Mania

Epizod maniakalny
ilustracja
ICD-10F30
F30.0Hipomania
F30.1Mania bez objawów psychotycznych
F30.2Mania z objawami psychotycznymi
F30.8Inne epizody maniakalne
F30.9Epizod maniakalny nieokreślony
MeSHD001714

Maniazaburzenie psychiczne (niekoniecznie sensu stricto) z grupy zaburzeń afektywnych charakteryzujące się występowaniem podwyższonego (względem eutymii) bądź drażliwego nastroju. Stany maniakalne zazwyczaj opisywane są przez pacjentów jako doświadczenia przyjemne; sprawiające, że czują się szczęśliwi. Pacjenci, których nastrój podczas manii jest drażliwy, nie opisują tego doświadczenia jako przyjemne, szybko się frustrują, a próba wpływu na ich zamiary powoduje u nich nasilenie gniewu bądź występowanie urojeń prześladowczych.

W przypadku drażliwej odmiany manii nadmiar energii odczuwany przez pacjenta zwykle zużywany jest bezproduktywnie lub wręcz destruktywnie (np. spontaniczne i energiczne robienie „porządków” w domu, bez względu na porę dnia, przy czym wyrzucane są też potrzebne lub cenne rzeczy).

Uczucie drażliwości występuje u 80% chorych, obniżony nastrój u 72%, a u 69% jego chwiejność. Typowe uczucie nieuzasadnionej euforii występuje u 71% chorych.

Najczęstsze objawy manii

  • często brak wglądu
  • przymus mówienia, gadatliwość zdająca się nie mieć końca (98% chorych)
  • pobudzenie psychoruchowe (hiperbulia) (87% chorych)
  • zmniejszona potrzeba snu (lub nawet kilkudniowy całkowity brak potrzeby snu, 81% chorych) albo zaburzenia rytmu dobowego
  • gonitwa myśli (synonimicznie tachyfrenia, myślotok) (71% chorych)
  • odhamowanie seksualne (57% chorych)
  • często: trudności w koncentracji
  • często: zawyżona samoocena
  • niekiedy: zmniejszenie krytycyzmu (podejmowanie lekkomyślnych działań)
  • ogólne zwiększenie energii, niekiedy samoistne poczucie siły

Przyczyny

Przyczyny tego stanu świadomości, pomimo ciągłego wzrostu wiedzy medycznej, wciąż nie są znane dokładnie. Obecnie przypuszcza się, że wystąpienie manii wiąże się ze wzrostem aktywności serotoniny oraz noradrenaliny, czyli przeciwnie do sytuacji stwierdzanej w depresji.

Niektóre choroby somatyczne mogą doprowadzić do wystąpienia manii, są nimi:

Substancje psychoaktywne mogące doprowadzić do wystąpienia epizodu manii:

  • amfetamina i jej prosto podstawione typowo stymulujące pochodne oraz metabolity (pochodne wielopodstawione w sposób bardziej skomplikowany mają już działanie psychodeliczne)
  • cymetydyna
  • lewodopa
  • kaptopryl
  • kokaina
  • kortykosteroidy, czyli sterydy kory nadnerczy, na przykład hydrokortyzon i jego syntetyczne o wiele silniejsze pochodne (pomimo zastosowania tylko w leczeniu chorób obwodowych, np. autoimmunologicznych chorób trzewi, mają silne działanie na mózg, zwłaszcza hipokamp, choć nie tylko – będąc substancjami wysoce niepolarnymi przekraczają barierę krew–mózg z wielką łatwością, a w mózgowiu aktywują tamtejsze receptory glukokortykoidowe, które są wszechobecne w organizmie człowieka)

Dowiedziono, że skłonność do poirytowania i agresji, reakcje psychotyczne, stany paranoidalne i poważna depresja mogą wystąpić, szczególnie u chorych cierpiących wcześniej na podobne lub pokrewne zaburzenia psychiczne[1].

Mania może wystąpić także podczas leczenia lekami przeciwdepresyjnymi fazy depresyjnej choroby afektywnej dwubiegunowej, wywołując zmianę fazy choroby dwubiegunowej.

Leczenie

Epizody manii leczy się za pomocą leków stabilizujących nastrój (sole litu) oraz lekami przeciwpadaczkowymi (kwas walproinowy, lamotrygina, niekiedy karbamazepina). Aby szybko opanować zaburzenia zachowania, zwłaszcza wymykające się spod kontroli, w początkowym okresie leczenia manii stosuje się nawet typowe leki przeciwpsychotyczne (olanzapinę, haloperydol). W celu opanowania podniecenia niektórzy lekarze podają benzodiazepiny.

Mania w języku potocznym

Słowo mania w języku potocznym często używane jest w znaczeniu posiadania pasji[6]. W języku potocznym urojenia prześladowcze często określa się jako manię prześladowczą[7], jednak pod względem medycznym jest to określenie błędne.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c British National Formulary Nr 61. John Martin (red.). Londyn: BJM Group/Pharmaceutical Press, 2011. ISBN 978-0-85369-962-0.
  2. Chronic Glucocorticoids Increase Hippocampal Vulnerability to Neurotoxicity under Conditions That Produce CA3 Dendritic Retraction But Fail to Impair Spatial Recognition Memor..., www.jneurosci.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  3. Glucocorticoid Effects on Memory Retrieval Require Concurrent Noradrenergic Activity in the Hippocampus and Basolateral Amygdala | Journal of Neuroscience, www.jneurosci.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  4. Glucocorticoids Enhance Oxidative Stress-Induced Cell Death in Hippocampal Neurons in Vitro
  5. Steroid effects on brain functions: an example of the action of glucocorticoids on central dopaminergic and neurotensinergic systems, www.pubmedcentral.nih.gov [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  6. Mania – Słownik języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN. [dostęp 2010-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-31)].
  7. Mania prześladowcza – Słownik języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN. [dostęp 2010-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-31)].

Bibliografia

  • Alasdair D. Cameron: Psychiatria. Wyd. II. Wrocław: Urban & Partner, 2005, s. 11-19, 121-122, seria: Crash Course. ISBN 978-83-8958-176-1.
  • Dawid Semple, Roger Smyth, Jonathan Burns, Rajan Darjee, Andrew McIntosh: Oksfordzki podręcznik psychiatrii. Lublin: Czelej, 2007. ISBN 978-83-60608-12-8.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Friern Hospital, London; a woman suffering from mania, with Wellcome V0029627.jpg
Iconographic Collections. Keywords: Friern Hospital (London)