Maksymilian Horwitz
 Maksymilian Horwitz, czerwiec 1937. Zdjęcie wykonane przez NKWD po aresztowaniu | |
| Data i miejsce urodzenia | 6 września lub 27 sierpnia 1877 Warszawa, Królestwo Polskie |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 20 września 1937 Moskwa, RFSRR, ZSRR |
| Przyczyna śmierci | egzekucja |
| Zawód, zajęcie | polityk, publicysta |
| Partia | PPS-Lewica, Komunistyczna Partia Polski, Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików) |
| Wyznanie | Ateizm |
| Rodzice | Gustaw Horwitz i Julia z d. Kleinmann |
| Małżeństwo | Stefania Heryng |
| Dzieci | Stanisław, Anna, Katarzyna, Pietia |
| Krewni i powinowaci | Janina Mortkowiczowa, Jakub Mortkowicz, Hanna Mortkowicz-Olczakowa, Joanna Olczak-Ronikier, Kamilla Kancewicz |
Maksymilian Henryk Horwitz, ps. Henryk Walecki (ur. 6 września lub 27 sierpnia[1] 1877 w Warszawie, zm. 20 września 1937 w Moskwie[2]) – doktor matematyk, polski i międzynarodowy działacz socjaldemokratyczny i komunistyczny i publicysta żydowskiego pochodzenia, ofiara „wielkiej czystki” w ZSRR.
Życiorys
Urodził się w zamożnej, zasymilowanej, warszawskiej rodzinie żydowskiej. Jego dziadek Lazar Horowitz był rabinem w Wiedniu. W 1893 ukończył Gimnazjum Wojciecha Górskiego, następnie studiował na kierunku matematyczno-fizycznym w Gandawie. W 1898 roku ukończył studia na Wydziale Fizyko-Matematycznym uzyskując doktorat, po czym podjął pracę dyrektora szkoły rzemiosł dla młodzieży żydowskiej. Równolegle prowadził aktywną działalność w warszawskiej organizacji Polskiej Partii Socjalistycznej. W latach 1905–1906 był więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej[3]. W kwietniu 1906 był współautorem planu słynnej akcji uprowadzenia z Pawiaka przez grupę bojowców Organizacji Bojowej PPS na czele z Janem Gorzechowskim Jurem 10 więźniów politycznych skazanych na karę śmierci przez wojskowy sąd doraźny[4]. Od rozłamu w PPS w listopadzie 1906 członek CKR PPS-Lewicy. Od 16 grudnia 1918 roku członek założyciel Komunistycznej Partii Robotniczej Polski i członek Komitetu Centralnego tej partii. W latach 1918–1919 i 1923–1925 był członkiem KC KPRP, w latach 1923–1924 członkiem Biura Politycznego KC KPRP, a w 1922 roku członkiem Komitetu Wykonawczego Kominternu. W latach 1919–1920 ponownie więziony był w Cytadeli Warszawskiej[3], a następnie w obozie dla internowanych w Dąbiu, z którego zbiegł w nocy z 8/9 grudnia 1920. Członek frakcji „większości” w KPRP i KPP, po 1926 odsunięty przez Komintern od funkcji partyjnych, przebywał stale w ZSRR. Od 1925 członek Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP(b)). Po VII Kongresie Międzynarodówki Komunistycznej (1935) w latach 1935–1937 sekretarz polityczny czasopisma „Komunisticzeskij Internacjonał” i członek międzynarodowej komisji kontroli Kominternu.
Aresztowany przez NKWD w czasie „wielkiej czystki” 21 czerwca 1937 w Hotelu Lux w Moskwie. 20 września 1937 skazany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR na karę śmierci za zdradę ojczyzny i udział w kontrrewolucyjnej organizacji terrorystycznej. Rozstrzelany tego samego dnia. Jego ciało zostało skremowane w krematorium na Cmentarzu Dońskim, a prochy pochowane anonimowo[2].
Zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe SN ZSRR postanowieniem z 29 kwietnia 1955[2].
Życie prywatne
Był synem Gustawa Horwitza (1844–1882) i Julii Horwitz z domu Kleinmann (1845–1912). Żonaty ze Stefanią Heryng (1881–1937), córką działacza socjalistycznego Zygmunta Herynga i Heleny Heryng, z którą miał troje dzieci (Stanisława, Annę i Katarzynę), później związany z Józefiną Swarowską, z którą miał syna Pietię[5]. Jego siostrami były: Kamilla Kancewicz i Janina (Żaneta) Mortkowiczowa.
Galeria
Maksymilian Horwitz 1898
Maksymilian Horwitz wśród uczestników kongresu II Międzynarodówki w Amsterdamie 1904. Stoi w najwyższym rzędzie drugi od prawej, obok Karl Kautsky
List gończy za Maksymilianem Horwitzem 1920
Maksymilian Horwitz, lata 20 XX wieku
Przypisy
- ↑ Historia Polski i Świata. T. 11.: Historia Polski – Polska 1831–1939. Mediasat Group S.A. dla Gazety Wyborczej, 2007, s. 497. ISBN 978-84-9819-818-8.
- ↑ a b c Валецкий Максимилиан Густавович.
- ↑ a b Stefan Król: Cytadela warszawska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 214.
- ↑ Agnieszka Janiak-Jasińska, Jak Polacy zrobili cara w konia. Atak na carskie więzienie na Pawiaku w 1906 roku.
- ↑ W ogrodzie pamięci. Znak, 2002, s. 357. ISBN 83-240-0110-7.
Bibliografia, linki
Media użyte na tej stronie
Maksymilian Horwitz aka Henryk Walecki (1877-1937) - Polish socialist and communist politician and theoretician
In August 1904, leaders of the socialist parties from around the world gathered in Amsterdam for the Sixth Congress of the Socialist International. https://rosaluxemburgblog.wordpress.com/2012/07/03/think-you-know-your-leaders-of-the-second-international/
Maksymilian Horwitz (1877-1937) Polish communist, leader of Communist Party of Poland, executed by NKVD during The Great Purge - Picture from the arrest of Maksymilian Horwitz in June 1937 by the NKVD. (the original of picture was located in KGB archives, copy in archive of KARTA Center)