Marabut afrykański

Marabut afrykański
	Leptoptilos crumenifer
	(Lesson, 1831)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	bocianowe
Rodzina	bociany
Rodzaj	Leptoptilos
Gatunek	marabut afrykański
Synonimy
	Ciconia crumenifera Lesson, 1831; Leptoptilos crumeniferus (Lesson, 1831);
	Ciconia crumenifera Lesson, 1831; Leptoptilos crumeniferus (Lesson, 1831);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Marabut afrykański (Leptoptilos crumenifer) – gatunek dużego ptaka mięsożernego z rodziny bocianów (Ciconiidae), zamieszkujący Afrykę Subsaharyjską poza jej skrajnie południową częścią.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1831 roku francuski ornitolog René Lesson nadając mu nazwę Ciconia crumenifera^[2]. Holotyp pochodził z Senegalu^[4].

Leptoptilos crumenifer jest ściśle spokrewniony z L. dubius, z którym dawniej uważano go za jeden gatunek^[4]. Epitet gatunkowy we wcześniejszych ujęciach systematycznych był podawany jako crumeniferus, ale jako że nazwa rodzajowa jest rodzaju męskiego poprawna nazwa powinna brzmieć crumenifer^[4]. Nie wyróżnia się podgatunków^[5]^[6].

Etymologia

Leptoptilos: gr. λεπτος leptos „delikatny”; πτιλον ptilon „pióro”^[7].
crumenifer: nowołac. crumenifera „noszący torbę, sakiewkę”, od łac. crumena „skórzana sakiewka na pieniądze noszone na szyi, portmonetka”; -fera „-noszący”, od ferre „nosić”^[8].

Zasięg występowania

Marabut afrykański występuje w tropikalnej Afryce od Senegalu na wschód do Erytrei, Etiopii i zachodniej Somalii oraz na południe do Namibii i północnej oraz wschodniej Południowej Afryki (Prowincja Przylądkowa Północna, Wolne Państwo i KwaZulu-Natal)^[4].

Morfologia

Marabut w Parku Narodowym Krugera

Ptak z rozłożonymi skrzydłami i widocznym fałdem skórnym na szyi

Długość ciała 115–152 cm, rozpiętość skrzydeł 225–287 cm; masa ciała 4–8,9 kg^[4]^[9]. Głowa i szyja pozbawione są upierzenia, na przedniej powierzchni szyi wydłużony fałd skóry. Naga skóra różowa, z ciemnymi plamami na głowie. Wierzch ciała łupkowoczarny, spód biały. W okresie godowym wyraźny, zielony, metaliczny połysk na grzbiecie. Młode osobniki ciemniejsze i z pojedynczymi piórami na głowie i szyi.

Siedlisko

Sawanna, lasostep oraz brzegi zbiorników wodnych słodkich i słonych, szczególnie w pobliżu wysychających. Spotykany również w pobliżu wiosek rybackich, rzeźni i na wysypiskach śmieci.

Lęgi

Gniazdo: Platforma z gałęzi o średnicy 1 m i grubości 30 cm, na drzewach na wysokości 10–30 m lub skałach, zwykle w koloniach liczących 50–60 par, ale zdarzają się kolonie liczące do kilku tysięcy par. Często z innymi ptakami. Zdarzają się również gniazda w miastach.

Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w sezonie rozrodczym (jego termin zmienia się w zależności od szerokości geograficznej) 2–3 kredowobiałe jaja.

Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres 29–31 dni przez obydwoje rodziców.

Pisklęta: Pisklęta są karmione przez rodziców poprzez regurgitację^[9]. Pierzą się po 95–115 dniach^[10], ale przez pewien czas (nawet do 4 miesięcy) pozostają jeszcze z rodzicami^[9]. Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 4–5 lat^[9].

Pożywienie

Padlina, ryby, owady (w tym szarańcza wędrowna), drobne kręgowce lądowe, a także odpadki.

Status

IUCN uznaje marabuta afrykańskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana. BirdLife International uznaje globalny trend liczebności za prawdopodobnie wzrostowy, gdyż rośnie dostępność odpadków stanowiących jedno ze źródeł pożywienia tego ptaka^[3].

Informacje dodatkowe

Puch marabuta znajduje zastosowanie w kryminalistyce. Ze względu na swoje właściwości znakomicie nadaje się do wyrobu pędzli daktyloskopijnych. W XIX w. pióra podogonowe i puchowe były masowo pozyskiwane dla zdobienia damskich kapeluszy, boa itp. Spowodowało to wówczas prawie całkowitą zagładę tego gatunku. Również obecnie, choć na mniejszą skalę, pióra są wykorzystywane w tym celu^[11].

Pióra marabuta są również wykorzystywane w wędkarstwie muchowym i spinningowym. Służą do wyrobu przynęt zwanych sztuczną muchą, takich jak: streamery, puchowce i koguty.

Przypisy

↑ ^a ^b Leptoptilos crumenifer, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 585. (fr.).
↑ ^a ^b Leptoptilos crumenifer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e A. Elliott, E.F.J. Garcia & P. F. D. Boesman: Marabou Stork (Leptoptilos crumenifer). W: (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2022. DOI: 10.2173/bow.marsto1.01.1. [dostęp 2022-06-22]. (ang.).
↑ Elliott, A., Garcia, E.F.J. & Boesman, P.: Marabou (Leptoptilos crumenifer). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-09].
↑ P. Rasmussen, D. Donsker (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-09]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Leptoptilos [dostęp 2022-06-22] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, crumenifer [dostęp 2022-06-22] .
↑ ^a ^b ^c ^d N. Bouglouan: Marabou Stork. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-09-15]. (ang.).
↑ Leptoptilos crumeniferus (Marabou stork). [w:] Biodiversity Explorer [on-line]. Iziko Museums of South Africa. [dostęp 2020-02-09]. (ang.).
↑ L. Solski, 2008: Przewodnik Zoo Wrocław

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Leptoptilos crumenifer, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Lesson-2] R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 585. (fr.).

[iucn-3] Leptoptilos crumenifer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[botw-4] A. Elliott, E.F.J. Garcia & P. F. D. Boesman: Marabou Stork (Leptoptilos crumenifer). W: (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2022. DOI: 10.2173/bow.marsto1.01.1. [dostęp 2022-06-22]. (ang.).

[hbwa-5] Elliott, A., Garcia, E.F.J. & Boesman, P.: Marabou (Leptoptilos crumenifer). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-09].

[ioc-6] P. Rasmussen, D. Donsker (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-09]. (ang.).

[7] The Key to Scientific Names ↓, Leptoptilos [dostęp 2022-06-22] .

[8] The Key to Scientific Names ↓, crumenifer [dostęp 2022-06-22] .

[oiseaux-9] N. Bouglouan: Marabou Stork. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-09-15]. (ang.).

[be-10] Leptoptilos crumeniferus (Marabou stork). [w:] Biodiversity Explorer [on-line]. Iziko Museums of South Africa. [dostęp 2020-02-09]. (ang.).

[solski-11] L. Solski, 2008: Przewodnik Zoo Wrocław

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne