Margonin

Margonin

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Kościół św. Wojciecha w Margoninie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	chodzieski
Gmina	Margonin
Data założenia	1364
Prawa miejskie	1402
Burmistrz	Janusz Piechocki
Powierzchnia	5,15 km²
Wysokość	82 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	3022[1] 586,8 os./km²
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	64-830
Tablice rejestracyjne	PCH
Położenie na mapie gminy Margonin Margonin
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Margonin
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Margonin
Położenie na mapie powiatu chodzieskiego Margonin
52°58′23,89″N 17°05′41,27″E/52,973303 17,094797
TERC (TERYT)	3001044
SIMC	0966990
Urząd miejski ul. Kościuszki 13 64-830 Margonin
Strona internetowa
BIP

Margonin – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie chodzieskim.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1402 roku położone było w XVI wieku w województwie kaliskim^[2].

Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Margonin. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa pilskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto miało 2980 mieszkańców^[3].

Położenie

Margonin leży w północno-wschodniej części województwa wielkopolskiego w powiecie chodzieskim nad Margoninką i Jeziorem Margonińskim. Miasto liczy niespełna 3 tysiące mieszkańców żyjących na powierzchni ponad 5 km². Margonin leży na terenie Wysoczyzny Chodzieskiej. Miasto stanowi ważny węzeł drogowy. W mieście krzyżują się trasy:

• Droga wojewódzka nr 190 (Krajenka – Gniezno)
• Droga wojewódzka nr 193 (Gołańcz – Rataje).

Margonin leży w niewielkiej odległości od ważnych ośrodków gospodarczych i administracyjnych w regionie, a także od ośrodków sąsiednich gmin.

Obecnie do Margonina nie można dojechać koleją, gdyż linia Gołańcz – Chodzież została zamknięta. Komunikacją publiczną na terenie miasta zajmuje się pilski PKS, który oferuje kilkanaście autobusów dziennie do większości ościennych miejscowości, a także do Piły oraz prywatna firma Janbus, oferująca regularne przejazdy do Chodzieży.

Historia

Margonin powstał z niewielkiej osady, która już we wczesnym średniowieczu istniała nad Jeziorem Margonińskim. Znajdujące się tam dwa grodziska dały początek osiedlu miejskiemu. Pierwsza pisana notka pochodzi z 15 maja 1364 roku^[4]. Osada prawa miejskie otrzymała przed 1402 rokiem, a w wyniku starań Joanny Gembickiej prawa te odnowiono w 1696 roku. Margonin był wtedy miastem prywatnym. Wiadomo jednak że ok. 1450 roku miasto opasane było fortyfikacjami miejskim. W czasie wojny trzynastoletniej Margonin wystawił w 1458 roku 6 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[5]. Rok 1772 przyniósł stagnację miasta, które zostało wcielone do Prus. Sytuacja ta trwała do roku 1807 kiedy to Margonin został wcielony na kolejnych 8 lat do Księstwa Warszawskiego. Wiek XVIII był okresem szybkiego rozwoju – przede wszystkim sukiennictwa, a także rzemiosła, handlu i usługi w mieście. Dowodem szybkich przemian może być fakt, iż w 1818 roku Margonin zamieszkiwało 1640 mieszkańców. Kolejny ważny etap rozwoju miasta nastąpił po wybudowaniu w 1908 roku linii kolejowej łączącej Chodzież z Gołańczą i stacji kolejowej w Margoninie.

Do odradzającego się państwa polskiego Margonin został przyłączony w wyniku powstania wielkopolskiego. Powstańcy wkroczyli do miasta 6 stycznia 1919 roku. Oficjalne przejęcie władzy przez Polaków nastąpiło jednak dopiero 18 stycznia 1920 roku. W okresie międzywojennym Margonin rozwijał się mało dynamicznie.

5 września wojska niemieckie opanowały Margonin, a dla polskiej ludności rozpoczął się okres terroru hitlerowskiego. W czasie okupacji w okolicy działała rozwinięta grupa konspiracyjna, do której należało wielu mieszkańców miasta^[6].

Margonin został wyzwolony 22 stycznia 1945 roku. Po wojnie nastąpiła odbudowa i rozbudowa miasta, które stało się lokalnym ośrodkiem usługowo-handlowym z rozwiniętymi funkcjami ośrodka turystycznego.

Nazwa miasta pochodzi najprawdopodobniej od imienia zaczynającego się od przedrostka Marg-; historykom nie udało się jednak ustalić konkretnej osoby. Według miejscowej legendy nazwa pochodzi od imienia krzyżackiego rycerza Margo, który zachwycił się urodą córki właściciela wsi Sułaszewo – Niny. Po uprowadzeniu dziewczyny, osiadł on we dworze nad jeziorem, wokół którego rozwinęła się osada^[7].

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Margonina w 2014 roku^[1].

Zabytki

(c) pl, CC BY-SA 3.0

Widok na dzwonnice i kościół z rynku

W Margoninie zachowała się zabytkowa zabudowa oraz jest zachowany układ ulic z rynkiem pośrodku. Do ważniejszych zabytków należą:

• kościół parafialny św. Wojciecha, został zbudowany na początku XVII wieku. W latach 1753–1755 przeszedł gruntowna przebudowę, dzięki czemu stał się budowlą w stylu późnego baroku. Jest to budynek trójnawowy, typu halowego. Wewnątrz zachowane zostały rokokowe konfesjonały oraz ołtarz i ambona.
• neogotycki pałac – pochodzi z lat 1842–1852. Otacza go ciekawy park założony nieco wcześniej, bo już w 1788 roku. Pałac przeszedł rozbudowę w latach 1905–1907, która miała na celu przystosowanie go do funkcji siedziby Królewskiej Szkoły Leśnej. W 1989 roku wewnątrz została uruchomiona izba pamięci o gen. Józefie Wybickim. Wystawa została przeniesiona, gdyż pałac znalazł się w rękach prywatnych. Pałac i park nie są dostępne dla turystów.
• rynek zabudowany domami mieszkalnym w większości pochodzącymi z końca XIX wieku.
• ul. Nowe Miasto, na której obejrzeć można jednolitą architektonicznie zabudowę złożoną z domów kalenicowych.
• aleja lipowa, która założona i wysadzona została przez gen. Franciszka Skórzewskiego w 1765 roku.
• dawny cmentarz żydowski.

Kultura

Organizacją życia kulturalnego w mieście zajmuje się Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy oraz Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury. Pierwsza instytucja posiada siedzibę w Margoninie i wraz z dwiema filiami (w Próchnowie i Radwankach) posiada ponad 15 tysięcy woluminów. Co roku liczba czytelników wzrasta i obecnie z biblioteki korzysta ok. 600 tysięcy osób rocznie. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury upowszechnia życie kulturalne miasta i gminy. Istnieją tutaj sekcje akwarystyczna, archeologiczna, astronomiczna, ceramiczna, historyczna czy też sekcja kowalstwa artystycznego. Mieszkańcy mogą brać udział również w zajęciach z dziedziny muzyki, plastyki. Istnieje sauna, siłownia, telewizja kablowa, małe zoo, strzelnica sportowa. MGOK posiada w swych strukturach trzy sale widowiskowe. Najmniejsza, zlokalizowana w budynku dawnej gazowni z 1902 roku posiada widownię na 60 miejsc. Widownia w remizie Ochotniczej Straży Pożarnej zgromadzi 100 osób, a sala dawnego kina „Leśnik” – 180 osób. W mieście istnieje także chór, oraz organizowane są Dziecięce Warsztaty Muzyczne. W mieście wychodzą aż cztery tytuły prasowe. Są to: „Sportowy Kurier Margoniński”, „Kroniki Margonińskie”, „Czas Margonina” oraz Pismo Katechetyczne „Słówko”.

Gospodarka

Na terenie Margonina istnieje wiele przedsiębiorstw. Niegdyś w mieście istniała Fabryka Mebli-oddział Pilskich Fabryk Mebli z Trzcianki, oddział Zakładów Sprzętu Sportowego „Polsport” w Chodzieży, Państwowy Ośrodek Maszynowy, czy też Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”. Z wyżej wymienionych tylko ta ostatnia istnieje po dziś dzień. Fabryka Mebli wraz z upadkiem zakładu-matki musiała zaprzestać działalności. W jej pomieszczeniach produkcję listew i klepek parkietowych rozpoczęła firma z udziałem kapitału zagranicznego. Zabudowania Polsportu obecnie zajmuje firma „Komfort” która kontynuuje dotychczasową działalność, a oprócz tego prowadzi usługi motoryzacyjne. Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” prowadzi w Margoninie sklepy detaliczne, skupy, hurtownie, piekarnię, masarnię i mieszalnię pasz. Istnieje przedsiębiorstwo „Prima” produkujące kawy, kawy rozpuszczalne, Zakład Wylęgu Drobiu „Janra”. Oprócz tych zakładów w mieście zlokalizowanych jest wiele zakładów prywatnych, spółek, sklepów, hurtowni i punktów usługowych. Na terenie gminy zlokalizowana jest mieszalnia pasz „Janra”, oraz wytwórnia papieru toaletowego, topialnia tłuszczu, spółka „Młynpasz” zlokalizowane w znajdującej się tuż za granicami miasta Margońskiej Wsi. W zakładach tych pracuje wielu mieszkańców Margonina. W mieście istnieje Bank Spółdzielczy, kilka filii towarzystw ubezpieczeniowych, leasingowych czy kredytowych. Istnieje poczta, posterunek policji, ośrodek zdrowia, stacje benzynowe, apteki. Od roku 2009 działa tu największa polska farma wiatrowa.

Jezioro Margonińskie i Wakeboarding

Sport

Sport w mieście reprezentują trzy kluby sportowe „Sokół”, „Leśnik” i „Margo9”. Klub Sportowy „Leśnik” reprezentuje piłkę nożną i rozgrywa mecze w IV lidze. W Margoninie drugim klubem jest Klub Strzelecki „Sokół” prowadzony przez Ligę Obrony Kraju. Trzeci reprezentant to Klub Wakeboardowy Margo9, który w sezonie letnim korzysta z wybudowanego w 2010 roku na Jeziorze Margonińskim wyciągu do nart wodnych i wakeboardu. Do niedawna istniał tutaj Klub Jeździecki jednak przeniósł się on do pobliskiego Sypniewa w 1999 roku. W 1997 roku otwarto nowy stadion zmodernizowany przy wydatnym udziale jednej z pilskich firm. Stary stadion był w opłakanym stanie i nie nadawał się do użytku. Nowy obiekt dysponuje zapleczem sanitarnym, dwiema płytami boiska i trybunami na 750 osób.

Przypisy

Bibliografia

• Margonin 1402-2002 600-lecie Nadania Praw Miejskich 2002, praca zbiorowa, Wydawnictwo Carina, Piła ISBN 83-88998-02-1.
• Dzieje Margonina 2002, praca zbiorowa pod redakcją Krzysztofa Rzepy, Wydawnictwo WBP, Poznań ISBN 83-85811-85-0.

Linki zewnętrzne

• BIP Urzędu Miasta i Gminy Margonin
• Oficjalna strona Miasta i Gminy Margonin
• Margonin III (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 113 .