Mahatman

Mohandas Karamchand Gandhi – Mahatma Gandhi

Mahatma(n) (dewanagari महात्मा, transkrypcja mahātmā) – Wielki Duch, Wielka Jaźń, tytuł w sanskrycie. Używany jest w odniesieniu do wybitnych duchowych i społecznych[1] przywódców indyjskich, szczególnie jako postaci autorytetów moralnych[2].

Etymologia

Słowo mahatman jest połączeniem dwóch sanskryckich słów: maha (oznaczającego „wielki”) i Atman (oznaczającego „duszę”). Sumaryczne znaczenie to: „posiadający wielkiego ducha, wielkoduszny, szlachetny, dostojny, wspaniały”. Jego forma tematyczna (podstawowa dla słów sanskryckich, rdzeń) to mahatman, natomiast mahatma to wersja dla mianownika liczby pojedynczej[2].

Konstrukcje

Tytuł mahatma spotyka się też w wersji rozbudowanej o partykułę honoryfikatywną dźi do postaci mahatmadźi[3]. W takiej konstrukcji zazwyczaj opuszcza się imiona własne podmiotu. Zwrotem w takiej formie zwracano się np. do M.K. Gandhiego[4].

Wyzwolenie mahatmy

W hinduizmie istnieje przekonanie, iż człowiek będący mahatmą osiągnie wyzwolenie w momencie śmierci ciała fizycznego, następuje wtedy połączenie jego energii życiowej z Jaźnią[5]. Komentując rodzaje wyzwolenia Ramana Maharishi objaśnia, iż nie ma różnic w jakości doświadczenia tego, który odszedł do brahmaloki i tam osiągnął wyzwolenie, oraz mahatmy (wyzwolonego w chwili śmierci) i dźiwanmukty (wyzwolonego za życia)[6].

Przykłady użycia

  • Taki przydomek posiadał Mohandas Karamchand Gandhi. Jedna z pierwszych osób, która zaczęła go tak tytułować to Rabindranath Tagore (którego Gandhi jako pierwszy nazwał Gurudew[7]). Z czasem Gandhi przyznał, że tytuł mahatmy wielokrotnie sprawiał mu głęboki ból i nigdy nie był dla niego przyjemny[8].
  • Mahatma Arja Bhikszu – nauczyciel z ruchu Arja Samadź[9].
  • Mahatma Hans Raj (1864–1938), działacz Arja Samadź[10].
  • mahatma Siva Chandra Vidyarnava[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Buddyzm i hinduizm w nauczaniu Jana Pawła II (1978-1999). Zebrali i opracowali Sabina Lach, Zdzisław J.Kijas OFMCon. Wyd. 1. Kraków: Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie, 2000, s. 135, seria: Biblioteka Ekumenii i Dialogu. Tom 10. ISBN 83-87681-44-X.
  2. ↑ a b Andrzej Ługowski: Mahatman. W: Tadeusz Herrmann, Joanna Jurewicz, Bogusław Jan Koc, Andrzej Ługowski: Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1992, s. 56. ISBN 83-900523-2-6.
  3. ↑ Tadeusz Margul: Indie na co dzień. Z notatnika religioznawcy. Wyd. 1. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1970, s. 102,104.
  4. ↑ II.4. Triumf i odwrót Gandhiego. W: Durga Das: Indie. Od Cruzona do Nehru i później. Wstęp Zakir Hussain. Wyd. 1. Warszawa: India EU Council, 2009, s. 109. ISBN 978-83-9289-490-2.
  5. ↑ 14:6. W: Sri Ramana Gita. The Teachings of Bhagavan Sri Ramana Maharshi. Wyd. 3. Tiruvannamalai: Sri Ramanasramam, 2006, s. 183–184. ISBN 81-88018-17-1.
  6. ↑ 14:5. W: Sri Ramana Gita. The Teachings of Bhagavan Sri Ramana Maharshi. Wyd. 3. Tiruvannamalai: Sri Ramanasramam, 2006, s. 182–183. ISBN 81-88018-17-1.
  7. ↑ 5.1. W: Barbara Grabowska, Bożena Śliwczyńska, Elżbieta Walter: Z dziejów teatru i dramatu bengalskiego. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1999, s. 93, seria: Teatr Orientu. ISBN 83-88238-19-1.
  8. ↑ Człowiek, który obudził śpiącego olbrzyma. W: Jerzy Chociłowski: Indyjska szarada. Wyd. 1. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 143, seria: Z reporterskich wędrówek.
  9. ↑ J.E Llewellyn: Autobiografia pewnej ascetki. W: Praktyki religijne w Indiach. Donald S.Lopez Jr (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2001, s. 557. ISBN 83-88238-68-X.
  10. ↑ Durga Das: Indie. Od Curzona do Nehru i później. Wstęp Zakir Hussain. Wyd. 1. Warszawa: India EU Council, 2009, s. 33. ISBN 978-83-9289-490-2.
  11. ↑ Gopinath Kawiradż: Pogląd siaktyjski w literaturze tantrycznej. (przekłożyła z języka hindi) Anna Rucińska. Wyd. 1. Warszawa: Fundacja Vivaswan, 2014, s. 90. ISBN 978-83-938477-3-0.

Media użyte na tej stronie

Gandhi writing 1942.jpg
Gandhi drafting a document at Birla House, Mumbai, August 1942.