Magurski Park Narodowy

Magurski Park Narodowy
	park narodowy
Państwo	Polska
Położenie	woj. podkarpackie (pow. jasielski i krośnieński), woj. małopolskie (pow. gorlicki)
Siedziba	Krempna
Mezoregion	Beskid Niski
Data utworzenia	1 stycznia 1995
Akt prawny	Dz.U. z 1994 r. nr 126, poz. 618
Powierzchnia	194,39 km²
Powierzchnia otuliny	229,69 km²
Ochrona	ścisła 2408 ha; czynna 16 940 ha; krajobrazowa 52 ha
Odwiedzający	40 tys. rocznie
	Położenie na mapie powiatu gorlickiego Magurski Park Narodowy
	Położenie na mapie Polski Magurski Park Narodowy
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Magurski Park Narodowy
	49°30′N 21°20′E/49,500000 21,333333
	Strona internetowa

Magurski Park Narodowy – jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski, utworzony w 1995 roku.

Park leży na granicy województw małopolskiego i podkarpackiego w samym sercu Beskidu Niskiego. Swoim zasięgiem obejmuje górne dorzecze Wisłoki oraz pasmo Magury Wątkowskiej. Tereny Magurskiego Parku Narodowego pełnią kluczową rolę ekologiczną, stanowiąc pomost pomiędzy innymi chronionymi obszarami polskich Karpat Zachodnich i Karpat Wschodnich.

Historia

Pierwsze koncepcje powołania Parku pojawiły się już w połowie lat 70. XX w.^[3] Ostatecznie Magurski Park Narodowy utworzony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 listopada 1994^[4] i miał początkowo obszar 199,62 km². Funkcjonowanie rozpoczął 1 stycznia 1995 r. W wyniku problemów z właścicielami gruntów został zmniejszony do obecnych 194,39 km². Otulina parku rozciąga się na dodatkowej powierzchni 229,69 km²^[5]. 89,7% parku leży na terenie woj. podkarpackiego, a 10,3% na terenie woj. małopolskiego^[5]. Do dziś przebieg granic Parku jest mocno skomplikowany: ze względu na układ gruntów prywatnych granica jest bardzo rozwinięta, liczne są enklawy lasów gminnych i prywatnych oraz gruntów rolnych^[3].

Przyroda

Magurski Park Narodowy (MPN) chroni przede wszystkim unikatowy w skali Karpat obszar przejściowy między Karpatami Zachodnimi i Karpatami Wschodnimi. Ponad 90% powierzchni parku zajmują lasy. Na jego terenie wyróżnić można dwa piętra roślinne: pogórza i regla dolnego. Piętro pogórza, zajmujące około 43% powierzchni parku i sięgające 530 m n.p.m., to głównie drzewostany sztuczne z przewagą sosny. Znajdują się tu też liczne łąki i pastwiska, a także torfowiska. Piętro regla dolnego, zajmujące około 57% powierzchni parku i sięgające od 530 m n.p.m. wzwyż (najwyższy szczyt w parku to Wątkowa 846 m n.p.m.), to głównie naturalne lasy bukowe (udział lasów sztucznych jest tu zdecydowanie mniejszy) z domieszką jedlin i rzadko występujących w Karpatach jaworzyn. Istnieją tu trzy obszary ochrony ścisłej: Magura Wątkowska (1189 ha), Kamień (378 ha) i Zimna Woda (841 ha), jest rezerwat skalny Kornuty, i pomnik przyrody Diabli Kamień.

W parku występuje prawie 800 gatunków roślin i prawie 200 gatunków zwierząt (nie licząc owadów). Wśród roślin 59 gatunków objętych jest ochroną ścisłą, 11 częściową, a 12 wpisanych jest do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin.

Niektóre z roślin występujących w MPN:

cebulica dwulistna,
berberys pospolity,
modrzyk górski,
języcznik zwyczajny,
paprotnik Brauna,
róża francuska,
czosnek niedźwiedzi,
kruszczyk błotny i około 20 innych gatunków z rodziny storczykowatych m.in.: gnieźnik leśny, storczyca kulista, buławnik mieczolistny,
lilia złotogłów,
kosaciec syberyjski,
przebiśnieg,
miesięcznica trwała,
zimowit jesienny.

Grzyby (463 gatunki), 17 z nich podlega ochronie ścisłej m.in.:

Ssaki (57 gatunków, w tym 10 gatunków nietoperzy^[3]) reprezentowane są w Parku m.in. przez:

Spośród ptaków gniazdujących w parku (117 gatunków) zauważyć trzeba występowanie:

myszołowa zwyczajnego, którego zagęszczenie w MPN jest jednym z najwyższych w Polsce,
orlika krzykliwego, którego zagęszczenie w MPN jest rekordowym w Polsce i jednym z największych w Europie^[3]
krogulca zwyczajnego,

bociana czarnego,
orła przedniego (nielicznie),
puszczyka uralskiego, którego zagęszczenie w MPN jest rekordowym w Polsce i jednym z największych w Europie^[3]

trzmielojada zwyczajnego.

Gady (6 gatunków), płazy (10 gatunków)^[3] i owady reprezentują m. in.:

Ryby (12 gatunków) reprezentują:

Osada Żydowskie

Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Magurska

Wodospad Magurski

Klimat

Na obszarze MPN występują dwa piętra klimatyczne:

piętro umiarkowanie ciepłe,
piętro umiarkowanie chłodne.

Rozdziela je izoterma rocznej temperatury powietrza 6 °C.

Średnie roczne opady wahają się w granicach 800–900 mm (największe opady w lipcu).

Na terenie tym wieją również silne wiatry, które nasilają się przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym. Nazywane one są wiatrami dukielskimi bądź rymanowskimi.

Turystyka

Dolina Ciechani w Magurskim Parku Narodowym

Zabytki i atrakcje turystyczne

Obiekty zabytkowe i warte zwiedzenia w obrębie MPN i w najbliższej okolicy:

Cerkwie w Bartnem,
Cerkiew w Chyrowej,
Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu,
Cerkiew w Skwirtnem,
Cerkiew w Olchowcu,
Cerkiew w Polanach,
Cerkiew w Krempnej,
Cerkiew w Kotani,
Cerkiew w Świątkowej Małej,
Cerkiew w Świątkowej Wielkiej,
Cerkiew w Pielgrzymce,
Pozostałości grodziska w Brzezowej z IX – X wieku,
Liczne kapliczki, kamienne krzyże i figury przydrożne,
Kościół Parafialny w Nowym Żmigrodzie z XVI wieku,
Jezioro zaporowe w Klimkówce,
Wodospad Magurski,
Diabli Kamień,
Rezerwat przyrody Kornuty
Cmentarze z I wojny światowej np. w Krempnej, Grabiu, Długim, Woli Cieklińskiej i na Rotundzie,
Mogiła Żydów zamordowanych w II wojnie światowej na przełęczy Hałbów,
Ośrodek Edukacyjny MPN wraz z Muzeum w Krempnej,
Zabytkowe szyby naftowe Krygu,
Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii w Libuszy.

Szlaki turystyczne

Szlaki turystyczne biegnące przez Magurski Park Narodowy^[6]:

Główny Szlak Beskidzki. Część szlaku pokrywa się z Europejskim długodystansowym szlakiem pieszym E3;
Czerwony graniczny szlak turystyczny Obručné – Krzemieniec. Część szlaku pokrywa się z Europejskim długodystansowym szlakiem pieszym E3;
Niebieski szlak turystyczny Rzeszów – Grybów im. K. Pułaskiego;
Niebieski szlak turystyczny Rozdziele – Ferdel;
Zielony szlak turystyczny Gorlice – Kornuty – Ożenna, z odgałęzieniem zielonym szlakiem dojściowym z Folusza na Wodospad Magurski;
Czarny szlak turystyczny Folusz – Barwinok, z odgałęzieniem czarnym szlakiem dojściowym z Folusza na Diabli Kamień;
Czarny szlak turystyczny Barwinok – Wapienne;
Żółty szlak turystyczny Folusz – Konieczna;
Żółty szlak turystyczny Mrukowa – Trzy Kopce;
Żółty szlak turystyczny Bartne – Krempna;
Żółty szlak turystyczny Tylawa – Baranie;
Żółty szlak turystyczny Huta Polańska – Przełęcz Mazgalica.

Ścieżki przyrodnicze i spacerowe

Ścieżki dydaktyczno-przyrodnicze przebiegające na terenie Magurskiego Parku Narodowego^[7]:

Czerwona ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza "Kiczera" im. prof. Jana Rafińskiego, rozpoczynająca się w miejscowości Żydowskie i przechodząca wokół góry Kiczera Żydowska;
Czerwona ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza "Folusz", prowadząca m.in. przez Diabli Kamień oraz Wodospad Magurski, rozpoczynając i kończąc swój bieg w miejscowości Folusz;
Czerwona ścieżka przyrodniczo-kulturowa "Świerzowa Ruska", przechodząca przez tereny nieistniejącej wsi Świerzowa Ruska;
Czerwona ścieżka przyrodnicza "Buczynowa" rozpoczynająca się i kończąca w miejscowości Wapienne. Trasa ścieżki wiedzie przez takie szczyty jak Mały Ferdel oraz Ferdel;
Żółta ścieżka przyrodnicza "Hałbów-Kamień", wychodząca z Krempnej i przechodząca przez Przełęcz Hałbowską oraz nasyp góry Kamień;
Czarna ścieżka przyrodniczo-historyczna "Olchowiec", zrealizowana w formie pętli, rozpoczynająca się w Olchowcu i przechodząca przez szczyt Baranie;
Zielona ścieżka spacerowa odchodząca od zielonego szlaku turystycznego Gorlice – Ożenna, na południowo-zachodnim zboczu góry Kornuty i prowadząca do Rezerwatu przyrody Kornuty oraz Jaskini Mrocznej. Ścieżka jak i sam rezerwat oraz jaskinia znajdują się na terenie otuliny Magurskiego Parku Narodowego;
Niebieska ścieżka spacerowa w miejscowości Folusz opatrzona nazwą "Anielska ścieżka"^[8].

Dane teleadresowe

Magurski Park Narodowy
38-232 Krempna 59

Dyrektorzy Parku

1995–2011 : Jan Szafrański^[9]
2011–2016 : Andrzej Czaderna^[10]^[11]
od 2016 : Marian Stój^[12]

Zobacz też

Ochrona przyrody w Polsce

Przypisy

↑ Zarządzenie Nr 65 Ministra Środowiska z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie zadań ochronnych dla Magurskiego Parku Narodowego. [w:] Dziennik Urzędowy Ministra Środowiska poz. 75 [on-line]. 2013-12-31. [dostęp 2018-09-23].
↑ Zygmunt Kruczek: Frekwencja w atrakcjach turystycznych w latach 2011 - 2015. Polska Organizacja Turystyczna, 2016. [dostęp 2018-09-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maria Bednarek: Zachodnia część Beskidu Niskiego... biała plama na mapie ochrony przyrody? [w:] "Parki Narodowe" nr 4/2005, ISSN 0867-6550, s. 8-13
↑ Dz.U. z 1994 r. nr 126, poz. 618
↑ ^a ^b MPN w liczbach. [w:] Oficjalna strona Magurskiego Parku Narodowego [on-line]. [dostęp 2018-09-23].
↑ Szlaki piesze. magurskipn.pl, 2021-09-06.
↑ Ścieżki przyrodnicze. magurskipn.pl, 2021-09-06.
↑ Szlaki gminne i inne w Beskidzie Niskim i na Pogórzach Karpackich. beskid-niski-pogorze.pl. [dostęp 2021-04-13].
↑ Jan Szafrański (1949 - 2011). magurskipn.pl. [dostęp 2018-07-28].
↑ Nominacje na dyrektorów Parków Narodowych. mos.gov.pl. [dostęp 2011-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-24)].
↑ Andrzej Czaderna odwołany z funkcji dyrektora MPN. jaslo4u.pl, 8 lipca 2016. [dostęp 2017-01-22].
↑ Dr Marian Stój dyrektorem Magurskiego Parku Narodowego. jaslo4u.pl, 30 grudnia 2016. [dostęp 2017-01-22].

Bibliografia

Przewodnik po Beskidzie Niskim – ExpressMap, Warszawa 2007

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona Magurskiego Parku Narodowego
rezerwaty-podkarpackie.pl – Magurski Park Narodowy
Magurski Park Narodowy. [w:] Polskie parki narodowe [on-line]. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska.

[z2013-1] Zarządzenie Nr 65 Ministra Środowiska z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie zadań ochronnych dla Magurskiego Parku Narodowego. [w:] Dziennik Urzędowy Ministra Środowiska poz. 75 [on-line]. 2013-12-31. [dostęp 2018-09-23].

[frekwencja-2] Zygmunt Kruczek: Frekwencja w atrakcjach turystycznych w latach 2011 - 2015. Polska Organizacja Turystyczna, 2016. [dostęp 2018-09-23].

[MB-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maria Bednarek: Zachodnia część Beskidu Niskiego... biała plama na mapie ochrony przyrody? [w:] "Parki Narodowe" nr 4/2005, ISSN 0867-6550, s. 8-13

[4] Dz.U. z 1994 r. nr 126, poz. 618

[liczby-5] MPN w liczbach. [w:] Oficjalna strona Magurskiego Parku Narodowego [on-line]. [dostęp 2018-09-23].

[6] Szlaki piesze. magurskipn.pl, 2021-09-06.

[7] Ścieżki przyrodnicze. magurskipn.pl, 2021-09-06.

[8] Szlaki gminne i inne w Beskidzie Niskim i na Pogórzach Karpackich. beskid-niski-pogorze.pl. [dostęp 2021-04-13].

[9] Jan Szafrański (1949 - 2011). magurskipn.pl. [dostęp 2018-07-28].

[10] Nominacje na dyrektorów Parków Narodowych. mos.gov.pl. [dostęp 2011-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-24)].

[11] Andrzej Czaderna odwołany z funkcji dyrektora MPN. jaslo4u.pl, 8 lipca 2016. [dostęp 2017-01-22].

[12] Dr Marian Stój dyrektorem Magurskiego Parku Narodowego. jaslo4u.pl, 30 grudnia 2016. [dostęp 2017-01-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Parki narodowe	Bieszczadzki PN część Magurskiego PN
Parki krajobrazowe	Ciśniańsko-Wetliński PK Czarnorzecko-Strzyżowski PK Jaśliski PK PK Doliny Sanu PK Gór Słonnych PK Pogórza Przemyskiego Południoworoztoczański PK część PK Lasy Janowskie część PK Pasma Brzanki część PK Puszczy Solskiej
Rezerwaty przyrody	Bagno Przecławskie Bobry w Uhercach Bór Broduszurki Brzoza Czarna w Reczpolu Brzyska Wola Buczyna w Cyrance na Płaskowyżu Kolbuszowskim Buczyna w Wańkowej Bukowica Bukowy Las Chwaniów Cisy na Górze Jawor Cisy w Malinówce Cisy w Nowej Wsi Cisy w Serednicy Dyrbek Golesz Gołoborze Góra Chełm Góra Sobień Grąd w Średniej Wsi Herby Hulskie im. Stefana Myczkowskiego Husówka Igiełki Imielty Ług Jamy Jastkowice Jaźwiana Góra Jedlina Kalwaria Pacławska Kamera Kamienne Kamień nad Jaśliskami Kamień nad Rzepedzią Kołacznia Końskie Błota Kopystanka Kozigarb Koziniec Kretówki Krępak Krywe Las Klasztorny Leoncina Lisia Góra Liwocz Lupa Łęka Łysa Góra Minokąt Moczary Modrzyna Mójka Na Opalonym Na Oratyku Nad Jeziorem Myczkowieckim Nad Tanwią Nad Trzciańcem Olsza kosa w Stężnicy Olszyna Łęgowa w Kalnicy Pateraki Pniów Polanki Prządki im. prof. Henryka Świdzińskiego Przełom Hołubli Przełom Jasiołki Przełom Osławy pod Duszatynem Przełom Osławy pod Mokrem Przełom Sanu pod Grodziskiem Reberce Rezerwat Tysiąclecia na Cergowej Górze Sine Wiry Skarpa Jaksmanicka Słotwina Sochy (zlikwidowany) Sołokija Starzawa Suchy Łuk Szachownica kostkowata w Stubnie Szachownica w Krównikach Szwajcaria Ropczycka Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku Torfy Turnica Wadernik Wielki Las Wilcze Winna Góra Wisła pod Zawichostem Woronikówka Wydrze Zabłocie Zakole Zmysłówka Zwiezło Źródliska Jasiołki Źródła Tanwi

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne