Mappa mundi
Mappa mundi, fr. mappemonde (w dosłownym tłumaczeniu płótno świata, jako że pierwsze mapy kreślone były na płótnie) – typ najwcześniejszej, średniowiecznej mapy, przedstawiającej cały znany ówcześnie świat.
Wprawdzie pierwsze mapy pochodzą z IV wieku n.e., za twórcę tego typu mapy uchodzi jednak hiszpański mnich Beatus (ok. 730-800), który przedstawił świat w ten sposób w pracy Commentaria in Apokalypsin z 776 roku[1]. Jego oryginalne dzieło zaginęło i znane jest tylko z późniejszych kopii. Starannie wykonane i bogato zdobione, mappae mundi treściowo uzależnione były od map typu O-T i podobnie jak one przedstawiały wizję świata (tj. trzech znanych ówcześnie kontynentów: Europy, Azji i Afryki) przede wszystkim zgodnie z doktryną Kościoła, lekceważąc aspekt merytoryczny[1].
Mappae mundi orientowane były w kierunku wschodnim i przedstawiały Ziemię jako oblany Oceanem okrąg z Jerozolimą jako centrum. Pozbawione siatki kartograficznej i jakiejkolwiek podstawy matematycznej ukazywały mocno zniekształcone kontury lądów. Bogate w treść podawały szczegółowe informacje fizycznogeograficzne na temat rzek, gór, krain i ludów. Informacje te jednak pozbawione były w większości wartości merytorycznej, przepełnione warstwą mitologiczną i legendarną[2].
Do czasów nam współczesnych zachowało się blisko 600 mappae mundi, ale tylko mapa z Hereford z roku około 1290, przechowywana w katedrze w Hereford w Anglii, nosi oficjalnie nazwę Mappa Mundi[3]. Na mapie tej, obok licznych wyobrażeń religijnych, znalazł się zapis informujący, że „pomiary świata” (niezależnie, co termin ten mógł oznaczać) zapoczątkowane zostały za Cezara i że pomiarów owych dokonać mieli Nicodoxus (wschód), Theodoxus (północ i zachód) i Policlitus (południe)[2].
W średniowieczu weszły do użycia dwa nowe typy map: mapy traktów lądowych i portolany – służące praktycznej nawigacji mapy wybrzeży. W związku z ich praktycznym przeznaczeniem nie były tak bogato zdobione[2].
Przykładowe mappae mundi
XI-wieczna kopia mapy Beatusa
Przypisy
- ↑ a b Sirko 1999 ↓, s. 33.
- ↑ a b c Waldman i Cunningham 2004 ↓, s. 203.
- ↑ Waldman i Cunningham 2004 ↓, s. 202.
Bibliografia
- Mieczysław Sirko: Zarys historii kartografii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1999. ISBN 83-227-1293-6.
- Carl Waldman, Jon Cunningham: Encyclopedia of Exploration. T. II: Places, Technologies, and Cultural Trends. New York: FactsOnFile, 2004. ISBN 0-8160-4677-8.
Media użyte na tej stronie
Ebstorfer World Map, T-O-Design, was attributed to Gervase of Tilbury at around 1234 for some time, newer comparisions do date the original image into the year 1300 and no longer to that person. the original is lost due WW II. bombings but reproductions from facsimile copys and a digital reconstruction do exist.
on the prossing - own stiching
Source of 81 images: https://warnke.web.leuphana.de/hyperimage/EbsKart/index.html#O9999/
