Malowane cerkwie w regionie Trodos

Malowane kościoły w regionie Trodos^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Cypr
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III, IV
Numer ref.	351
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1985 na 9. sesji
Dokonane zmiany	2001
Położenie na mapie Cypru Agios Nikolaos tis Stegis w Kakopetria
34°59′23,6″N 32°54′08,5″E/34,989889 32,902361
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Malowane kościoły w regionie Trodos – kościoły z okresu bizantyjskiego w regionie Trodos na Cyprze, charakteryzujące się wnętrzami bogato zdobionymi freskami.

W 1985 roku 9 kościołów zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2001 roku wpis rozszerzono o kościół Agia Sotira tou Soteros w miejscowości Palechori.

Opis

Chrześcijaństwo na Cyprze zaczęło rozwijać się od czasu przybycia św. Pawła na wyspę. Prawdopodobnie apostoł w czasie swojej pierwszej podróży misyjnej z Barnabą i Herakliuszem dotarł w góry Trodos. Wtedy w regionie powstały pierwsze świątynie chrześcijańskie.

W regionie Trodos znajduje się duża liczba kościołów i klasztorów z okresu Cesarstwa Bizantyńskiego, które podbiło Cypr w 965 roku^[1]. Świątynie o prostych bryłach, kryte są dwuspadowym dachem^[1]. Ich wnętrza są bogato dekorowane freskami^[1]. Jedne z najważniejszych cykli malowideł to XII-wieczne freski w świątyni Panagia Phorbiotissa w Nikitari oraz w świątyni Panagia tou Arakou we wsi Lagudera stanowiące doskonały przykład sztuki monumentalnej z okresu Komnenów^[1]. Wysokiej jakości freski z XII i XIV wieku zachowały się m.in. w Panagia tou Moutoulla^[1]. Późnobizantyjskie malowidła – w stylu rozwijającym się po upadku cesarstwa – znajdują się m.in. w świątyni Archangelos Michail (1474) oraz w kościele Timios Stavros tou Agiasmati (1494)^[1].

W 1985 roku 9 kościołów zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2]. W 2001 roku wpis rozszerzono o kościół Agia Sotira tou Soteros w miejscowości Palechori^[3]. W 2002 roku kościół Panagia Chrysokourdaliotissa w Spilii został wpisany na cypryjską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Cypr zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa^[2].

W regionie znajduje się wiele innych kościołów i zespołów klasztornych, w tym klasztor Kykkos, które nie zostały wpisane na listę UNESCO^[4].

Kościoły wpisane na listę UNESCO

Poniższa tabela przedstawia kościoły w regionie Trodos wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Wezwanie świątyni – transliteracja nazwy greckiej;

Położenie – miejscowość; współrzędne geograficzne;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Wezwanie świątyni	Widok z zewnątrz	Wnętrze	Położenie	Opis
351-001	Agios Nikolaos tis Stegis	(c) Coranton z niemieckiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0		Kakopetria 34°58′38,2″N 32°53′22,4″E/34,977278 32,889556	Kościół zbudowany w XI wieku, ok. 5 km na północ od wsi Kakopetria, jedyny zachowany budynek dawnego zespołu klasztornego[5]. Jego wnętrze zdobią freski z okresu od XI do XVII wieku[5].
351-002	Agios Ioannis Lampadistis			Kalopanagiotis 34°59′32,4″N 32°49′48,9″E/34,992333 32,830250	Zespół klasztorny wybudowany w XI wieku we wsi Kalopanagiotis słynącej ze źródeł siarkowych[6]. Obejmuje dwie cerkwie i kaplicę ozdobione freskami z okresu od XIII do XV wieku[6].
351-003	Panagia tis Asinou (Panagia Phorviotissa)			Nikitari 35°02′46,8″N 32°58′24,4″E/35,046333 32,973444	Świątynia w pobliżu miejscowości Nikitari wzniesiona na początku XII w.[7] Jej nazwa wywodzi się od greckiego miasta Asine, założonego w XI w. p.n.e. na południe od współczesnej wioski[7]. Świątynia została zbudowana na planie prostokąta z niszami po obu stronach[7]; przykryta dwuspadowym dachem krytym płaskimi dachówkami[7]. We wnętrzu zachowała się większość oryginalnych fresków[7]. Pierwotnie była kaplicą rodową bizantyjskiego stratega Nikeforosa Magistrosa (zm. 1115). W kolejnych latach była w posiadaniu pobliskiego klasztoru w Forbii[7]. Spośród malowideł wyróżnia się przedstawienie Chrystusa chodzącego po wodzie w otoczeniu aniołów[7].
351-004	Panagia tou Arakou			Lagudera 34°57′55,8″N 33°00′25,6″E/34,965500 33,007111	Świątynię wzniesiono przed 1191 rokiem na skraju wsi Lagoudera[8]. W jej wnętrzu zachowały się freski o jaskrawych kolorach[8]. W kopule umieszczono malowidło przedstawiające majestatyczną postać Chrystusa Pantokratora[8].
351-005	Panagia tou Moutoulla			Mutulas 34°58′57,5″N 32°49′27,3″E/34,982639 32,824250	Niewielka świątynia z 1280 roku[9]. Jeden z najwcześniejszych przykładów kaplic bizantyjskich krytych drewnianym dachem[9]. Wnętrze świątyni ozdabiają freski pochodzące z czasu budowy[9].
351-006	Archangelos Michail			Pedulas 34°58′03,7″N 32°49′53,3″E/34,967694 32,831472	Świątynia wzniesiona w stylu późnobizantyjskim w 1474 roku[10].
351-007	Timios Stavros			Pelendri 34°53′34,9″N 32°57′58,8″E/34,893028 32,966333	Świątynia z przełomu XIII i XIV wieku, z wnętrzem zdobionym freskami[11].
351-008 |	Panagia tis Podithou			Galata 35°00′13,1″N 32°53′46,0″E/35,003639 32,896111	Świątynia z 1502 roku, część dawnego kompleksu klasztornego[12]. Jej wnętrza zdobią freski stanowiące połączenie stylu włoskiego i bizantyjskiego[12].
	Panagia Theotokos			Galata 35°00′10,7″N 32°53′49,5″E/35,002972 32,897083
351-009	Timios Stavros tou Agiasmati			Platanistasa 34°58′44,7″N 33°02′49,1″E/34,979083 33,046972	Świątynia ok. 3 km od wsi Platanistasa, wzniesiona w XV w., której wnętrza zdobi najlepiej zachowany cykl fresków z drugiej połowy XV wieku na Cyprze[13].
351-010	Metamorfosis tou Sotiros (Agia Sotira)			Palechori 34°55′18,5″N 33°05′40,9″E/34,921806 33,094694	Świątynia wzniesiona w XVI wieku, której wnętrza zdobią freski z okresu budowy[14].

Przypisy

Zobacz też

• Cerkiew św. Paraskiewy w Jeroskipu