Maiestas Domini
Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Zbawiciel w siłach. Nie opisano powodu propozycji integracji. |
Ten artykuł od 2010-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Maiestas Domini łac., Chrystus na majestacie, ikonograficzne przedstawienie tronującego Jezusa Chrystusa, zwykle w mandorli, w otoczeniu symboli ewangelistów.
Ukazuje Chrystusa, posiadającego identyczną naturę, jak Jego Ojciec, w niebiańskiej wspaniałości. Jezus w glorii tronuje na wszechświecie (kula) lub tęczy. Prawą rękę wyciąga w geście błogosławieństwa, a lewą trzyma księgę Ewangelii na kolanach. Wokół glorii przedstawione są cztery istoty kosmiczne i symbole ewangelistów - lew i byk na dole, a człowiek (anioł) i orzeł u góry. Każda z czterech istot trzyma swoją Ewangelię, która głoszona jest na cztery strony świata. Także aniołowie mogą podtrzymywać glorię i, tak jak cztery istoty, adorować Chrystusa. Przedstawienie Maiestas Domini wywodzi się z wizji Boga w Apokalipsie św. Jana (Ap 4,1 i n.), która z kolei opiera się na wizjach starotestamentowych proroków - Izajasza (Iz 6,1 i n.) i Ezechiela (Ez 1 i 10) (cherubiny i serafiny).
Maiestas Domini w sztuce
Najwcześniejsze monumentalne przedstawienie Maiestas Domini zachowało się w Hosios David w Salonikach (mozaika w apsydzie, koniec V w.). Po okresie ikonoklazmu (VIII/IX w.) temat ten bardzo rzadko występuje w sztuce Kościoła wschodniego, ponieważ Apokalipsa nie była uznawana za pełnowartościową część Biblii.
Natomiast na Zachodzie Maiestas Domini stanowi od czasów karolińskich jeden z głównych tematów sztuki chrześcijańskiej, np. na sklepieniach apsyd wielu kościołów, na oprawach bądź jako karta tytułowa ewangeliarzy (np. Ewangeliarz Anastazji).
W XII w. ulubionym miejscem przedstawień Maiestas Domini stają się tympanony głównych portali kościołów. Szczególnie wiele imponujących przykładów zachowało się we Francji, np. w Moissac (St-Pierre), w Arles (St-Trophime) i w Chartres (katedra).
Często wokół Maiestas Domini przedstawianych jest dwudziestu czterech Starców apokaliptycznych, np. w Chartres (w archiwoltach). W nadprożu poniżej siedzą apostołowie - ławnicy Chrystusa podczas Jego ponownego przybycia na sąd ostateczny. Wizerunek Chrystusa - Sędziego podczas sądu ostatecznego zastępuje powoli Maiestas Domini, które po 1300 r. przedstawiane jest bardzo rzadko. Sędzia-Zbawiciel, zwracający się do wiernych i pokazujący im swoje stygmaty, bardziej odpowiadał zmienionemu rozumieniu pobożności. Występuje głównie w sztuce romańskiej (miniatury, płaskorzeźby w tympanonach).
Galeria
Tympanon w bazylice Świętej Marii Magdaleny w Vézelay.
Nadproże w opactwie benedyktynów w Saint-Génis-des-Fontaines.
Tympanon w kościele Sainte-Foy w Conques.
Tympanon w katedrze Saint-Lazare d'Autun.
Zobacz też
Media użyte na tej stronie
Autor: nieznany, Licencja: CC BY 2.0
Dintel de Sant Genis de Fontanes
Jesus Christ the Pantocrator (Spas v silakh), Russian icon from first quarter of 18th cen.
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Autor: Christophe.Finot, Licencja: CC BY-SA 2.5
Conques, Aveyron, FRANCE
Abbatiale de Vézelay, Bourgogne, France : tympan central restauré de la façade