Marek Agrypa

Marek Agrypa

Marcus Vipsanius Agrippa
Data urodzenia	63 p.n.e.
Data śmierci	12 p.n.e.
Ojciec	Lucjusz Wipsaniusz Agrypa
Żona	1. Pomponia 2. Marcela Starsza 3. Julia
Dzieci	z Pomponią: Wipsania Agrypina; z Marcelą: Wipsania Marcela Agrypina; z Julią: Gajusz Cezar Wipsania Julia Agrypina Lucjusz Juliusz Cezar Agrypina Starsza Agrypa Postumus

Postać Marka Agrypy na „Ołtarzu pokoju Augusta” Ara Pacis

Marek Wipsaniusz Agrypa (Marcus Vipsanius Agrippa, ur. 63 p.n.e., zm. 12 p.n.e.) – rzymski polityk i dowódca wojskowy. Był synem Lucjusza Wipsaniusza Agrypy oraz zięciem, stronnikiem i przyjacielem cesarza Augusta. Był także rówieśnikiem Oktawiana i studiował razem z nim w Apolonii. Za jego radą po zamachu na Gajusza Juliusza Cezara, Oktawian wyruszył natychmiast do Rzymu. Agrypa odegrał znaczącą rolę w wojnie przeciwko Lucjuszowi Antoniuszowi i Fulwii, bratu i żonie Marka Antoniusza zakończonej zdobyciem Peruzji.

Dwa lata później stłumił powstanie w Galii i przekroczył Ren dla ukrócenia agresji Germanów. Po powrocie odrzucił triumf, ale przyjął konsulat w 37 p.n.e. Przygotował wojnę z Sekstusem Pompejuszem, rozbudowując porty i szkoląc flotę w sztucznym Porcie Julijskim zbudowanym w pobliżu Bajów. Następnie jako dowódca floty pokonał Sekstusa Pompejusza w bitwach pod Myle i pod Naulochus w 36 p.n.e. Poślubił Pomponię, córkę przyjaciela Cycerona, Pomponiusza Attyka. W 33 p.n.e. wbrew tradycyjnej kolejności sprawowania urzędów został edylem kurylnym i zasłużył się, rozbudowując i upiększając Rzym, zwłaszcza porządkując i odnawiając system wodociągowy i kanalizacyjny^[1]. W celu obsługi, naprawy i rozbudowy akweduktów i kanalizacji, z własnego majątku powołał oddział 240 niewolników, który po jego śmierci stał się podstawą państwowej familia publica^[1]. Został ponownie dowódcą floty, gdy wybuchła wojna z Markiem Antoniuszem. Zwycięstwo we wrześniu 31 p.n.e. w bitwie morskiej pod Akcjum nad flotą Marka Antoniusza i Kleopatry VII było w znacznej mierze jego zasługą. Dało ono Oktawianowi pełnię władzy nad imperium rzymskim. Jako znak zaufania ze strony Oktawiana, Agrypa otrzymał rękę Marceli, jego siostrzenicy. W 27 p.n.e. objął po raz trzeci konsulat i na pamiątkę bitwy pod Akcjum zbudował w Rzymie Panteon. Inskrypcje upamiętniające jego fundację zachowały się nawet po przebudowie Panteonu przez Hadriana. Zbudował także akwedukty i termy oraz inne budowle publiczne.

Na skutek intryg Liwii i z zazdrości o wpływy Marcellusa, ostentacyjne opuścił Rzym, przyjmując namiestnictwo Syrii, choć funkcję sprawował z greckiej wyspy Lesbos. Po śmierci Marcellusa, męża Julii, córki Augusta, Oktawian wezwał go ponownie do Rzymu i dla bliższego związku z nim nakazał mu rozwód z Marcelą i – za radą Mecenasa – poślubienie w 21 p.n.e. Julii, wdowy po Marcellusie. W 19 p.n.e. Agrypa zdusił powstanie Kantabryjczyków w Hiszpanii, w 17 p.n.e. ponownie był namiestnikiem Syrii, gdzie zyskał uznanie za swoje rządy. Zmarł w Kampanii w 12 p.n.e. w wieku 51 lat. August uhonorował go wspaniałym pogrzebem i pochówkiem w Mauzoleum Augusta. Jego synowie, Gajusz Cezar i Lucjusz Juliusz Cezar, zostali adoptowani przez Oktawiana Augusta. Zmarli w młodym wieku.

Agrypa był również geografem. Stworzył mapę geograficzną ówczesnego świata, którą Oktawian August kazał umieścić w portyku zwanym Porticus Vipsania. Do tej mapy Agrypa sporządził komentarz geograficzny, który zapewne zawierał głównie dane dotyczące granic i odległości. Napisał też autobiografię. Nic z jego twórczości nie zachowało się do naszych czasów.

Odniesienia w kulturze

Postać Marka Agrypy pojawiła się w grze komputerowej Shadow of Rome (jedna z głównych, obok Augusta, postaci) oraz w serialu telewizji HBO pt. Rzym.

Zobacz też

• Lista trybunów ludowych republiki rzymskiej

Przypisy

Bibliografia

• Boski August. W: Gajusz Swetoniusz Trankwilus: Żywoty Cezarów. Warszawa: 1987.
• Słownik pisarzy antycznych. Anna Świderkówna (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 45.
• Jean-Claude Fredouille, Guy Racher: Cywilizacje śródziemnomorskie leksykon. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 2007, s. 57–58. ISBN 978-83-245-7566-4.