Marcin Knakfus
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ok. 1740 Wólka Ostrożeńska | |
| Data i miejsce śmierci | po 1821 Wilno | |
| Narodowość | niemiecka | |
| Praca | ||
| Budynki | Obserwatorium astronomiczne w Wilnie | |
Marcin Knakfus (ur. ok. 1740 w Wólce Ostrożeńskiej, zm. po 1821 w Wilnie) – architekt Jego Królewskiej Mości i kapitan polnej buławy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Działał w Warszawie i na Litwie. Prekursor klasycyzmu w Polsce.
Życiorys
Działalność zawodową rozpoczął w Warszawie, gdzie spotkał wybitnych architektów późnego baroku, jak Efraim Szreger i Szymon Bogumił Zug oraz wczesnego klasycyzmu, jak Dominik Merlini i Jan Chrystian Kamsetzer.
Po zaproszeniu przez biskupa Massalskiego, zamieszkał w Wilnie około roku 1768. Służył w randze kapitana w Armii Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz wykładał w wojskowej uczelni inżynieryjnej.
Był pierwszym profesorem architektury cywilnej i praktycznej w latach 1773-1777 na Uniwersytecie Wileńskim (prowadzonym jeszcze przez jezuitów), gdzie jego uczniem był Wawrzyniec Gucewicz. Był radnym miasta Wilna. Zajmował się regulacjami ulic Wilna i placów na Pohulance, a także wykonał pomiary Starego Zamku i koszar Ogińskiego (1787).
Uczestniczył w insurekcji kościuszkowskiej (1794). Doznał z tego powodu prześladowań ze strony władz rosyjskich, co skłoniło go do zamieszkania na Suwalszczyźnie i wycofania się z życia publicznego.
W 1781 był czynnym członkiem trzech niższych lóż wolnomularskich w Wilnie[1].
Dzieła
- Współpraca z Wawrzyńcem Gucewiczem przy projekcie pałacu w Werkach (1769–1781)
- Pałac de Reussów (Szuazelów, właśc. Choiseul) w Wilnie (1775)
- Kościół w Traszkunach (1774–1787)
- Kościół św. Bartłomieja na wileńskim Zarzeczu (1778)
- Rozbudowa obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Wileńskiego (1782-1788)
- kościół św. Jakuba w Kurtowianach (1783-1792)
- Kościół w Lachowiczach (nie istnieje)
- Ogród botaniczny w Wilnie (1784)
- Ołtarz w kościele Wszystkich Świętych w Wilnie (1787),
- Nadzór nad budową Zielonego Mostu nad rzeką Wilią (1789)
- Kościół w Trokach (1789–1790)
- Kościół w Szawlach
- Kościół w Poniewieżu
- Pałac Tyzenhauzów (ok. 1790)
- Archiwum Trybunału Litewskiego (1790)
- Szkoła parafialna w Traszkunach (1796)
- Pałac Wittinghoffów
- Pałac Abramowiczowej
- Pałac Brzostowskich (Abramowiczów) w Wilnie
- Pałac Łopacińskich (Sulistrowskich) w Wilnie
- Pałac Zabiełłów w Pojeziorach
- Współpraca przy przebudowie ratusza i katedry w Wilnie
Bibliografia
- Stanisław Łoza, Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954
- V.Drema, Materiały do działalności architekta Marcina Knakfusa, Biuletyn Historii Sztuki, R.XXVI, 1964, nr 3, ss.197-207
Przypisy
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 373.
Media użyte na tej stronie
Tyzenhauz Palace in Vilnius. Vokiečių 28
Autor: Marcin Białek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek w Wilnie.
Autor: Photograph taken by Algirdas, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Observatory of Vilnius University, Lithuania. Seen in 2006. One can see two Latin inscriptions here. The first one is: "ADDIDIT ANTIQUO VIRTUS NOVA LUMINA CŒLO". It is said, that this phrase is from verses by Virgil, however, exact place of this phrase in his works should be pointed out. The second is an inscription by M. Poczobutt: "Hæc Domus Uraniæ est: curæ procul este profanæ: Temnitur hic humilis tellus: hinc ITUR AD ASTRA". The last words of this phrase, "Hinc itur ad astra", became the motto of Vilnius University.