malarza Duccia di Buoninsegna, przeznaczona do ołtarza głównego katedry w Sienie.

Monumentalny poliptyk (pierwotnie miał 5 m szerokości), zamówiony w 1308 przez radę miejską Sieny, został przeniesiony w uroczystej procesji 9 czerwca 1311 z pracowni malarza do katedry sieneńskiej. W XVIII w. nastawa została pozbawiona oryginalnej pozłacanej oprawy z gotyckimi sterczynami, podzielona i częściowo rozproszona. Od 1878 zasadnicza jej część znajduje się w Muzeum Katedralnym w Sienie. Niektóre fragmenty zaginęły, więc nie jest możliwe pełne odtworzenie układu całości.

Artysta czerpał z tradycji bizantyjskiej (sztywne pozy, symetryczny układ, złote tło) oraz francuskiego gotyku (skłonność do dramatyzmu, zmysł detalu, miękkość modelowania, realizm)[1].

Wokół podstawy tronu widoczny jest napis: “MATER SANCTA DEI – SIS CAUSA SENIS REQUIEI – SIS DUCIO VITA – TE QUIA PINXIT ITA” (Święta Matko Boża, bądź sprawczynią pokoju w Sienie i w życiu Duccia, bowiem on Cię tak namalował).

Kronikarz z poł. XIV w. zanotował: Był to najpiękniejszy obraz, jaki kiedykolwiek widziano i wykonano[2]. W 1450 florencki rzeźbiarz Lorenzo Ghiberti napisał: Obraz został wyśmienicie namalowany, świadczy o biegłości malarza. Jest wspaniały, a Duccio był wielkim artystą[3].

Struktura

  • Tablica centralna przednia: Tronująca Madonna z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów i świętych (m.in. czterej patroni Sieny: Ansanus, Sabinus, Krescencjan i Wiktor klęczący na pierwszym planie) oraz dziesięciu apostołów w arkadach.
  • Predella (obecnie oddzielona od tablicy): Sceny z życia Marii i dzieciństwa Chrystusa na przemian z postaciami proroków:
    • Zwiastowanie (Londyn)
    • Narodziny (Waszyngton)
    • Hołd Trzech Króli
    • Ofiarowanie w świątyni
    • Rzeź niewiniątek
    • Ucieczka do Egiptu
    • Dyskusja w świątyni
  • Zwieńczenie przedniej strony – cykl poświęcony śmierci Madonny (6 obrazów):
    • Zapowiedź śmierci Marii
    • Pożegnanie Marii z Janem
    • Pożegnanie z apostołami
    • Koronacja Marii (Budapeszt)
    • Zaśniecie Marii
    • Pogrzeb Marii
    • Grób Marii
  • Rewers: Sceny Męki Pańskiej – cykl 26 scen umieszczony na czternastu tablicach (odczytanie od strony lewej do prawej, najpierw dolny rząd, potem górny):
    • Wjazd Jezusa do Jerozolimy
    • Obmywanie stóp i Ostatnia Wieczerza
    • Zdrada Judasza i Chrystus opuszcza apostołów
    • Modlitwa w Ogrójcu i Pocałunek Judasza
    • Oskarżenie faryzeuszy i Chrystus przed Piłatem
    • Naigrawanie i Chrystus przed Kajfaszem
    • Chrystus przed arcykapłanem i Zdrada Piotra
    • Chrystus przed Herodem i Chrystus ponownie przed Piłatem
    • Cierniem koronowanie i Biczowanie
    • Cierniem koronowanie i Piłat umywa ręce
    • Ukrzyżowanie
    • Zdjęcie z krzyża i Złożenie do grobu
    • Zejście do piekieł i Trzy Marie u grobu
    • Noli me tangere i Droga do Emaus
  • Zwieńczenie tylnej strony – dzieje Chrystusa po Zmartwychwstaniu (6 obrazów):
    • Ukazanie się apostołom
    • Niedowiarstwo Tomasza
    • Zesłanie Ducha Świętego
    • Ukazanie się nad Jeziorem Tyberiadzkim
    • Ukazanie się na górze w Galilei
    • Ukazanie się apostołom w czasie wieczerzy

Fragmenty poliptyku w innych muzeach

Przypisy

  1. The Maestà by Duccio di Buoninsegna – Olga's Gallery, www.abcgallery.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  2. D. Kolbuszewska, Najsłynniejsze obrazy. Malarstwo europejskie, Poznań 2008, s. 5.
  3. Malarze świata, Warszawa 2009, s. 136.
  4. The Transfiguration (ang.). nationalgallery.org.uk. [dostęp 2022-06-06].

Bibliografia

  • Stefano G. Casu, Elena Franchi, Andrea Franci, Wielcy mistrzowie malarstwa europejskiego, Giorgio Bonsati, Hanna Cieśla (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4387-2, OCLC 749804060.
  • Malarze świata, Warszawa: Imbir, 2008, ISBN 978-83-60334-74-4
  • Gulia Marrucchi, Elena Nesti, Cristina Sirigatti, Sztuka gotyku, Warszawa: Arkady, 2010, ISBN 978-83-213-4661-8
  • Patrick de Rynck, Jak czytać malarstwo, Kraków: Universitas, 2005, ISBN 83-242-0467-9
  • 100 najsłynniejszych obrazów świata, Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 2010, ISBN 978-83-01-16502-4

Media użyte na tej stronie