Mapa morska

Przykładowa amerykańska mapa morska z 1976 wydana przez NOAA dla części obszaru wodnego Puerto Rico

Carta Marina z 1539, autorstwa Olausa Magnusa obrazująca po raz pierwszy prawidłowy kształt Półwyspu Skandynawskiego

Historyczna mapa morska z 1571, autorstwa portugalskiego kartografa Fernão Vaz Dourado

Mapa morska - rodzaj mapy będącej graficznym przedstawieniem obszarów morskich i przyległych do nich terenów przybrzeżnych.

Mapa tego typu zawiera informacje o głębokości wody, ukształtowaniu dna, przebiegu linii brzegowej, pływach, prądach, zagrożeniach nawigacyjnych, portach, mostach i wiele innych danych potrzebnych do bezpiecznej nawigacji.

Umiejętność posługiwania się mapą jest niezbędna dla nawigatora.

Odwzorowanie

Używanie globusa ze zrozumiałych względów nie nadaje się do prowadzenia nawigacji. Z tego powodu:

• mapy morskie wykonuje się w większości przypadków w rzucie Merkatora. Rzut ten spełnia podstawowe warunki dla mapy morskiej, tj. zachowana jest wierność kątów (możliwe wykreślanie kursów); zachowana jest wierność odległości (zobacz mila morska) oraz umożliwia żeglugę po loksodromie,
• czasami mapy morskie wykonuje się też w rzucie gnonomicznym dla pokazania obszarów podbiegunowych oraz dla żeglugi po ortodromie.

Budowa mapy morskiej

Każda mapa morska składa się z kilku ważnych informacji:

• Tytuł mapy - umieszczony w widocznym miejscu, zawiera elementy:
  • znak wydawcy mapy
  • opis obszaru objętego mapą
  • skala podana dla głównego równoleżnika (rzut Merkatora nie zachowuje skali na całej powierzchni)
  • jednostki użyte do określenia głębokości
  • numer katalogowy mapy (umieszczony również na brzegu, tak aby był dostępny po zwinięciu lub złożeniu)
• Ramka z opisem zawierającym:
  • data wydania (na dolnym marginesie)
  • spis poprawek
  • wymiary mapy w milimetrach (dla porównania skali, gdyż mapy pod wpływem wilgoci mogą zmienić swoje rozmiary)
  • w lewym dolnym rogu miejsce na małe poprawki nanoszone przez użytkownika z Wiadomości Żeglarskich (patrz locja).

Podział map morskich

Mapy morskie można podzielić w oparciu o skalę i treść jaką przedstawiają. Wyróżniamy głównie:

• Morskie mapy nawigacyjne
  • mapy generalne - wykonane przeważnie w małej skali:
    • planowanie tras żeglugowych 1:10 000 000
    • trasy oceaniczne 1:3 500 000
  • mapy brzegowe - mapy o średniej skali:
    • przybrzeżne obszary ograniczone 1:300 000 - 1:200 000
    • podejścia do portów 1:100 000 i więcej
  • plany - mapy o dużej skali:
    • obszary kotwicowisk i portów 1:50 000 i więcej
    • obszary terminali 1:12 500 i więcej
• Morskie mapy pomocnicze wykonane w rzucie gnomonicznym przeważnie w małej skali. Możemy do nich zaliczyć:
  • arkusze zliczeniowe (wykorzystywane przeważnie w żegludze oceanicznej)
  • nakresy radarowe
  • diagramy
• Morskie mapy informacyjne sporządzone w małej skali, które nie nadają się do prowadzenia nawigacji i zawierają informacje:
  • meteorologiczne
  • hydrograficzne
  • ogólnonawigacyjne

Oznaczenia na mapach morskich

Ze względu na konieczność zaznaczania na mapach nawigacyjnych wielu istotnych dla żeglugi szczegółów, z jednoczesnym zachowaniem przejrzystości każdej z map, wprowadzono zestaw znaków i skrótów (ang. symbols and abbreviations), publikowany w broszurze Admiralicji brytyjskiej nr 5011. Znajomość znaków i skrótów jest niezbędna do prowadzenia żeglugi, gdyż duża ich część symbolizuje niebezpieczeństwa nawigacyjne niewidoczne gołym okiem lub inne ważne z punktu widzenia prowadzenia statku miejsca (np. latarnie morskie).

Zobacz też

• locja
• nawigacja,
• międzynarodowy system oznakowania nawigacyjnego,
• znak nawigacyjny,
• Mapa batymetryczna

Bibliografia

• Mirosław Jurdziński: Podstawy Nawigacji Morskiej. Gdynia: Fundacja Rozwoju Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, 2003. ISBN 83-87438-58-8.
• Franciszek Wróbel: Vademecum Nawigatora. Gdynia: Trademar, 2006. ISBN 83-915444-3-5.