Marceli Skałkowski

Skałkowski Marceli

Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1818 Rymanów
Data i miejsce śmierci	19 lutego 1846 Burzyn
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	poezja
Ważne dzieła
Bartoszu, Bartoszu Krzyż za lud

Marceli Ignacy Skałkowski (ur. 2 lutego 1818 w Rymanowie, zm. 19 lutego 1846 w Burzynie) – poeta polski, działacz konspiracyjny, powstaniec.

Ojciec Tadeusza Skałkowskiego – prawnika i posła na Sejm Krajowy Galicji. Mąż pisarki Justyny Klary z Sikorskich, primo voto Skałkowskiej potem Kudelskiej. Dziadek historyka Adama Skałkowskiego.

Autor utworów patriotycznych. Był zaangażowany w prace konspiracyjne młodzieży lwowskiej w „Powszech­nej Konfederacji Narodu Polskiego” i „Synach Ojczyzny” (część „Młodej Sarmacji”). Władze austriackie trzykrot­nie go aresztowały za podejrzenie działalności spiskowej – łącznie spędził w więzieniu karmelickim około 18 miesięcy.

Od 1839 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim, ale przerwał studia, by zdobyć środki na dalszą naukę. W latach 1841–1843 studiował w Wiedniu.

W 1844 ożenił się z Justyną Klarą Sikorską, siostrą poety Maurycego Sikorskiego, później pisarką. Osiedli w Tarnowie.

Uczestniczył w konspiracyjnych przygotowaniach do planowanego powstania krakowskiego współpracując m.in. z Edwardem Dembowskim. Próbował pozyskać dla planowanego powstania rzemieślników i chłopstwo. Zginął 19 lutego 1846 we wsi Burzyn zabity przez chłopów podczas rzezi galicyjskiej.

Jego utwory to m.in. :

• „Bartoszu, Bartoszu” – pieśń znana często jako „Krakowiak Kościuszki” lub „Krakowiak kosynierów”, 1837 r.
• „Smętarz” – sonet
• „Niech będzie pochwalony” – sonet
• „Modlitwa” – wiersz zaczynający się od słów „Boże Ojcze! Twoje dzieci …”, 1838 r.
• „Krzyż za lud” – pieśń zaczynająca się od słów „Dalej bracia, topór w dłonie …”

Tworzył wiersze patrioty­czne, satyryczne, poezje liryczne, a także nowele. Przekładał z G. G. Byrona, F. Schillera. Tłumaczył też poezję czeską i serbską. Wiele utworów opublikował anonimowo.

Krakowiak „Bartoszu, Bartoszu” jest do tej pory uczony na lekcjach muzyki w szkołach podstawowych. W podręcznikach podawany jest często jako utwór anonimowy lub utwór młodszego poety Anczyca. Autorstwo Skałkowskiego ustalił w 1962 roku historyk Antoni Knot.

Bibliografia

• Zbigniew Fras: Skałkowski Marceli Ignacy, pseud. i krypt. Celestyn, M. S.,. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVII. s. 653-654.

Linki zewnętrzne

• Modlitwa poświęcona męczennikom Polski (1848) w bibliotece Polona