Maksymilian Słuszkiewicz

Maksymilian Słuszkiewicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 października 1884
Sanok

Data i miejsce śmierci

17 stycznia 1940
Buchenwald

Burmistrz Sanoka
Okres

od 25 maja 1937
do 10 września 1939

Poprzednik

Jan Rajchel

Następca

Stepan Wanczycki

Faksymile

Maksymilian Słuszkiewicz (ur. 11 października 1884 w Sanoku, zm. 17 stycznia 1940 w Buchenwaldzie) – polski urzędnik policji i państwowy, działacz społeczny, ostatni burmistrz Sanoka w II Rzeczypospolitej.

Życiorys

Grób Pański na święto Wielkiejnocy wykonany przez Maksymiliana Słuszkiewicza w kościele franciszkanów w Sanoku
Upamiętnienie symboliczne Maksymiliana Słuszkiewicza na grobowcu Sameckich
Upamiętnienie symboliczne Maksymiliana Słuszkiewicza na grobowcu rodziców
Ulica Maksymiliana Słuszkiewicza w Sanoku

Urodził się 11 października 1884 w Sanoku[1][2] w mieszczańskiej rodzinie trudniącej się rzeźnictwem i masarstwem. Był synem Michała (1848–1936, kontynuujący rodzinne tradycje i prowadził zakład masarski[3][4], a także burmistrz Sanoka) i Pauliny z domu Dziura[1][5] (zm. 1926 w wieku 68 lat). Jego rodzice mieli 12 dzieci, z których troje zmarło w dzieciństwie, a dziewięcioro pozostałych to: Franciszek (1875–1944, jego synem, bratankiem Maksymiliana był Eugeniusz Słuszkiewicz), Józef (1880–1914), Teofila (1882–1951, żona Franciszka Martynowskiego[6]), Maksymilian (1884–1940), Władysława (1886–1971, po mężu Nowotarska, matka Wiesława Nowotarskiego i Witolda Nowotarskiego – stroiciela instrumentów muzycznych), Emilia (1888–1982), Witold (1890–1914[7][8], absolwent Akademii Handlu Zagranicznego[9], pisarz, kierownik kółka amatorskiego[10], jako ochotnik armii austriackiej walczył w bitwie pod Kraśnikiem, zmarł od ran wówczas odniesionych[11]), Roman (1892–1975) i Edmund (1895–1980). Wszyscy z nich ukończyli szkoły, trzech było absolwentami wyższych uczelni. Rodzina Słuszkiewiczów zamieszkiwała w Sanoku przy ulicy Tadeusza Kościuszki 60[12] (przy tej ulicy działał też sklep wędliniarski Słuszkiewiczów[13][14]).

Maksymilian uczył się w C. K. Gimnazjum w Sanoku (w II klasie w roku szkolnym 1897/1898[15], w III klasie w roku szkolnym 1899/1900[16]). Następnie ukończył Szkołę Administracyjną w Przemyślu[17]. Został urzędnikiem. Będąc sekretarzem w urzędzie ziemskim uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1902 został uznany przynależnym do gminy Sanok[18]. W 1907 pełnił funkcje aplikanta w urzędzie miasta. Podjął pracę w c. k. policji miejskiej w Sanoku, od 1 marca jako tymczasowy sierżant[2], od maja 1908 pracował na posadzie praktykanta policyjnego[19][20], 30 lipca 1908 tego roku złożył przysięgę służbową[2], a 5 sierpnia 1909 został mianowany stałym urzędnikiem miejskim[21]. Pełnił funkcję zastępcy inspektora policji miejskiej. Od 1910 był kancelistą miejskim. W 1911 był aplikantem manipulacyjnym[22]. W międzyczasie działał jako członek Polowych Drużyn Sokolich w Sanoku, działającym w gmachu przy ulicy Mickiewicza, Sanockiej Chorągwi Drużyn Bartoszowych, założonej 3 sierpnia 1911 r.[10][23]. Przed 1914 udzielał się jako organizator kółek dramatycznych[10].

W listopadzie 1918 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego[22] i dołączył do formowanego 3 batalionu Strzelców Sanockich. Władze samorządowe zwróciły się o zwolnienie go ze służby i powrócił do obowiązków urzędniczych. Od tego czasu kierował Polsko-Amerykańskim Komitetem Pomocy Dzieciom w okolicznych powiatach (do 1922 r.) i był sekretarzem Powiatowego Urzędu Ziemskiego. W kolejnych latach funkcjonował w ramach sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[24][25][26] (1912, 1920, 1921, 1922, 1924, 1939[27], udzielał się w Czytelni Mieszczańskiej w budynku Ramerówka. Był czołowym działaczem kulturalnym w mieście, organizującym uroczystości, obchody, imprezy masowe, przedstawienia, bale, akademie[28]. Był członkiem czynnym zwyczajnym Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie[29]. W 1920 był inicjatorem i założycielem Towarzystwa Muzyczno-Dramatycznego „Gamba” (wraz z nim Marian Kawski).

Był wybierany radnym miejskim (od 1928 r.[30], od 1933 r.). Od 1929 był komisarycznym szefem Kasy Chorych[22]. Funkcjonował w szeregach Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem[31]. W 1932 został członkiem połączonej rady w związku z połączeniem gminy Sanok i gminy Posada Olchowska[32]. Został radnym w 1934[33]. 3 marca 1934, po drugim wyborze Jana Rajchla na stanowisko burmistrza Sanoka, Maksymilian Słuszkiewicz został jego zastępcą[33][34]. W połowie 1935 został zastępcą członka Okręgowej Komisji Wyborczej nr 77 we Sanoku przed wyborami parlamentarnymi w 1935[35].

W 1936 został członkiem sanockiego komitetu Zjazdu Górskiego zorganizowanego w sierpniu 1936 w Sanoku[36]. Po tym jak z funkcji burmistrza zrezygnował Jan Rajchel (zmarł 10 kwietnia 1937 r.), 25 maja 1937 Rada Miasta wybrała na jego następcę Maksymiliana Słuszkiewicza (nowym wiceburmistrzem został Juliusz Bruna[37]). Funkcję włodarza miasta sprawował przez ostatnie dwa lata istnienia II Rzeczypospolitej, w tym po wyborach z 1939 r.[38]. Stanowisko pełnił jako emeryt (jego roczne uposażenie – 3187 zł – było znacząco niższe od poprzednika, który otrzymywał 6332 zł)[39].

Działał społecznie, w tym w ramach Towarzystwa Polskiej Ochronki Dzieci Chrześcijańskich[40]. Był bibliofilem[41][42]. Miał artystyczne usposobienie, hobbystycznie rzeźbił i malował, zaś w sferze zarządzania miastem przejawiało się to w dbałości o estetyczny wygląd Sanoka; ponadto kierował amatorskim zespołem teatralnym, w ramach którego był jednocześnie reżyserem i aktorem[17]. Dbał o życie kulturalne i religijne: organizował bale branżowe (np. oficerskie, mieszczańskie, kolejarskie), z bratem Edmundem przygotowywał inscenizacje jasełek[43], a wraz z Władysławem Lisowskim wykonywał dekoracje szopek bożonarodzeniowych i Grobów Pańskich w kościele Przemienienia Pańskiego w Sanoku i kościele franciszkanów[44][45][46]. Był członkiem komitetu organizacyjnego I Zjazdu Absolwentów z okazji 50-lecia sanockiego gimnazjum w 1938 r.[47]. W latach 30. zasiadał w radzie nadzorczej Komunalnej Kasy Oszczędności Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka[48]. W 1932 zasiadał w radzie nadzorczej Komunalnej Kasy Oszczędności Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka, funkcjonującej w budynku przy ul. Tadeusza Kościuszki 4[48], w 1936 był wiceprezesem rady[49], a po objęciu stanowiska burmistrza został prezesem rady nadzorczej[50].

W Sanoku 1938 Maksymilian Słuszkiewicz był przypisany do adresów: w 1938 ulica Jagiellońska 4[51], w 1939 ulica Henryka Sienkiewicza 3[52][53]. Jego żoną od 28 września 1912 była Stefania Anna z domu Samecka (1889–1959)[54], córka sanockiego organisty Jana Sameckiego i Marianny z domu Różewicz[1][2], także należąca do Drużyn Bartoszowych[10] (historia starań Maksymiliana o jej rękę była powszechnie znaną w mieście[17]). Mieli córki, w tym Marię Wandę (ur. 1917)[55], syna Przemysława Jerzego (zm. 5 kwietnia 1922 mając 12 miesięcy)[56][57].

W czasie bezpośredniego zagrożenia atakiem III Rzeszy na Polskę, w mieście zorganizowano zbiórkę wśród mieszkańców, której środki przekazano na rzecz nabycia broni dla polskiego wojska. Po wybuchu II wojny światowej, przez pierwsze dni września odpowiedzialnie działał na rzecz mieszkańców w zakresie ewakuacji i zarządzania. Sam odmówił wyjazdu. W pierwszych dniach kampanii wrześniowej podjął decyzję o demontażu i ukryciu wartościowych składników technicznych wodociągów miejskich, które następnie w wymuszony sposób zostały przekazane okupującym miasto Niemcom[58]. Obowiązki burmistrza pełnił do 10 września. Po wkroczeniu Niemców, został pierwszy raz aresztowany, po czym zwolniony z sugestią aby opuścił miasto[17]. Mimo tego postanowił honorowo pozostać w Sanoku wraz z jego mieszkańcami. 21 września 1939 został aresztowany ponownie wskutek donosu z zarzutem działalności na niekorzyść Niemców, prawdopodobnie wytworzonego przez Ukraińców[59]. Uwięzienie i dalszy los burmistrza był jednocześnie reperkusją próby ukrycia przed Niemcami urządzeń wodociągowych[58]. Prócz niego w grupie osobistości sanockich wyznaczonych przez dowództwo 1 Dywizji Strzelców Górskich jako 10 zakładników bezpieczeństwa (aresztowani zostali także adwokat i prezes TG „Sokół” Jerzy Pietrzkiewicz, sędzia Zygmunt Kruszelnicki i wyższy funkcjonariusz Policji Państwowej w Sanoku, Antoni Nabywaniec)[60][61][62][63][64]. Celem jego zwolnienia, mieszkańcy miasta przygotowali do władz okupacyjnych zbiorowy list z kilkuset podpisami[65], jednak żona burmistrza nie przekazała go władzom okupacyjnym z obawy przed możliwymi konsekwencjami dla podpisanych (petycję poparli także Łemkowie i gmina żydowska, która zaoferowała opłacenie kaucji w złocie, czemu sprzeciwił się sam burmistrz przewidując, że Niemcy nie wywiążą się z takiej umowy). Po kilku dniach aresztowania został wywieziony z miasta[66]. 8 marca 1940 jego żona otrzymała zawiadomienie, iż Maksymilian Słuszkiewicz zmarł w niemieckim obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie 17 stycznia 1940 (wcześniej był przetrzymywany w Weimarze)[a] (wśród zwróconych rodzinie przedmiotów należących do niego, było także niemieckie administracyjne zezwolenie z września 1939 r., umożliwiające opuszczenie miasta w tym czasie[17]). 16 lutego 1940 odbył się potajemny, symboliczny pogrzeb Maksymiliana Słuszkiewicza na sanockim cmentarzu[46].

Upamiętnienie

Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 nazwisko Maksymiliana Słuszkiewicza zostało wymienione w apelu poległych w gronie ofiar umęczonych w obozie oświęcimskim i innych obozach na ziemi niemieckiej[67] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum[68].

W kościele franciszkanów w Sanoku powstało malowidło z gatunku polichromii autorstwa malarza Władysława Lisowskiego[69] wykonane w latach 1937–1939; fresk na łuku łączącym nawę główną z prezbiterium ukazuje scenę hołdu składanego przez przedstawicieli różnych stanów społecznych Matce Bożej, a wśród osób uwielbiających jest m.in. Maksymilian Słuszkiewicz namalowany w stroju szlacheckim i trzymający w dłoni karabelę[70][71].

Po śmierci Maksymilian Słuszkiewicz został upamiętniony w trzech lokalizacjach Cmentarza Centralnego w Sanoku: na grobowcu rodziny Sameckich[72][73], na grobowcu swoich rodziców, Michała i Paulicy Słuszkiewiczów oraz w 1962 został wymieniony na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej wśród innych ofiar nazizmu i niemieckich obozów koncentracyjnych pochodzących z Sanoka i ziemi sanockiej.

Na terenie Sanoka w dzielnicy Dąbrówka została ustanowiona ulica nazwana imieniem i nazwiskiem Maksymiliana Słuszkiewicza[74].

Z okazji obchodów 125-lecia istnienia sanockiego gniazda TG „Sokół” 7 czerwca 2014 na gmachu „Sokoła” w Sanoku została odsłonięta tablica upamiętniająca miejscowych działaczy sokolich, Maksymiliana Słuszkiewicza, Jerzego Pietrzkiewicza i Zygmunta Kruszelnickiego[75][76][77].

Uwagi

  1. Trzej pozostali sanoczanie aresztowani i wywiezieni wraz z nim, zmarli w tym samym czasie na przełomie 1939/1940; A. Nabywaniec 9 grudnia 1939 w Weimarze, Z. Kruszelnicki 9 marca 1940 w obozie, J. Pietrzkiewicz w marcu 1940.

Przypisy

  1. a b c Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 5 (poz. 51).
  2. a b c d Policja miejska w Sanoku 2008 ↓, s. 57.
  3. Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 416-417.
  4. Wojciech Sołtys, Budownictwo, przemysł, rzemiosło i handel, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 535.
  5. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 120.
  6. Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 321 (poz. 81).
  7. Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 238 (poz. 74).
  8. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 142.
  9. Tekla Wolwowicz. Z odległych lat. „Rocznik Sanocki”. Tom VI, s. 19, 1988. 
  10. a b c d Jan Bach: Wykaz imienny członków Drużyn Bartoszowych. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 383.
  11. Mannschaft. „Nachrichten über Verwundete und Verletzte”. Nr 344, s. 41, 18 marca 1915 (niem.). 
  12. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 280.
  13. Tanecznym krokiem przez życie (pol.). biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2013-07-30].
  14. 100 lat życia to bardzo piękny jubileusz (pol.). sokolsanok.pl, 2016-02-27. [dostęp 2013-07-30].
  15. XVII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898. Sanok: Fundusz Naukowy, 1898, s. 36.
  16. 19. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1899/1900. Sanok: Fundusz Naukowy, 1900, s. 45.
  17. a b c d e Dorota Mękarska. Maksymilian Słuszkiewicz. Ostatni przedwojenny burmistrz Sanoka. „Tygodnik Sanocki”. Nr 21, s. 10, 9 października z 1991. 
  18. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 460 (poz. 102).
  19. Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku od 18 kwietnia 1907-1914. T. XIII. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 67. [dostęp 2021-12-13].
  20. Policja miejska w Sanoku 2008 ↓, s. 56.
  21. Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku od 18 kwietnia 1907-1914. T. XIII. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 117. [dostęp 2021-12-13].
  22. a b c Policja miejska w Sanoku 2008 ↓, s. 58.
  23. Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 205, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  24. Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 29 listopada 2009. [dostęp 2014-03-12].
  25. Temat nazwy placu pomiędzy „Sokołem” a II LO powraca na obrady Rady Miasta (pol.). sokolsanok.pl, 2011-09-18. [dostęp 2016-02-27].
  26. Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 40.
  27. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149, 152, 155, 157. ISBN 978-83-939031-1-5.
  28. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 137, 224.
  29. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej za rok 1919. Lwów: 1920, s. 26.
  30. Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 38, 40, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  31. Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 515.
  32. Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 41, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  33. a b Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 43, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  34. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 133.
  35. Dział urzędowy. 87. Ogłoszenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 14, s. 121, 25 lipca 1934. 
  36. Program Zjazdu Górskiego w Sanoku 1936 r. 14–17 sierpnia. Warszawa: 1936, s. 9.
  37. Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 44, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  38. Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 47, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  39. Wojciech Sołtys, Budownictwo, przemysł, rzemiosło i handel, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 524.
  40. Edward Zając, Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 603, 609.
  41. Wojciech Sołtys, Pierwsze miesiące wolności, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 518.
  42. Ostatni burmistrz Sanoka. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 39.
  43. Dorota Mękarska. Wigilie w sanockich rodzinach. „Echo Sanoka”, s. 8, Nr 14 z 20 grudnia 1993. 
  44. Wielkanoc 1935 r. z kroniki klasztornej. „Słówko”. Nr 14, s. 3, 4 kwietnia 1999. Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Sanoku. 
  45. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka. Część druga, Sanok 2000, s. 62.
  46. a b Edward Zając, Z sokolniczym epizodem w życiorysie, Tygodnik Sanocki, nr 19 (600) z 9 maja 2003, s. 7.
  47. Sprawozdanie Jubileuszowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888-1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu wychowawców i wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości. Sanok: 1938, s. 5.
  48. a b Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1934, s. Nr 10186.
  49. Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1936, s. Nr 409.
  50. Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1938, s. Nr 415.
  51. Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 504.
  52. Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
  53. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 356. ISBN 978-83-60380-26-0.
  54. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 511 (poz. 700).
  55. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 513 (poz. 725).
  56. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 268 (poz. 55).
  57. Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. 182 (poz. 2706).
  58. a b Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka. Część druga, Sanok 2000, s. 174.
  59. Andrzej Romaniak: W 70 rocznicę sanockiego września (pol.). 1 września 2009. [dostęp 2013-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-17)].
  60. Mieczysław Przystasz. Powiat sanocki w latach 1939–1947. „Rocznik Sanocki”. Tom II, s. 235, 1967. 
  61. Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 19.
  62. Edward Zając, W latach II wojny światowej i konspiracji. System okupacji. Doświadczenia Września 1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 598.
  63. Andrzej Romaniak. Sanocki wrzesień. „Tygodnik Sanocki”. Nr 36 (1236), s. 9, 4 września 2015. 
  64. Edward Zając, Sanockie biografie, Sanok 2009, s. 99.
  65. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 138.
  66. Kazimierz Konkol o obozie jenieckim (pol.). gimniebieszczany1.vgh.pl. [dostęp 2013-07-30].
  67. Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 70.
  68. Zjazd w fotografii. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 231.
  69. Przewodnik po kościele i klasztorze Franciszkanów w Sanoku w opracowaniu o. Witolda Pobiedzińskiego OFMConv, Sanok 2007, s. 16.
  70. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka. Część druga, Sanok 2000, s. 61.
  71. Ostatni burmistrz Sanoka. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 37-38.
  72. Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1991, s. 14.
  73. Stefan Stefański: Spacer po cmentarzu przy ul. Rymanowskiej. zymon.com.pl. [dostęp 2014-05-17].
  74. Wykaz nazw ulic miasta Sanoka. sanok.pl, 13 stycznia 2012. [dostęp 2014-05-10].
  75. TG „Sokół” w Sanoku organizuje uroczystość 125-lecia gniazda sanockiego. sokolsanok.pl. [dostęp 2018-05-02].
  76. 125 lat sanockiego TG „Sokół”. Zobacz, jak świętowali sanoczanie. esanok.pl, 14 maja 2014. [dostęp 2018-05-02].
  77. Bartosz Błażewicz. Rocznicowy zlot sokolników. „Tygodnik Sanocki”. Nr 24 (1173), s. 9, 13 czerwca 2014. 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Samecki family grave at Central Cemetery in Sanok, Maksymilian Słuszkiewicz plaque.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Upamiętnienie symboliczne Maksymiliana Słuszkiewicza na grobowcu Sameckich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
Maksymilian Słuszkiewicz.jpg
Maksymilian Słuszkiewicz
Maksymilian Słuszkiewicz Street in Sanok 3.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ulica Maksymiliana Słuszkiewicza w Sanoku.
Signature of Maksymilian Słuszkiewicz (1938).jpg
Podpis Maksymiliana Słuszkiewicza (1938)
Słuszkiewicz family grave at Central Cemetery in Sanok, Maksymilian and others.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Słuszkiewicz na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.Pochowany były burmistrz Michał Słuszkiewicz i symbolicznie upamiętniony jego syn Maksymilian, który poniósł śmierć w obozie Buchenwald.
Jesus grave at Franciscan church in Sanok made by Maksymilian Słuszkiewicz (1918-1939).JPG
Lewa nawa w kościele franciszkanów w Sanoku. Grób Pański wykonany przez Maksymiliana Słuszkiewicza na święta Wielkiej Nocy. Fotografia z lat 1918-1939