Mangusteczka karłowata

Mangusteczka karłowata
Helogale parvula[1]
(Sundevall, 1847)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

mangustowate

Podrodzina

Mungotinae

Rodzaj

mangusteczka

Gatunek

mangusteczka karłowata

Podgatunki
  • H. p. parvula (Sundevall, 1847)
  • H. p. ivori O. Thomas, 1919
  • H. p. mimetra O. Thomas, 1926
  • H. p. nero O. Thomas, 1928[16]
  • H. p. ruficeps Kershaw, 1922
  • H. p. undulata (Peters, 1852)
  • H. p. varia O. Thomas, 1902
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[17]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Mangusteczka karłowata[18], mangusta karłowata (Helogale parvula) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Mungotinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestinae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1847 szwedzki zoolog Carl Jakob Sundevall nadając mu nazwę Herpestes parvulus[2]. Holotyp pochodził z Transwalu, w Południowej Afryce[19].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają siedem podgatunków, jednak zachodzi potrzeba ich rewizji taksonomicznej[20]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

PodgatunekOryginalna nazwaAutor i rok opisuMiejsce typowe
H. p. ivoriHelogale ivoriO. Thomas, 1919Lumbo, Mozambik[21].
H. p. mimetraHelogale mimetraO. Thomas, 1926Ganguela, Angola[22].
H. p. neroHelogale parvula neroO. Thomas, 1928Okorosave, Kaokoland, północna Namibia[23].
H. p. ruficepsHelogale brunnula ruficepsKershaw, 1922Monze, 200 mi (322 km) na południe od Ndoli, półonocno-zachodnie Zimbabwe[24].
H. p. undulataHerpestes undulatusPeters, 1852Mossimboa, Mozambik[25].
H. p. variaHelogale variaO. Thomas, 1902Dystrykt Mweru, północne Zimbabwe[26].

Etymologia

  • Helogale: gr. ἑλος helos „bagno”; γαλεή galeē lub γαλή galē „łasica”[27].
  • parvula: łac. parvulus „bardzo mały, malutki”, od parvus „mały”; przyrostek zdrabniający -ulus[28].
  • ivori: Ivor Montagu (1904–1984), brytyjski filmowiec, scenarzysta, producent, krytyk filmowy, pisarz, tenisista stołowy, działacz komunistyczny w latach 30. XX wieku[11].
  • ruficeps: łac. rufus „czerwony, rudy”; -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”[29].
  • undulata: łac. undulatus „z oznaczeniami w kształcie fal”, od unda „fala”[30].
  • varia: łac. varius „różny, różnorodny, wielobarwny”[31].

Zasięg występowania

Mangusteczka karłowata występuje w Afryce Środkowej, Wschodniej i Południowej zamieszkując w zależności od podgatunku[20]:

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 18,5–23 cm, samców 16–22,7 cm, długość ogona samic 14,2–18,8 cm, samców 15,2–18,3 cm, długość ucha samic 1,4–2,1 cm, samców 1,5–2,1 cm, długość tylnej stopy samic 4,1–4,9 cm, samców 4,1–5,1 cm; masa ciała samic 213–341 g, samców 223–341 g (Botswana); masa ciała samic 221–395 g, samców 265–415 g (Park Narodowy Serengeti)[32]. Sierść mangust karłowatych jest szorstka i niezbyt długa. Jej barwa może mieć bardzo różne odcienie brązu. Brzuch jest zazwyczaj jaśniejszy od reszty ciała. Ogon mangusty ma długość około 19 cm; jest dosyć dobrze umięśniony, bo zwierzę wykorzystuje go jako podporę podczas stania na tylnych łapach. Wzór zębowy: I C P M = 36[32].

Tryb życia

Gatunek ten spotykamy na sawannach i półpustyniach, zazwyczaj w niewielkiej odległości od jakiegoś źródła wody. Sporadycznie występują w terenach górzystych i w suchych lasach akacjowych. Aktywna w ciągu dnia i bardzo towarzyska, żyje w stadach. Swoje areały znakują wydzieliną z gruczołów przyodbytowych stojąc na przednich łapkach, prawdopodobnie w celu powiększenia swej wielkości w oczach drapieżników. Najczęściej do rozrodu przystępuje para najwyżej stojąca w hierarchii. Zachowania godowe to wzajemna pielęgnacja sierści i świergoczące głosy. Żywią się owadami, małymi ssakami, ptakami, korzeniami, bulwami i owocami. Wiele zachowań identycznych jak zachowanie mungo pręgowanego. Żyje w stadach, prowadzi dzienny tryb życia. Osobniki dożywają około 10-11 lat.

Zagrożenie i ochrona

Obecnie populacjom mangusty nie zagraża wyginięcie.

Przypisy

  1. ↑ Helogale parvula, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b C.J. Sundevall. Nya Mammalia från Sydafrika. „Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-akademiens forhandlingar”. 3 (4), s. 121, 1847. (łac. • szw.). 
  3. ↑ W.C.H. Peters. Mittheilung über die in Mossambique beobachteten Mangusten. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1852, s. 81, 1852. (niem.). 
  4. ↑ O. Thomas. On the dwarf mungoose (Helogale) of Somaliland. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20 (118), s. 378, 1897. (ang.). 
  5. ↑ Thomas 1902 ↓, s. 119.
  6. ↑ Thomas 1902 ↓, s. 120.
  7. ↑ O. Thomas. New mammals collected in North-East Africa by Mr. Zaphiro, and presented to the British Museum by W. N. McMillan, Esq. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 18 (106), s. 300, 1906. (ang.). 
  8. ↑ O. Thomas & H. Schwann. [Mammals collected by Mr. C. H. B. Grant in the Zoutpansberg district of the Transvaal, and presented to the National Museum by Mr. C. D. Rudd]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 33, s. 10, 1906. (ang.). 
  9. ↑ a b O. Thomas. Further new African mammals. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 5 (26), s. 194, 1910. (ang.). 
  10. ↑ O. Thomas. Four new African carnivores. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 8 (48), s. 724, 1911. (ang.). 
  11. ↑ a b O. Thomas. On a small collection of mammals from Lumbo, Mozambique. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 4 (19), s. 31, 1919. (ang.). 
  12. ↑ P.S. Kershaw. On a collection of mammals obtained by Capt. G. C. Shortridge in Northern Rhodesia, with field-notes by the collector. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10 (55), s. 103, 1922. (ang.). 
  13. ↑ O. Thomas. Some new African Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17 (97), s. 180, 1926. DOI: 10.1080/00222932608633388. (ang.). 
  14. ↑ O. Thomas. On mammals from Ovamboland and the Cunene River, obtained during Capt. Shortridge's third Percy Sladen and Kaffrarian Museum Expedition into South-West Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1926 (1), s. 293, 1926. (ang.). 
  15. ↑ A. Roberts. Birds and Mammals from South-West Africa collected by Mr. R. D. Bradfield and presented to the Transvaal Museum, with taxonomic notes and descriptions of new forms. „Annals of the Transvaal Museum”. 12, s. 323, 1928. (ang.). 
  16. ↑ O. Thomas. Two new S.W. African mungooses. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 2 (11), s. 408, 1928. DOI: 10.1080/00222932808672901. (ang.). 
  17. ↑ L. Sharpe, J. Kern & E. Do Linh San, Helogale parvula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-28] (ang.).
  18. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 144. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  19. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Helogale parvula. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-28].
  20. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 420. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  21. ↑ Zijlstra ↓, s. N#42489.
  22. ↑ Zijlstra ↓, s. N#42491.
  23. ↑ Zijlstra ↓, s. N#42493.
  24. ↑ Zijlstra ↓, s. N#42497.
  25. ↑ Zijlstra ↓, s. N#42499.
  26. ↑ Zijlstra ↓, s. N#42500.
  27. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 315, 1904. (ang.). 
  28. ↑ The Key to Scientific Names ↓, parvula [dostęp 2022-04-28].
  29. ↑ The Key to Scientific Names ↓, ruficeps [dostęp 2022-04-28].
  30. ↑ The Key to Scientific Names ↓, undulata [dostęp 2022-04-28].
  31. ↑ The Key to Scientific Names ↓, varia [dostęp 2022-04-28].
  32. ↑ a b J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 325–326. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

Bibliografia

  • O. Thomas. On some new mammals from northern Nyasaland. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1902 (1), s. 118–121, 1902. (ang.). 
  • J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-25]. (ang.).
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Dwarf Mongoose (Helogale parvula) (6002158282).jpg
Autor: Bernard DUPONT from FRANCE, Licencja: CC BY-SA 2.0
S36 South of Nhlanguleni, Kruger NP, SOUTH AFRICA