Majątek ziemski

Majątek ziemski, dobra, rzadziej folwark – rolne lub rolno-przemysłowe przedsiębiorstwo o dużej powierzchni (z reguły powyżej 50 hektarów gruntów ornych) stanowiące całość. W okresie feudalnym, głównie własność szlachecka, kościelna i królewska[1].

Majątki ziemskie były w zasadzie samowystarczalne, choć z czasem ulegały specjalizacji produkcyjnej. Ośrodkiem majątku była siedziba właścicieli, zwanych dawniej dziedzicami lub panami. Siedzibą mógł być skromny, drewniany dwór, pałac lub zamek. Majątek ziemski miał własną księgę hipoteczną i był z reguły niepodzielny. Od XIX wieku majątki ulegały parcelacji, co było związane z zachodzącymi zmianami ekonomicznymi, głównym powodem była utrata przymusowej i darmowej pracy wykonywanej przez chłopów a określanej mianem pańszczyzny[2]. Właściciele dokonywali również częściowej parcelacji, zazwyczaj parcelowano część dóbr z gruntami gorszej jakości a uzyskane sumy inwestowano w resztę majątku lub przeznaczano na spłatę jego zadłużenia[3].

Majątki ziemskie w Polsce o powierzchni powyżej 50 ha rozparcelowano na skutek reformy rolnej wprowadzonej w 1944 r. dekretem PKWN[4]. Wyłączenie z reformy rolnej majątków Kościoła było zasługą Józefa Stalina, który stanowczo odradzał polskim komunistom konfiskatę ziemi należącej do klasztorów i kościołów[5].

Przypisy

  1. ↑ Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza, Warszawa 1964, s. 908.
  2. ↑ Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza, Warszawa 1964, s. 528.
  3. ↑ Praca zbiorowa, Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku, Warszawa 1978, s. 302.
  4. ↑ Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944, Warszawa 1990, s. 138.
  5. ↑ Tadeusz Żenczykowski. Polska lubelska 1944 Warszawa 1990, s. 137, 138.