Marceli Neyder

Marceli Neyder

2 zwycięstwa
porucznik pilot
Data i miejsce urodzenia	3 września 1918 Essen
Data i miejsce śmierci	21 lutego 1943 Morze Śródziemne
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego, Armée de l’air, RAF
Jednostki	dywizjon 303, dywizjon 302, dywizjon 307, dywizjon 23
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania francuska
Odznaczenia

Marceli Neyder (ur. 3 września 1918 w Essen^[1], zm. 21 lutego 1943 nad Morzem Śródziemnym) – porucznik pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w licznej rodzinie górnika. W 1922 rodzina Neyderów powróciła do kraju i osiedliła się koło Bydgoszczy^[2]. Marceli w 1925 rozpoczął naukę w jednoklasowej szkole powszechnej w Osowej Górze, a następnie uczęszczał w Czyżówku do siedmioklasowej szkoły powszechnej^[2]. Po ukończeniu szkoły podstawowej uczęszczał do liceum matematyczno przyrodniczego i w 1937 otrzymał dyplom dojrzałości^[2]. Był zafascynowany samolotami, więc zgłosił się do służby wojskowej w lotnictwie. Po zdaniu egzaminów został przyjęty na pierwszy rok nauki w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie^[2]. Początkowo szkolił się na RWD-8, a później na samolotach PWS-18 i PZL P-7. W pierwszych dniach września 1939 został awansowany na podporucznika pilota^[2]. W wojnie obronnej Polski nie brał udziału w lotach bojowych, ale pełnił różne funkcje pomocnicze.

19 września przekroczył granicę rumuńską i znalazł się w obozie internowania. Uciekł w cywilnym ubraniu i po uzyskaniu paszportu i biletu kolejowego w polskim konsulacie w Bukareszcie, przez Jugosławię i Włochy dotarł 10 października do Paryża. Przebywał w obozie przejściowym, z którego został skierowany do polskiej bazy lotniczej w Lyonie^[2]. W maju 1940 został skierowany do lotniczej szkoły myśliwskiej w Tours, gdzie szkolił się na samolotach typu Morane MS-406^[3].

Po zakończeniu działań wojennych we Francji, 27 czerwca 1940 Marceli Neyder ewakuował się na statku do Liverpoolu w Anglii. Został skierowany do polskiej bazy lotniczej w Blackpool. Od końca września do początku października^[3] jako ochotnik szkolił się w 5 OTU w Aston Down na samolotach Hurricane Mk-I^[4]. Po ukończeniu kursu został skierowany na lotnisko Leconfield w hrabstwie York do polskiego dywizjonu 303. Przechodził tam trening bojowy i wykonywał loty na osłonę portów i konwojów morskich^[4].

Na własną prośbę został pod koniec listopada przeniesiony do dywizjonu 302 w West Hampnett i przydzielony do eskadry B. W dywizjonie pełnił dyżury alarmowe oraz latał na przechwycenie nieprzyjacielskich samolotów, osłonę konwojów na kanale La Manche, osłonę wypraw bombowych^[4]. 5 lutego 1941 wraz z dywizjonem brał udział w operacji „Cirrus 2”, której celem było zbombardowanie lotniska niemieckich myśliwców koło St. Omer^[5]. 12 kwietnia Neyder uczestniczył w poszukiwaniu na wodach kanału La Manche dowódcy dywizjonu 303 kpt. pil. Zdzisława Henneberga^[6].

Pod koniec maja 1941 ppor. Neyder został na własną prośbę przeniesiony do dywizjonu 307 na lotnisko w Exter^[7]. W dywizjonie dał się poznać jako doskonały pilot dzienny oraz nocny i w niedługim czasie był instruktorem dla przybywających załóg. 1 września awansował na stopień porucznika, a 10 października został zastępcą dowódcy eskadry B i otrzymał przysługujący temu stanowisku brytyjski stopień flight lieutenanta^[8]. W czasie służby w dywizjonie odnosił sukcesy: 23 listopada 1941 z sierż. nawigatorem Janem Woźnym uszkodził Junkersa Ju-88, 26 kwietnia 1942 z tym samym nawigatorem zestrzelił Ju-88, w nocy z 3 na 4 maja zestrzelił nieprzyjacielski samolot^[9]. W sierpniu 1942 został odkomenderowany z grupą pilotów na przeszkolenie na samolotach Mosquito Mk-IIF^[10].

Z poufnego komunikatu RAF w sierpniu 1942 r. dowiedział się, że bazujący na Malcie 23 dywizjon myśliwski RAF potrzebuje pilotów, więc Neyder zgłosił się na ochotnika. W związku z nowym przydziałem Neyder przeszkolił się na nowocześniejszych myśliwcach De Havilland Mosquito II. W grudniu 1942 drogą powietrzną przez Gibraltar dostał się na Maltę na lotnisko w Luqa^[10]. W dywizjonie tworzył załogę z flying officerem Sydneyem Johnem Cornesem ^[11]. Brał udział głównie w dalekich lotach typu „ranger” i „intruder” nad Sycylią, Włochami, Tunezją oraz nad południową Francją. 21 lutego o 3.25 z lotniska Luqa Nayder z radionawigatorem wyleciał na lot bojowy i z lotu tego załoga nie powróciła do bazy^[12].

Na podstawie rozkazu Inspektora Polskich Sił Powietrznych nr 10/43 z 29 maja 1943 por. pil. Marcelemu Neyderowi w uznaniu czynów męstwa osobistego i wybitnych czynów wojennych w okresie walk Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii nadano Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8376^[12] oraz Polowym Znakiem Pilota nr 627. Neyder był również 9 stycznia 1942 oraz 10 i 22 czerwca 1942 odznaczony Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu wojny został mu przyznany Medal Lotniczy dwukrotnie co zostało ogłoszone w rozkazie Dowódcy Sił Powietrznych w Anglii z dnia 14 kwietnia 1947^[12].

Na liście liście Bajana por. pil. Marceli Neyder (P-0306) figuruje na 146. miejscu, a jego konto wynosi 2 samoloty zestrzelone oraz 3 i 1/3 uszkodzonych^[12].

Przypisy

Bibliografia

• Wacław Król: Myśliwcy. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1980, s. 210–229. ISBN 83-11-06396-6.

Linki zewnętrzne

• Wojciech Zmyślony: Marceli Neyder (pol.). polishairforce.pl. [dostęp 2012-05-30].