Mantyla

Mantyla w stylizowanym stroju ludowym, lata 20. XX w.

Mantyla, mantylka, mantilla (z łac. mantellum – okrycie[1]) – odmiana welonu lub szala zarzucanego na głowę i ramiona, wykonana z koronki lub cienkiej tkaniny jedwabnej.

Charakterystyka

Element stroju ludowego noszonego przez kobiety w niektórych rejonach Hiszpanii[2], zazwyczaj koloru czarnego lub białego (z rzadka czerwonego[3]).

Mantyla przytrzymywana jest na włosach przez wysoki kok z tyłu głowy[4] oraz ozdobny grzebień i starannie drapowana na ramionach. Czarną noszono zazwyczaj m.in. na fiesty oraz w Wielkim Tygodniu, białą natomiast – w Poniedziałek Wielkanocny i na walki byków[5]. Mantyle są bardzo kosztowne i często przekazywane w linii żeńskiej z pokolenia na pokolenie[3].

Mantyla może wywodzić się od rodzaju peleryn, nazywanych manton[3]. W ubiorze ogólnoeuropejskim forma okryć głowy zbliżona do klasycznej mantyli była popularna w XVII w.

W regionalnych odmianach stroju hiszpańskiego mantyla rozpowszechniła się w XVII-XVIII w. i spopularyzowała w wieku XIX[1]. Pojawiała się często na obrazach Diego Velázqueza i Francisca Goi[3]. Początkowo była niewielkich rozmiarów, jednak rozpowszechnianie się rozbudowanych uczesań w typie koka, które pozwalały na umieszczanie we włosach wysokich grzebieni, powodowało, że forma mantyli stawała się coraz bardziej spiętrzona nad czołem[3].

Przypisy

  1. ↑ a b Słownik terminów artystycznych i architektonicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 255, seria: Historia Sztuki. Biblioteka Gazety Wyborczej. ISBN 978-83-62095-59-9.
  2. ↑ Barbara Bazielich, Stroje ludowe narodów europejskich. Stroje ludowe Europy Południowej i Zachodniej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998, s. 62, 79, 86.
  3. ↑ a b c d e Valerie Steele: The Berg Companion to Fashion. Berg Publishers, 2011, s. 400. (ang.)
  4. ↑ Victoria. Sherrow: Encyclopedia of hair : a cultural history. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2006, s. 91. ISBN 978-0-313-33145-9. (ang.)
  5. ↑ Katherine Morris. Lester, Bess Viola. Oerke, Helen. Westermann: Accessories of dress : an illustrated encyclopedia. Mineola, N.Y.: Dover Publications, 2004, s. 71. ISBN 978-0-486-43378-3. (ang.)

Media użyte na tej stronie

1922 spain jarez mantilla.jpg
Jarez Mantilla. Probably from "1925 Spain Large Art Photobook 304 photogravures Espana".