Makak tajwański

Makak tajwański
	Macaca cyclopis
	(Swinhoe, 1863)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Rodzaj	makak
Gatunek	makak tajwański
Synonimy
	Macacus cyclopis Swinhoe, 1863; Macacus (radiatus) affinis Blyth, 1863;
	Macacus cyclopis Swinhoe, 1863; Macacus (radiatus) affinis Blyth, 1863;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Makak tajwański^[5] (Macaca cyclopis) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Zasięg występowania

Makak tajwański jest szeroko rozpowszechniony we wschodnich górach na Tajwanie^[6].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1863 roku brytyjski przyrodnik Robert Swinhoe nadając mu nazwę Macacus cyclopis^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu wskazano Shou Shan, w Kaohsiung, w Hsien, na Tajwanie^[6]^[7].

M. cyclopis należy do grupy gatunkowej fascicularis^[6]. Badania oparte o dane molekularne wykazały rozbieżność tajwańskiego M. cyclopis i japońskiego M. fuscata od ich kontynentalnego przodka M. mulatta która nastąpiła 0,38–0,44 milionów lat temu^[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[6].

Etymologia

Macaca: port. macaca, rodzaj żeński od macaco „małpa”; Palmer sugeruje że nazwa ta pochodzi od słowa Macaquo oznaczającego w Kongo makaka i zaadoptowaną przez Buffona w 1766 roku^[9].
cyclopis: gr. κυκλος kuklos „okrąg”^[10]; -ωπις -ōpis „oblicze”, od ωψ ōps, ωπος ōpos „twarz”^[11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 42–60 cm (w tym osobniki żyjące w niewoli, 44 cm u jednej dziko żyjącej samicy), samców 47,5–65 cm (w tym osobniki żyjące w niewoli, 65 cm u jednego dziko żyjącego samca), długość ogona samic 35–41 cm (w tym osobniki żyjące w niewoli), samców 43,5–50 cm (w tym osobniki żyjące w niewoli); masa ciała samic 5,5–9,5 kg (w tym osobniki żyjące w niewoli), samców 6,3–18,5 kg (w tym osobniki żyjące w niewoli, 8,1 kg u jednego dziko żyjącego samca)^[12]. Silna małpa o nieco ciężkawym wyglądzie i ogonie średniej długości. Samiec jest większy od samicy. Nieznana jest struktura społeczna stad tych małp.

Ekologia

Makak jawajski w naturze żyje na wybrzeżach morskich, często na urwistych, skalistych brzegach. Ze względu na napór ludzi spotykany jest dzisiaj w głębi lądu na wysokości od 600 do 800 m n.p.m. Może żyć do wysokości 3000 m n.p.m. introdukowany w Japonii.

Żywi się głównie rośliny, poza tym wszystkożerny.

Status

Zwierzęta tego gatunku są poszukiwane z uwagi na smaczne mięso i do wykonywania preparatów medycznych. Gatunek jest narażony na wyginięcie. Liczebność słabo znana.

Przypisy

↑ Macaca cyclopis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b R. Swinhoe. On the Mammals of the Island of Formosa (China). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 350, 1862. (ang.).
↑ E. Blyth: Catalogue of the mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 8. (ang.).
↑ H.Y. Wu & Y.H.Y.W.& Y. Long H.Y. Wu & Y.H.Y.W.& Y., Macaca cyclopis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-26] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 222. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Macaca cyclopis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-26].
↑ J.-H. Chu, Y.-S. Lin & H.-Y. Wu. Evolution and dispersal of three closely related macaque species, Macaca mulatta, M. cyclopis, and M. fuscata, in the eastern Asia. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 43 (2), s. 418–429, 2007. DOI: 10.1016/j.ympev.2006.11.022. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 65.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 647–648. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.).
Encyklopedia Dzikich Zwierząt - Góry. Warszawa: Świat Książki 1997, ISBN 83-7129-211-2.

[itis-1] Macaca cyclopis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Swinhoe-2] R. Swinhoe. On the Mammals of the Island of Formosa (China). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 350, 1862. (ang.).

[Blyth-3] E. Blyth: Catalogue of the mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 8. (ang.).

[iucn-4] H.Y. Wu & Y.H.Y.W.& Y. Long H.Y. Wu & Y.H.Y.W.& Y., Macaca cyclopis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-26] (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 222. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Macaca cyclopis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-26].

[Chu&inni-8] J.-H. Chu, Y.-S. Lin & H.-Y. Wu. Evolution and dispersal of three closely related macaque species, Macaca mulatta, M. cyclopis, and M. fuscata, in the eastern Asia. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 43 (2), s. 418–429, 2007. DOI: 10.1016/j.ympev.2006.11.022. (ang.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=95_65]-10] Jaeger 1944 ↓, s. 65.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=185_155]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 155.

[Zinner&inni-12] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 647–648. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne