Makroglobulinemia Waldenströma

Makroglobulinemia Waldenströma (ang. Waldenström's macroglobulinemia) – pierwotna makroglobulinemia, charakteryzująca się układowym rozrostem komórek limfoplazmocytowych wytwarzających immunoglobulinę o dużej masie cząsteczkowej w szpiku kostnym, węzłach chłonnych i w śledzionie. Klasyfikowana jako chłoniak nieziarniczy określana jest jako chłoniak limfoplazmocytowy z dojrzałych komórek B. Produkowane białko wykrywane jest we krwi jako białko monoklonalne klasy IgM. Chorobę jako pierwszy opisał w 1944 roku szwedzki internista Jan Gösta Waldenström.

Epidemiologia

Makroglobulinemia Waldenströma jest rzadką chorobą, o zapadalności rocznej szacowanej na 2:1 000 000 u kobiet i 3:1 000 000 u mężczyzn. Mediana wieku w momencie rozpoznania przypada na 60-65 lat.

Etiologia

Etiologia makroglobulinemii Waldenströma nie jest znana. Rodzinne występowanie choroby u bliźniąt sugeruje udział czynników genetycznych w patogenezie choroby. Choroba częściej dotyka chorych z wirusowym zapaleniem wątroby C i po ekspozycji na promieniowanie jonizujące. Blisko 50% pacjentów z WM ma delecję długiego ramienia chromosomu 6^[1]. Czynnikiem predysponującym jest poprzedzająca MGUS.

Objawy i przebieg

Na obraz kliniczny choroby składają się:

• osłabienie, męczliwość, nawracające krwawienia z nosa
• objawy zespołu nadmiernej lepkości
• gorączka, poty nocne, spadek masy ciała
• bóle kostne (rzadko)
• objawy neurologiczne: obwodowa, symetryczna neuropatia czuciowo-ruchowa (parestezje, osłabienie siły mięśniowej, bardziej wyrażone w kończynach dolnych, zaburzenia widzenia, objaw Raynauda, bóle i zawroty głowy)
• nawracające zakażenia
• limfadenopatia
• hepatomegalia lub splenomegalia
• zmiany na dnie oka
• skaza krwotoczna.

Typy

• typ limfoplazmocytowy
• typ limfoplazmocytoidalny
• typ polimorficzny

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie:

• obecności białka monoklonalnego IgM w surowicy
• stwierdzenia nacieczenia szpiku małymi limfocytami różnicującymi się w kierunku plazmocytów
• immunofenotypem komórek: IgM+, CD5±, CD10-, CD19+, CD20+, CD23-, bez CD138.

Różnicowanie

• szpiczak plazmocytowy
• przewlekła białaczka limfatyczna
• łagodna gammapatia monoklonalna IgM

Leczenie

Wskazaniem do leczenia cytostatycznego jest wystąpienie objawów klinicznych choroby: objawów ogólnych, niedokrwistości, objawowej organomegalii, polineuropatii, zespołu nadlepkości.

• Leki alkilujące, analogi nukleozydów i rytuksymab są lekami pierwszego rzutu w leczeniu makroglobulinemii Waldenströma. Skuteczne są również kladrybina i fludarabina. Łączenie leków alkilujących, analogów nukleozydów i rytuksymabu powinno być oparte na wynikach aktualnych badań klinicznych. Rytuksymab u części pacjentów może powodować działania niepożądane, takie jak wzrost stężenia IgM i lepkości surowicy. W nawrotach choroby zaleca się stosowanie alternatywnych leków pierwszego rzutu lub ponowne zastosowanie tego samego leku.
• Autogeniczny przeszczep komórek macierzystych szpiku kostnego również może odgrywać znaczącą rolę w leczeniu nawrotów.
• W nawrotach u pacjentów nietolerujących leczenia mielotoksycznego do rozważenia (pozostawia się możliwości lecznicze) – talidomid lub talidomid z deksametazonem.
• U pacjentów nie idących na leczenie lub z nawrotami można rozważyć autogeniczny przeszczep komórek pnia. Przeszczep allogeniczny powinno się przeprowadzać jedynie w warunkach badania klinicznego.
• Plazmafereza powinna być leczeniem tymczasowym, do momentu włączenia leczenie ostatecznego.
• Kortykosteroidy mogą być skuteczne w objawowej mieszanej krioglobulinemii.
• Splenektomia stosowana jest rzadko, ale zalecana jest w leczeniu bolesnej splenomegalii i hipersplenizmu.

Przypisy

Bibliografia

• Anna Dmoszyńska (red.), Tadeusz Robak (red.): Podstawy hematologii. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2003, s. 308–312. ISBN 83-88063-94-4.
• Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne, tom II. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1543–1544. ISBN 83-7430-069-8.
• A. Jurczyszyn, A. B. Skotnicki. Makroglobulinemia Waldenströma – opinie ekspertów dotyczące nowych możliwości terapii oraz kryteria odpowiedzi na leczenie. „Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej”. CXII. 3, s. 1113–1121, 2004. 

Zobacz też

• zespół Binga-Neela

Linki zewnętrzne

• MACROGLOBULINEMIA, WALDENSTROM, SUSCEPTIBILITY TO, 1; WM1 w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)
• The International Waldenström's Macroglobulinemia Foundation site.
• Waldenström's macroglobulinaemia w bazie Who Named It (ang.)