Manu Dibango

Manu Dibango
Ilustracja
Manu Dibango w Saint-Lazaire (2019)
Imię i nazwiskoEmmanuel N'Djoké Dibango
PseudonimManu
Data i miejsce urodzenia12 grudnia 1933
Duala
Data i miejsce śmierci24 marca 2020
Paryż
Przyczyna śmierciCOVID-19
Gatunkijazz, funk, afrobeat
Zawódsaksofonista, wibrafonista
Aktywność1972–2020
Strona internetowa

Manu Dibango, właśc. Emmanuel N'Djoké Dibango (ur. 12 grudnia 1933 w Duali, zm. 24 marca 2020 w Paryżu[1]) – kameruński saksofonista i wibrafonista. Rozwinął styl muzyczny będący połączeniem jazzu, muzyki funk i tradycyjnej muzyki kameruńskiej. Należał do grupy etnicznej Bassa. Najbardziej znany z wydanej w 1972 afrobeatowej płyty Soul Makossa.

Życiorys

Młodość

Dibango urodził się w Duali na terenie obecnego Kamerunu (wówczas był to Kamerun Francuski). Jego ojciec Michel Manfred N'Djoké Dibango[2] był urzędnikiem państwowym. Matką była mieszkająca w Duali literatka i projektantka mody[3], prowadząca własną małą firmę. Zarówno on – syn rolnika z ludu Bassa, jak i ona – pochodząca z grupy etnicznej Duala, traktowali podziały etniczne z dystansem[4]. Emmanuel nie miał rodzeństwa, chociaż ma przyrodniego brata z pierwszego małżeństwa ojca[5], jest on cztery lata starszy[6]. Choć w Kamerunie pochodzenie etniczne determinowane jest przez pochodzenie ojca, Dibango napisał w swojej autobiografii Three Kilos of Coffee, że nigdy nie był w stanie zidentyfikować w pełni swoich rodziców[5].

W dzieciństwie Dibango powoli zapomniał język Bassa na korzyść dialektu Duala. Jego rodzina nadal żyje społeczności Bassa, na płaskowyżu Bassa, w pobliżu rzeki Wouri[5]. Po śmierci wujka Dibango, który był przywódcą swego ludu, ojciec Dibango odmówił przejęcia przez syna władzy, argumentując, że nigdy w pełni nie wpoił w niego zwyczajów tego ludu.

Od wczesnych lat uczył się muzyki i religii w kościele protestanckim w Duali. W 1941 po zakończeniu pierwszego etapu edukacji, Dibango został przyjęty do szkoły kolonialnej w pobliżu swego domu, gdzie uczył się francuskiego. Podziwiał nauczyciela, którego opisywał jako „nadzwyczajny rysownik i malarz”[7][8].

W 1944 w tej szkole odbyły się ceremonie powitalne związane z przybyciem do Kamerunu francuskiego prezydenta Charles'a de Gaulle'a[9].

Kariera

Był członkiem znaczącej grupy African Jazz, współpracował z wieloma innymi muzykami, w tym z Fania All Stars, Fela Kuti, Herbie Hancock, Bill Laswell, Bernie Worrell, Ladysmith Black Mambazo, Don Cherry oraz Sly and Robbie. W 1998 razem z kubańskim artystą Eliadesem Ochoa nagrał album CubAfrica. Utwór „Soul Makossa” na płycie o tej samej nazwie zawiera słowa „makossa”, co oznacza „(ja) tańczę” w jego ojczystym języku. Miał duży wpływ na kilka popularnych przebojów muzycznych, w tym utwór Michaela Jacksona „Wanna Be Startin 'Somethin'”, utworu The Fugees z Akonem Cowboys oraz Rihanny Don't Stop the Music. W 1982 amerykański komik Eddie Murphy zainspirowany albumem Soul Makossa nagrał album, na którym w piosence Boogie In Your Butt interpoluje linię melodyczną basu i rogu. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku hip-hopowa grupa Poor Righteous Teachers w utworze „Butt Naked Booty Bless” wykorzystała jego sample perkusyjne.

Pełnił też funkcję pierwszego przewodniczącego Cameroon Music Corporation. W 2004 Dibango został uhonorowany tytułem Artysty UNESCO na rzecz Pokoju[10].

Jego utwór Reggae Makossa pojawił się na ścieżce dźwiękowej do gry wideo Scarface: The World Is Yours. W sierpniu 2009 zagrał koncert zamykający Brecon Jazz Festival.

Zmarł 24 marca 2020 w wyniku COVID-19[1].

Dyskografia

  • Soul Makossa (1972) Fiesta Records
  • O Boso (1973) London/PolyGram Records
  • Africadelic (1973)
  • Makossa Man (1974) Atlantic Records
  • Makossa Music (1975) Creole Records, licencja Société Française du Son (Francja)
  • Manu 76 (1976) Decca/PolyGram Records
  • Super Kumba (1976) Decca/PolyGram Records
  • The World of Manu Dibango (1976) Decca Records
  • Ceddo O.S.T (1977) Fiesta Records
  • A l'Olympia (1978) Fiesta Records
  • Afrovision (1978) Mango/Island/PolyGram Records
  • Sun Explosion (1978) Decca/PolyGram Records
  • Gone Clear (1980) Mango/Island/PolyGram Records
  • Ambassador (1981) Mango/Island/PolyGram Records
  • Waka Juju (1982) Polydor/PolyGram Records
  • Mboa (1982) Sonodisc/Afrovision
  • Electric Africa (1985) Celluloid
  • Afrijazzy (1986)
  • Deliverance (1989) Afro Rhythmes
  • Happy Feeling (1989) Stern's
  • Rasta Souvenir (1989) Disque Esperance
  • Polysonik (1992)
  • Live '91 (1994) Stern's Music
  • Wakafrika (1994) Giant/Warner Bros. Records
  • African Soul – The Very Best Of (1997) Mercury
  • CubAfrica (z Eliades Ochoa) (1998)
  • Mboa' Su – Kamer Feelin' (1999)
  • Lion of Africa (2007)
  • African Woodoo (2008) materiał z utworów nagranych pomiędzy 1971 i 1975 dla kina, telewizji i reklamy
  • Past Present Future (2011) feat. „Soul Makossa 2.0” z partią wokalną Wayne'a Beckforda

Przypisy

  1. ↑ a b Le saxophoniste Manu Dibango est mort des suites du Covid-19, annoncent ses proches, „Le Monde.fr” [dostęp 2020-03-24] (fr.).
  2. ↑ Dibango, Rouard & Raps 1994, str. xii
  3. ↑ Dibango, Rouard & Raps 1994, str. 4
  4. ↑ Dibango, Rouard & Raps 1994, str. 1
  5. ↑ a b c Dibango, Rouard & Raps 1994, str. 2
  6. ↑ Dibango, Rouard & Raps 1994, str. 8
  7. ↑ Dibango – Biography, www.rfimusic.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-16] (ang.).
  8. ↑ Dibango, Rouard & Raps 1994, str. 5
  9. ↑ Dibango, Rouard & Raps 1994, str. 6
  10. ↑ Ernest Kanjo, Cameroonian musicians seem to have lost their creative acumen in their endless battles over money, Post newsmagazine, wrzesień 2006

Bibliografia

  • Dibango, Manu; Rouard, Danielle; Raps, Beth G (1994), Three Kilos of Coffee: An Autobiography

Media użyte na tej stronie

LesEscales2019ManuDibango 03 (cropped).jpg
Autor: Selbymay, Licencja: CC BY-SA 4.0
Concert de Manu Dibango au festival Les Escales, Saint-Nazaire, juillet 2019.