Marceli Godlewski

Marceli Godlewski

Prezbiter Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1865 Turczyn
Data i miejsce śmierci	25 grudnia 1945 Anin
Miejsce pochówku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Proboszcz parafii Wszystkich Świętych w Warszawie
Okres sprawowania	1915–1945
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	archidiecezja warszawska
Prezbiterat	1888
Odznaczenia

Grób Marcelego Godlewskiego na warszawskim cmentarzu Powązkowskim

Marceli Godlewski (ur. 15 stycznia 1865 w Turczynie, zm. 25 grudnia 1945 w Aninie) – polski ksiądz rzymskokatolicki, prałat, działacz społeczny, polityk endecki, członek Komitetu Narodowego Polskiego (1914–1917)^[1] oraz Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Życiorys

Syn Ignacego i Katarzyny z Kuczyńskich^[2]. Ukończył gimnazjum w Suwałkach, a następnie seminarium duchowne w Sejnach^[2]. W 1888 otrzymał święcenia kapłańskie, a następnie ukończył studia teologiczne w Rzymie. W 1903 otrzymał order Pro Ecclesia et Pontifice^[3].

Pracował w seminarium duchownym, po czym w 1905 przerwał posługę tam i zaangażował się w działalność dobroczynną^[4]. W tym samym roku założył Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich^[5], którego celem było przeciwdziałanie nędzy, a także wspieranie rozwoju ludności robotniczej w kwestiach religijnych, gospodarczych i oświatowych. W 1909 otworzył Dom Ludowy, w ramach którego działało wiele samopomocowych instytucji: kasa oszczędnościowo-pożyczkowa, tania jadłodajnia, świetlica, sala kinowa. Rozporządzeniem władz administracyjnych został zdegradowany ze stanowiska proboszcza parafii św. Marcina przy ul. Piwnej w Warszawie^[6]. W 1913 obchodził jubileusz 25-lecia kapłaństwa^[7]. Był członkiem Ligi Narodowej^[8].

W sierpniu 1914 wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego stołecznego miasta Warszawy^[9]. W odpowiedzi na deklarację wodza naczelnego wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa z 14 sierpnia 1914, podpisał telegram dziękczynny, głoszący m.in., że krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rękojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich^[10].

Od 1915 był proboszczem w parafii Wszystkich Świętych w Warszawie. W latach 1940–1942 parafia znajdowała się w granicach getta, a ksiądz prałat Godlewski zaangażował się w niesienie pomocy Żydom^[5]. Pomógł w ucieczce z getta m.in. Wandzie i Krzysztofowi Zamenhofom. W lipcu 2009 Instytut Jad Waszem przyznał mu medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata^[11].

Został pochowany w mogile zbiorowej księży emerytów Warszawskiej Kapituły Metropolitalnej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 107–VI–23/30)^[12][13].

Działalność i przynależność społeczna

• Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich
• Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe Robotników Warszawskich
• Stowarzyszenie Sług Katolickich
• Towarzystwo Spożywcze „Wspólna Praca”
• Bractwo Matek Chrześcijańskich
• Towarzystwo Oficjalistów Handlowych
• Liga Narodowa
• Polska Macierz Szkolna

Działalność wydawnicza

• Tygodnik „Kronika Rodzinna” (1905–1911 redaktor, od 1911 wydawca)
• Dodatek do „Kroniki” – tygodnik społeczny „Nasz Sztandar” (od 1913 wydawca)
• Tygodnik „Pracownik Polski” (1907–1910 redaktor)
• Miesięcznik „Któż jak Bóg” (w 1909 wznowił wydawanie, 1909–1915 wydawca i redaktor odpowiedzialny)
• Miesięcznik „Ruch Chrześcijańsko-Społeczny”
• Gazeta codzienna „Kuryer dla wszystkich” (wychodziła pod kierownictwem księdza od 23 sierpnia 1914)
• „Wiadomości Parafjalne • Katolicki Tygodnik Parafji Wszystkich Świętych”

Publikacje (wybór)

• Dobry katolik między protestantami, 1897
• Obrazy symboliczne człowieka grzesznego, usprawiedliwionego i uświęconego, 1897
• Archeologia Biblijna (pierwszy polski podręcznik do historii starożytnej Palestynny) t.1 1899, t.2 1903
• Praktyczny rachunek sumienia : (o sakramencie pokuty), 1900
• Jezus, Marya, Józef : książka do nabożeństwa, 1901
• Ojciec święty Pius X : krótki życiorys, ozdobiony portretem i kilkoma rysunkami, 1903
• W obronie Kościoła : polemika prowadzona z pastorami luterskimi, 1904

Przypisy

Bibliografia

• Karol Madaj, Małgorzata Żuławnik: Proboszcz getta. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010. ISBN 978-83-7629-135-2.
• Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 22-23. ISBN 83-90-66296-5.
• X Marceli Godlewski, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, Hej-kto-Polak!, 14 marca 2011 [dostęp 2013-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .

Linki zewnętrzne

• Dr hab. Rafał Łętocha, Wiara, praca, godność • Ksiądz Marceli Godlewski i Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich
• Agnieszka Rybak, Patrzył na getto – od wewnątrz, „Rzeczpospolita”, 23 stycznia 2010
• JanJ. Bodakowski JanJ., Ksiądz narodowiec, który ratował Żydów, Prawica.net, 18 lutego 2011 [zarchiwizowane z adresu 2011-02-20] .
• KarolK. Madaj KarolK., Duszpasterstwo Żydów katolików w getcie warszawskim. Ks. Marceli Godlewski i ks. Antoni Czarnecki, „Dodatek Historyczny IPN do Naszego Dziennika” (9/2011 (52)), IPN, 30 września 2011 [zarchiwizowane z adresu 2011-12-03] .
• Marceli Godlewski – publikacje w bibliotece Polona